Józef Wiza

Józef Wiza
Siwy Sęp, Sęp
Data i miejsce urodzenia

25 lutego 1905
Kcynia

Data i miejsce śmierci

14 maja 1976
Poznań

Stopień instruktorski

harcmistrz

Organizacja harcerska

Szare Szeregi

komendant Poznańskiej Chorągwi Szarych Szeregów
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi

Józef Wiza,ps. Siwy Sęp, Sęp (ur. 25 lutego 1905 w Kcyni, zm. 14 maja 1976 w Poznaniu) – polski instruktor harcerski, żołnierz, powstaniec warszawski, profesor nauk medycznych, porucznik WP, harcmistrz, komendant Poznańskiej Chorągwi Szarych Szeregów. Kawaler Orderu Odrodzenia Polski.

Życiorys

Syn kupca Józefa Wizy i Joanny z Jaskólskich[1]. W 1915 r. wstąpił do 1. Drużyny Harcerzy „Lech” w Gnieźnie. Pełnił funkcje pomocnicze w czasie powstania wielkopolskiego. Po 1918 r. uczył się w gimnazjum, równocześnie był drużynowym 2. DH im. Zawiszy Czarnego. Następnie zdał maturę w Gimnazjum im. Bergera w Poznaniu, gdzie pełnił funkcję drużynowego 13. Poznańskiej Drużyny Harcerzy im. Jana Zamojskiego. W czasie studiów medycznych na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1925–1933 był członkiem Akademickiego Koła Harcerskiego im. Heliodora Święcickiego. Uzyskał stopień harcmistrza. W latach 1930–1939 pracował w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej Uniwersytetu Poznańskiego.

W 1939 r. jako lekarz ochotniczo zgłosił się do służby wojskowej, poprzez Łódź trafił do szpitala wojskowego w Kowlu. Tam został internowany wraz z innymi lekarzami i oficerami przez Sowietów. Dzięki jego inicjatywie podczas postoju pociągu z jeńcami na stacji w Równem kolejarze otworzyli wagony, wielu internowanych skorzystało z okazji i uciekło. Józef Wiza powrócił do Poznania. W latach 1939–1940 pod pseudonimem Siwy Sęp pełnił funkcję komendanta Chorągwi Wielkopolskiej Szarych Szeregów. Był współautorem kryptonimu Szare Szeregi, który później przyjął się także w innych regionach okupowanej Polski. Poszukiwany przez Gestapo musiał uciekać do Warszawy, gdzie nadal działał w konspiracji. W nocy 26/27 marca 1943 – po Akcji pod Arsenałem udzielał pomocy medycznej skatowanemu przez Gestapo Janowi Bytnarowi ps. Rudy. Jako lekarz batalionu „Iwo” brał udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie wrócił do Poznania i pracował nadal w swoim zawodzie, był m.in. kierownikiem Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej Akademii Medycznej (1959–1975).

30 października 1975 roku przeszedł na emeryturę, ale „do ostatnich dni swego życia brał czynny udział w pracy dydaktycznej”. Zmarł w maju 1976 w Poznaniu i został pochowany 19 maja 1976 na cmentarzu komunalnym Junikowo tamże[2].

Jego żoną była Teresa Wiza (1908–2002)[3] z d. Guczy-Gudzańska, którą poślubił w 1934 roku. Miał z nią syna Krzysztofa i córki Grażynę oraz Ewę[1].

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Maria Rudnicka. Z żałobnej karty – Profesor dr Józef Wiza (1905-1976). „Kronika Miasta Poznania”. 1/1977, s. 121-123, 1977. (pol.). 
  2. ↑ Józef Wiza – miejsce pochowku na Junikowie w Poznaniu (dostęp z dnia:2015-06-09)
  3. ↑ Teresa Wiza – miejsce pochowku na Junikowie w Poznaniu (dostęp z dnia:2015-06-09).

Bibliografia

  • „Jak Feniks z popiołów. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego w Wielkopolsce 1939–1945”, tom II, pod redakcją Sławomira Kmiecika, Oficyna Wydawnicza Wielkopolski i Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Poznaniu, Str. 60, ISBN 978-83-88965-71-5
  • Józef Wiza w bazie Powstańcze Biogramy [dostęp 2015-06-09]
  • Józef Wiza w archiwum ZHP [dostęp 2015-06-10]
  • Józef Wiza na Pałuki TV [dostęp 2015-06-10]

Media użyte na tej stronie