Józef Wilkoń

Józef Wilkoń
Ilustracja
Imię i nazwisko

Józef Jan Wilkoń

Data i miejsce urodzenia

12 lutego 1930
Bogucice

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika, rzeźba

Odznaczenia
Order Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Krzyż Komandorski Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania)

Józef Wilkoń (ur. 12 lutego 1930 w Bogucicach k. Wieliczki) – polski ilustrator, malarz, historyk sztuki[1].

Życiorys

W latach 1947–1949 uczęszczał do Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie. Jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (Wydział Malarstwa, dyplom 1955) i Historii Sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (dyplom 1954). Zilustrował blisko dwieście książek dla dzieci i dorosłych wydanych w Polsce[1] i kilkadziesiąt wydanych za granicą. Zajmuje się również scenografią (Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu, 1978) i projektuje gobeliny (Spółdzielnia im. St. Wyspiańskiego w Krakowie). W roku 2000 Jakub Nowak poświęcił mu film dokumentalny pt. Józef Wilkoń[2]. W 2007 roku Grażyna Banaszkiewicz zrealizowała kolejny dokument – Arka Józefa Wilkonia[3].

Uczestnik międzynarodowej akcji charytatywnej „Polscy Artyści Plastycy – Dzieciom”, z której dochód przeznaczony jest na budowę Europejskiego Centrum Przyjaźni Dziecięcej w Świdnicy. Inspiracją dla jego prac jest przyroda, a przede wszystkim zwierzęta, które od lat 80. uczynił głównymi bohaterami swoich opowieści. Józef Wilkoń zyskał międzynarodową sławę, był wielokrotnie nagradzany w Polsce i poza jej granicami. Tworzy „przestrzenne ilustracje”, czyli zwierzyńce z drewnianych bali i blachy. W grudniu 2009 roku powstała fundacja „Arka” im. Józefa Wilkonia[4].

Brat polonisty, profesora Uniwersytetu Śląskiego Aleksandra Wilkonia[5].

W 2020 roku powstał o nim film dokumentalny "Za drzwiami wyobraźni - Józef Wilkoń" w reż. Anny Ciołkiewicz[6]. [7]. Film był pokazywany w licznych instytucjach kultury - m.i. na Wawelu w Krakowie, w Centrum Spotkań Kultur w Lublinie, w Wielickiej Mediatece, w Centrum Sztuki Koneser w Warszawie, a także w ramach Salonu Marcowego 2021 i Pokazu Filmów o Sztuce w Zakopanem. [8].

Ważniejsze wystawy indywidualne

Arka Wilkonia
  • 1960: Wystawa malarstwa, grafiki, ilustracji, Warszawa
  • 1961: Wystawa malarstwa, grafiki, ilustracji, Wiedeń
  • 1968: Wystawa grafiki książkowej, Lublin, Chełm, Toruń
  • 1969: Wystawa grafiki książkowej, Manchester
  • 1970: Wystawa grafiki i ilustracji, Warszawa
  • 1971: Wystawa ilustracji, Berlin
  • 1973: Wystawa ilustracji, Kolonia
  • 1975: Wystawa grafiki i ilustracji książkowej, Słupsk
  • 1976: Wystawa grafiki i ilustracji, Rzeszów, Chicago
  • 1979: Wystawa grafiki i ilustracji, Białystok, Kalisz, Toruń
  • 1980: Wystawa grafiki i ilustracji książkowej, Katowice
  • 1988: Wystawa ilustracji – 30 lat twórczości, Puławy, Warszawa
  • 1989: Wystawa ilustracji, Paryż
  • 1990: Wystawa ilustracji do „Pana Tadeusza” A. Mickiewicz – studia z lat 1963–1970, Warszawa
  • 1991: Wystawa ilustracji, Offenbach
  • 1992: Wystawa ilustracji z kolekcji „Bohem Press”, Warszawa
  • 1993: Józef Wilkoń – Kinderbuchillustrationen, Aachen
  • 1994: Józef Wilkoń – Kinderbuchillustrationen, Bohum, Ludenscheld, Viersen, Augsburg, Dortmund
  • 1995: Wystawa „Całokształt twórczości” Olsztyn, Zielona Góra, Bratysława
  • 1996: Wilkoń’s Menagrie, Monachium Niemcy
  • 1997: 40-lecie twórczości, Warszawa
  • 1998: Wystawa „Koncert dla Małgosi”, Kozienice, Kraków
  • 2000: Wystawa ilustracji w Japonii, Toyama, Aki, Bunsen
  • 2002: Wystawa „Zwierzyniec”, Książnica Pomorska, Szczecin
  • 2004: Wystawa twórczości Józefa Wilkonia, Macerata, Włochy
  • 2005:
Wystawa ilustracji, Belluno, Włochy
Wystawa, Tokio Japonia
Wystawa, „Ryby i konie – maly pokaz”, Galeria Schody, Warszawa
Wystawa „Obraz i Słowo” Wilno Litwa
Warsztaty książki w Tajpej, Tajwan
  • 2006:
Wystawa „W Soplicowie..., w Wilanowie”, Galeria SD Wilanów, Warszawa[9]
Wystawa Wilkoniowe Bestiarium Olsztyn
Wystawa w Urawa Art. Muzeum w Tokio
Wystawa „Arka Wilkonia”, Zachęta Warszawa
  • 2007:
Wystawa „Dziewięć bestii i anioł”, Rzym Włochy
Wystawa „Spotkania ze sztuką” Radziejowice
  • 2008:
Wystawa „Świat Wilkonia”, Bielsko-Biała
Wystawa „Wilkoniada” Warszawa
Wystawa „Arka Wilkonia”, Białystok
  • 2009:
Wystawa „Blus Nosorożca” Łódź
Wystawa Bibliotece Młodzieżowej w Monachium
Wystawa ilustracji i rzeźby, Ostrowiec Świętokrzyski
Wystawa „Wilkoń” Rzeszów
Wystawa „Kici Kici miau” Gdynia
Wystawa „Bestiarium”, Częstochowa”
Wystawa „Wilkoń na Bielanach” Warszawa
Wystawa „Świat Wilkonia” Skierniewice
Wystawa zbiorowa „Syrena dla Warszawy”
IV Bałtyckie spotkania ilustratorów Józef Wilkoń Gdańsk
Wystawa zbiorowa Doktor Dolittle i inni. Polscy mistrzowie ilustracji dziecięcej” Warszawa
  • 2010:
Wystawa towarzysząca IX Targom Książki Dla Dzieci I Młodzieży Poznań
Wystawa „Józef Wilkoń i jego zwierzęta” Galeria 31 MBP Lublin[10]
Wystawa „Józef Wilkoń AUTOWIDOKI” BWA Skierniewice[11]
Wystawa „Józef Wilkoń” PKiN Targi Książki Warszawa[12]
Wystawa Józef Wilkoń – rzeźba, malarstwo, rysunek Galeria Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu[13]
Wystawa prac Józefa Wilkonia Dom Kultury Zacisze[14]
  • 2011:
Wystawa „Ilustracje i obiekty przestrzenne” Miejska Galeria sztuki w Chorzowie
Wystawa „Wilkołaki Mistrza Wilkonia” Teatr Baj w Warszawie
Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze Ryby, ptaki, ssaki i inne Wilkołaki
Wystawa rzeźb i ilustracji Józefa Wilkonia Zagrodowa Osada Uściąż
Wystawa, „Techniki wodne”, Galeria Schody, Warszawa
Wystawa, „Wilkoń wreszcie w naszym mieście” Piaseczno[15]
Wystawa, Józef Wilkoń Podkowa Leśna[16]
Wystawa, „Don Kichot wyprawa do Płocka” Płocka Galeria Sztuki[17]
Wystawa, ”Józef Wilkoń – malarstwo, ilustracja, rzeźba przestrzenna” MBP Łańcut[18]
  • 2012: Wystawa”, Don Kichot Józefa Wilkonia ... Wyprawa do Bełchatowa” Muzeum Regionalne w Bełchatowie[19]
  • 2013:
Wystawa „Pegaz- Logo Centrum Kultury w Piasecznie projekt Józefa Wilkonia” Szkice i studia projektu[20]
Wystawa „Ptaki, ryby, ssaki i inne wilkołaki” Muzeum Grudziądz[21]
Wystawa” Wilkonie” DAP Warszawa[22]
wystawa „Ryby Saki Wilkołaki” Muzeum Narodowe Przemyśl[23]
wystawa „Wilkoń powrót do Tarnowa” BWA Tarnów[24]
wystawa „Arka Wilkonia” Ostróda[25]
wystawa na 11 Warszawskich Targach Sztuki, Arkady Kubickiego, Zamek Królewski[26]

Nagrody i odznaczenia (wybór)

Źródło[1]:

  • 1959: Złoty Medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Edytorskiej IBA, Lipsk (Niemcy)
  • 1959, 1961, 1964, 1970, 1973, 1974: Nagrody w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku
  • 1966: Deutscher Jugendbuchpreis für Graphische Gestaltung, Düsseldorf (Niemcy)
  • 1967: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki oraz Nagroda Krajowa za dokonania w dziedzinie ilustracji książkowej;
  • 1969: Złoty Medal na Biennale Ilustracji Bratysława (Słowacja)
  • 1970, 1973: Srebrne Koziołki na Biennale Sztuki dla Dziecka (Poznań)
  • 1973: Nagroda na Biennale Ilustracji Bratysława i Medal Komisji Edukacji Narodowej za twórczość artystyczną dla dzieci
  • 1974: Nagroda Premiera za twórczość dla dzieci i Premio Grafico na Międzynarodowej Wystawie Książki w Moskwie (ZSRR)
  • 1975: Premio Europeo, Padwa (Włochy)
  • 1977: Złote Koziołki na Biennale Sztuki dla Dziecka (Poznań)
  • 1980: dyplom „Loisirs Jeunes” za najlepiej zilustrowaną książkę zagraniczną, Paryż (Francja) oraz Premio Grafico na Międzynarodowych Targach Książki Dziecięcej, Bolonia (Włochy)
  • 1984: The Owl Prize, Tokio (Japonia)
  • 1987: Nagroda specjalna PTWK za całokształt twórczości
  • 1991: Grand Prix (Totem Album), Montreuil (Francja) oraz Premio Grafico na Międzynarodowych Targach Książki Dziecięcej, Bolonia (Włochy)
  • 1998: Nagroda Andersen Premio, Genewa (Szwajcaria)
  • 2000: Nagroda „Graine de Lecteurs 2000”, Arles (Francja)
  • 2002: Medal – nagroda Polskiej Sekcji IBBY za całokształt twórczości
  • 2005: Nagroda Ministra Kultury
  • 2006: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”, przyznawany przez Ministra Kultur i Dziedzictwa Narodowego
  • 2007: Nagroda TVP Kultura za wystawę „Arka Wilkonia” w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie
  • 2008: Nagroda Honorowa – Książka Roku 2007 Polskiej Sekcji IBBY
  • 2009: Nominowany do Nagrody Pamięci Astrid Lindgren przez Internationale Jugendbibliothek
  • 2010:
    • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[27]
    • Nagroda Pegazika w kategorii Twórca Książki dla Dzieci
    • Nagroda Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, dla Józefa Wilkonia za wybitne ilustracje do książki Rudyarda Kiplinga Księga dżungli[28]
    • Złote Berło, nagroda Fundacji Kultury Polskiej[29]
  • 2011:
    • Nagroda Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek Najpiękniejsza Książka roku 2011 literatura piękna „Listy Chopina” ilustracje i projekt graficzny Józef Wilkoń, wydawca Narodowy Instytut Fryderyka Chopina[30]
    • Nagroda Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek Najpiękniejsza Książka roku 2011 dla dzieci i młodzieży „Psie życie” tekst i il. Józefa Wilkonia wydawca Hokus Pokus[30]
  • 2013: Nagroda „Best Book Design from all over the World 2012” w Lipsku – brązowy medal – książka „Psie życie”[31]
  • 2014: Nagroda Pary Prezydenckiej za twórczość dla dzieci i młodzieży[32]
  • 2015: wyróżnienie honorowe w konkursie „Książka Roku 2015” Polskiej Sekcji IBBY w kategorii książka obrazkowa za autorską książkę Zbuntowany elektron[33]
  • 2018: Nagroda Specjalna Kryształowe Zwierciadła „za wierność sobie i wartościom, zwłaszcza w czasach, kiedy było to bardzo trudne. Za bycie mistrzem dla młodego pokolenia twórców, kształtowanie wyobraźni pokoleń. Za talent, pasję i autorytet”[34]
  • 2019: Krzyż Komandorski Orderu Izabeli Katolickiej[35]

Przypisy

  1. a b c Józef Wilkoń. culture.pl. [dostęp 2012-11-25].
  2. Józef Wilkoń. filmpolski.pl. [dostęp 2011-01-24].
  3. Arka Józefa Wilkonia. filmpolski.pl. [dostęp 2011-01-24].
  4. Małgorzata Idczak, Jubileusz ilustratora i rzeźbiarza Józefa Wilkonia, powiat-piaseczynski.info, 24 lutego 2010 [dostęp 2011-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-31].
  5. Jubileusz 60-lecia pracy naukowo-dydaktycznej prof. Aleksandra Wilkonia, pwsztar.edu.pl, 14 stycznia 2019 [dostęp 2019-08-01] (pol.).
  6. Józef Wilkoń w sercu Małopolski, instytutksiazki.pl, 21 sierpnia 2020 [dostęp 2022-04-22] (pol.).
  7. Józef Wilkoń - legenda polskiej ilustracji, elle.pl, 5 stycznia 2022 [dostęp 2022-04-22] (pol.).
  8. Za drzwiami wyobraźni - Józef Wilkoń. Projekcja online, zakopane.pl, 5 marca 2021 [dostęp 2022-04-22] (pol.).
  9. Warszawski Festiwal Sztuk Pięknych 2006, galeriasd.pl [zarchiwizowane z adresu 2006-07-08].
  10. Otwarcie wystawy „Józef Wilkoń i jego zwierzęta” 2010. Miejska Biblioteka Publiczna w Lublinie, 2010-03-15. [dostęp 2011-01-24].
  11. Józef Wilkoń – Autowidoki, BWA Skierniewice [dostęp 2011-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-02-01].
  12. Warszawa: Drugi dzień Targów Książki. [w:] 2010-05-14 [on-line]. polskatimes.pl. [dostęp 2011-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-18)].
  13. Józef Wilkoń '10, Galeria Sztuki im. Jana Tarasina [dostęp 2011-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-14].
  14. Wystawa prac Józefa Wilkonia, zacisze.waw.pl [dostęp 2011-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2010-10-09].
  15. Wilkoń wreszcie w naszymmieście, powiat-piaseczynski.pl, 17 września 2011 [dostęp 2012-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-08].
  16. Wernisaż wystawy i warsztaty Józefa Wilkonia, ckiopodkowa.pl [dostęp 2012-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03] (pol.).
  17. Dziecięca wyobraźnia, plockagaleria.com, 1 sierpnia 2012 [zarchiwizowane z adresu 2014-08-01] (pol.).
  18. Miejska Biblioteka Publiczna w Łańcucie, mop-lancut.pl [dostęp 2012-04-13] (pol.).
  19. Don Kichot Józefa Wilkonia – wirtualny spacer po muzeum.
  20. Pegaz- Logo Centrum Kultury w Piasecznie projekt Józefa Wilkonia.
  21. Wystawa Wilkonia i Ferie w Muzeum. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-28)].
  22. Wilkonie.
  23. Galeria mistrzów: Józef Wilkoń w Przemyślu.
  24. Wilkoń powrót do Tarnowa.
  25. Arka Wilkonia.
  26. Warszawskie Targi Sztuki 2013 [zarchiwizowane z adresu 2014-05-13].
  27. M.P. 2010 nr 31, poz. 425.
  28. Najpiękniejsze książki roku 2009 wybrane, Warszawskie Targi Książki, 16 maja 2010 [dostęp 2011-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-22].
  29. Józef Wilkoń laureatem Złotego Berła 2010, polskalokalna.pl, 22 listopada 2010 [dostęp 2012-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-05].
  30. a b 52. Konkurs Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek – Najpiękniejsze Książki Roku 2011, twk.pl [dostęp 2013-05-07] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-04] (pol.).
  31. „Psie życie” Józefa Wilkonia – Brązowy Medal w Lipsku, wrotapodlasia.pl [dostęp 2013-05-07] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-04] (pol.).
  32. Nagroda Pary Prezydenckiej za twórczość dla dzieci i młodzieży, pap.pl, 10 grudnia 2014 [dostęp 2015-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24].
  33. Książki Roku 2015 / Wydarzenia / Instytut Książki, www.instytutksiazki.pl [dostęp 2016-01-28].
  34. Kryształowe Zwierciadła 2018 dla Nosowskiej, Szumowskiej, Wojciechowskiej, Ogrodnika, Tygodnika Powszechnego i Józefa Wilkonia, „Zwierciadło”, 6 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-13].
  35. Krzyż Komandorski Orderu Izabeli Katolickiej dla Józefa Wilkonia, instytutksiazki.pl, 24 lipca 2019 [dostęp 2019-08-01] (pol.).

Media użyte na tej stronie

Józef Wilkoń.jpg
Autor: Ja Fryta from Strzegom, Licencja: CC BY-SA 2.0
Józef Wilkoń, ilustrator, malarz, historyk sztuki.
Józef Wilkoń o wystawie swoich prac na Wawelu.mp3
Autor: Właścicielem autorskich praw majątkowych jest Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe Zbiory Sztuki., Licencja: CC BY-SA 4.0
Rozmowa z Józefem Wilkoniem nagrana w Zalesiu, w domu artysty na temat przygotowań i wystawy "Zwierzyniec królewski. Wilkoń na Wawelu"
Arkawilkonia.JPG
Autor: Fatboy, Licencja: CC BY-SA 3.0
Arka Wilkonia