Józefowiec

Józefowiec
Część Katowic
Ilustracja
Ulica Józefowska w Józefowcu
Państwo Polska
Województwo śląskie
MiastoKatowice
DzielnicaWełnowiec-Józefowiec
Data założenia1826
W granicach Katowic1951
SIMC0937592
Strefa numeracyjna0-32
Tablice rejestracyjneSK
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Józefowiec”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Józefowiec”
Ziemia50°16′48″N 19°00′35″E/50,279972 19,009639
Portal Polska

Józefowiec (niem. Josephsdorf) – historyczna część Katowic, położona w północnej części miasta, na Wzgórzach Chorzowskich, na obszarze jednostki pomocniczej Wełnowiec-Józefowiec.

Powstał on wraz z Bederowcem z inicjatywy ks. Józefa Bedera w 1826 roku na terenach ówczesnej gminy Dąb. Wraz z rozwojem przemysłowym w rejonie osady (głównie górnictwa węgla kamiennego i hutnictwa) Józefowiec w połowie XIX wieku stał się osadą przemysłową, rozbudowaną początkowo wzdłuż ulicy Józefowskiej, będącej do dziś główną osią komunikacyjną dzielnicy. W 1951 roku, będąc częścią gminy miejskiej Wełnowiec, został włączony do Katowic. W latach powojennych w dzielnicy nastąpił znaczący rozwój przestrzenny. Obecnie Józefowiec ma charakter głównie mieszkaniowy, a w niej znajduje się również kilka instytucji o zasięgu ponadmiejskim: Archiwum Państwowe w Katowicach oddział Instytutu Pamięci Narodowej i Śląski Urząd Celno-Skarbowy.

Geografia

Skwer ks. B. Kałuży widziany od strony zachodniej

Józefowiec pod względem administracyjnym położony jest w województwie śląskim i stanowi część jednostki pomocniczej Katowic – Wełnowiec-Józefowiec[1]. Graniczy on od południa i zachodu z Dębem i kolonią Agnieszka, natomiast od północy i wschodu z Wełnowcem[2][3]. Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego Józefowiec znajduje się w mezoregionie Wyżyna Katowicka (341.13)[4], natomiast pod względem historycznym we wschodniej części Górnego Śląska[5].

Pod względem budowy geologicznej Józefowiec położony jest w zapadlisku górnośląskim[6], które wypełnia utwory pochodzące z karbonu (głównie zlepieńce, piaskowce i łupki ilaste zawierające pokłady węgla kamiennego)[7]. Powierzchniowe utwory, powstałe w karbonie górnym (warstwy grodzieckie), występują w zachodniej i środkowej części dzielnicy, na zachód od ulicy Józefowskiej. Wschodnią i południową część budują eluwia piaszczyste i pylaste gliny zwałowej[8]. Utwory te powstały pod wpływem trwających w plejstocenie zlodowaceń[9]. Cały obszar dzielnicy położony jest na Wzgórzach Chorzowskich, a najwyżej położony punkt znajduje się w rejonie kolonii Agnieszka – sięga 305 m n.p.m. Obszar z tego miejsca opada w kierunku wschodnim i południowo-wschodnim[10].

Klimat Józefowca nie wyróżnia się zbytnio od klimatu dla całych Katowic, a jedynie jest modyfikowany przez lokalne czynniki (topoklimat). Występuje tu klimat umiarkowany przejściowy z przewagą prądów oceanicznych nad kontynentalnymi[11]. Obszar dzielnicy położony jest w zlewni Rawy, która jest częścią dorzecza Wisły[12]. Brak natomiast na obszarze dzielnicy zbiorników wodnych[13].

W Józefowcu znajdują się trzy nazwane obszary zieleni urządzonej: plac Świętego Józefa Robotnika, położony przy skrzyżowaniu ulic Józefowskiej i prof. J. Mikusińskiego[14], skwer Janusza Kalinowskiego w rejonie ulic: T. Kotlarza i F. Nowowiejskiego[15] i skwer ks. Bolesława Kałuży u zbiegu ulic: Józefowskiej i Bytomskiej[16]. Przy ulicy prof. J. Mikusińskiego znajduje się również kompleks rodzinnych ogrodów działkowych – Dobra Myśl, który w grudniu 2007 miał 0,84 ha powierzchni i składał się z 20 działek[17].

Historia

Józefowiec na mapie z 1880 roku

Józefowiec powstał w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy to 1826 roku ksiądz Józef Beder – proboszcz chorzowskiej parafii św. Marii Magdaleny, nabył tereny położone na zachód i północ od Dębu od księcia Franciszka Ludwika Hohenlohe, na których ks. Beder ustanowił dwie kolonie: Bederowiec (obecnie na terenach jednostki pomocniczej Osiedle Tysiąclecia) i Józefowiec[18], na obszarze ówczesnej gminy Dąb. W Józefowcu powstała wtedy karczma oraz trzydzieści chałup[19], do których przydzielono po dwie morgi ziemi[18]. Prócz chłopów, w Józefowcu zamieszkali również: karczmarz, trzech kupców, handlarz i kilku innych rzemieślników[20]. W 1845 roku we wsi istniało już 35 domów, a mieszkało w niej 312 osób. W 1865 roku Józefowiec liczył 598 osób. Wówczas osada ta ukształtowała się wzdłuż dzisiejszej ulicy Józefowskiej[19].

Rozwój przemysłowy Józefowca zapoczątkowały został przez powstałe na przełomie XVIII i XIX wieku w rejonie osady szyby kopalni węgla kamiennego[19]. W 1873 roku w Józefowcu mieszkało 1000 osób[18][20]. W tym samym roku produkcję rozpoczęła położona w sąsiednim Wełnowcu huta Hohenlohe. Wraz z rozwojem przemysłu powstawała nowa zabudowa mieszkaniowa, a także dwie szkoły powszechne, mieszczące się obecnie przy ulicy Józefowskiej 32 i 52. W 1890 roku Józefowiec zamieszkiwało 1300 osób[21].

Uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod kościół św. Józefa Robotnika w 1935 roku; po lewej fragment tymczasowego kościoła

Od 1875 do 1894 roku wieś była osobną gminą, po czym 1 kwietnia 1894 roku weszła w skład gminy Dąb[22] (wówczas jako gmina Dąb-Józefowiec)[21]. Przed wybuchem pierwszego powstania śląskiego, w józefowskiej gospodzie Polska Organizacja Wojskowa organizowała tajne zebrania. W nocy z 17 na 18 sierpnia 1919 roku powstańcy z Dębu i Józefowca zebrali się, by uderzyć na posterunki niemieckie w kolonii Agnieszka i Wełnowcu[21]. W plebiscycie zorganizowanym w marcu 1921 roku 54% mieszkańców gminy Dąb-Józefowiec opowiedziało się za włączeniem do Polski[23]. W czasie trzeciego powstania śląskiego powstańcy z Józefowca weszli w skład batalionu Rudolfa Niemczyka[21].

Pierwsze starania na rzecz powstania nowej rzymskokatolickiej wspólnoty parafialnej poczyniono w 1895 roku, lecz lokalię, będącej filią dębskiej parafii, ustanowiono w 1919 roku[24]. W 1921[25] lub 1923 roku został założony cmentarz parafialny[22]. Od 15 października 1924 Józefowiec przynależał do nowo utworzonej gminy miejskiej Wełnowiec (Dąb zaś włączono wówczas do Katowic)[26][27], a od 1951 całą gminę przyłączono do Katowic[23]. W 1935 roku powstał kościół św. Józefa Robotnika. Pierwszym proboszczem józefowskiej parafii był ks. dr Paweł Michatz[18].

Po II wojnie światowej w Józefowcu powstały nowe osiedla kilkupiętrowych bloków mieszkalnych. Znaczącą przebudowę dzielnicy rozpoczęto w 1968 roku, wraz z rozpoczęciem realizacji pierwszego etapu osiedla Szczecińska-Nowotki, Do lat 80. XX wieku powstały również budynki wielorodzinne wraz z placówkami handlowo-usługowymi m.in. przy ulicach: Józefowskiej, prof. J. Mikusińskiego i Słonecznej[28]. W wyniku ustalenia nowego podziału administracyjnego miasta w 1991 roku Józefowiec wszedł w skład jednostki pomocniczej Wełnowiec-Józefowiec[29].

Gospodarka, handel i instytucje

Zakłady firmy Bombardier Transportation w Józefowcu

Rozwój przemysłowy obszarów w rejonie Józefowca rozpoczął się na przełomie XVIII i XIX wieku, kiedy to powstały pierwsze szyby wydobywcze węgla kamiennego – kopalnie Caroline, Maria, Alfred i Waterloo[19], z czego trzy pierwsze weszły później w skład kopalni Hohenhole. Na początku XIX wieku w pobliżu osady została oddana do użytku huta żelaza Hohenlohe, a w latach 20. XIX wieku huty cynku: August i Helena. W 1873 roku oddano do użytku w sąsiednim Wełnowcu hutę cynku Hohenlohe. Zakłady te należały do książąt Hohenlohe[21].

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej przy ulicy Józefowskiej 102

Według stanu ze stycznia 2021 roku, do większych przedsiębiorstw działających na obszarze Józefowca należy m.in. przedsiębiorstwo z dziedziny przemysłu elektroenergetycznego ZPUE, która ma swój jeden zakładów po dawnym Elektromontażu zakupionym w 2007 roku[30]. Ponadto swoje placówki w Józefowcu ma producent elementów mechanicznych TRANSCOM[31], a miejscu dawnych Zakładów Wytwórczych Urządzeń Sygnalizacyjnych[18] funkcjonują zakłady firmy Bombardier Transportation[32].

Ulica Józefowska pomiędzy ulicą M. Karłowicza a ulicą Rysia, a także rejon pomiędzy ulicą Szczecińską a ulicą prof. J. Mikusińskiego stanowią w Józefowcu lokalny ośrodek usługowy, wyposażony w placówki usług podstawowych, w tym handlowe (sklepy spożywcze, w tym Społem Katowice przy ul. Józefowskiej 90[33]), finansowe (placówki partnerskie Alior Banku[34] i Credit Agricole[35]) i placówka pocztowa Poczty Polskiej (UP Katowice 33 przy ul. Józefowskiej 100[36])[37].

Z większych obiektów handlowych na terenie Józefowca znajdują się: markety Moje Auchan (wcześniej Simply, ul. Szczecińska 18)[38] i Stokrotka (wcześniej Carrefour, ul. Józefowska 108)[39] oraz dyskonty sieci Biedronka (ul. Strażacka 19)[40] i Lidl (ul. Słoneczna 23)[41].

W Józefowcu swoją siedzibę ma Archiwum Państwowe w Katowicach, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej[18] oraz Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego[42].

Architektura i urbanistyka

Józefowiec, założony w 1826 roku, początkowo składał się z karczmy oraz trzydziestu chałup[19]. Według mapy z 1827 roku zabudowa chłopska koncentrowała się po wschodniej stronie obecnej ulicy Józefowskiej – zaznaczono na niej 34 budynki. W tym czasie wznoszono głównie obiekty drewniane[43]. W 1845 roku we wsi istniało już 35 domów, a do połowy XIX wieku Józefowiec jako osada przemysłowa dalej rozwijała się wzdłuż obecnej ulicy Józefowskiej[19]. W tym czasie, w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku dla rodzin robotników hut i kopalń zakładów Hohenlohe powstało szereg budynków mieszkalnych, z czego część z nich przetrwało do dziś[21]. W tym czasie w Józefowcu powstawały już budynki ceglane[43]. Po włączeniu w 1894 roku Józefowca do gminy Dąb[22], z głównej ulicy wytyczono boczne szosy – obecne ulice: Rysia, Gnieźnieńska, M. Karłowicza, a na przełomie XIX i XX wieku ulicę Modelarską[20]. W latach 90. XIX wieku powstała restauracja Geislera – obecnie hala sportowa przy ulicy Józefowskiej 40[43].

  • Budynki przedwojenne na terenie Józefowca

  • Fragment dawnego osiedla robotniczego przy ulicy M. Karłowicza; budynki pochodzą z 1873 roku[44]

  • Kamienica na rogu ulic: ks. J. Rzymełki i Józefowskiej

  • Kamienica na rogu ulic M. Karłowicza i Józefowskiej

  • Kamienice przy ulicy Józefowskiej

  • Kamienice przy ulicy Rysiej

Duży rozwój przestrzenny Józefowca nastąpił po II wojnie światowej. Pod koniec lat 40. XX wieku na pograniczu Dębu i Józefowca w rejonie dzisiejszych ulic Morelowej i ks. P. Ściegiennego powstało osiedle domów fińskich dla robotników kopalni Eminencja (później Gottwald)[23]. W latach 50. XX wieku przy ulicy Szczecińskiej i ulicy ks. P. Ściegiennego powstało kilka budynków dla pracowników wełnowieckiej huty Silesia, a w latach 70. XX wieku w rejonie ulicy Jabłoniowej powstało osiedle kilkukondygnacyjnych bloków mieszkalnych. Znaczny rozwój osiedla rozpoczęto w 1968 roku wraz z rozpoczęciem budowy pierwszego etapu osiedla Szczecińska-Nowotki, zaprojektowanego dla czterech tysięcy mieszkańców. Wraz z jego realizacją powstały obiekty usługowe: szkoła, przychodnia, żłobek i pawilon handlowo-usługowy[28]. Drugi etap przebudowy, rozpoczęty w 1978 roku, został zapoczątkowany po wyburzeniu starszych budynków w rejonie ulicy prof. J. Mikusińskiego i osady Dobra Myśl. W ich miejscu powstały jedenastokondygnacyjne bloki z wielkiej płyty dla czterech tysięcy osób. Powstał również żłobek i przedszkole, a przy ulicy Józefowskiej pawilon handlowo-usługowy[28]. W 1975 roku rozpoczęto budowę bloków przy ulicy Słonecznej, przeznaczone dla 2,5 tysiąca mieszkańców. Wraz z nim powstało przedszkole i żłobek oraz pawilon handlowo-usługowy[28].

  • Budynki powojenne na terenie Józefowca

  • Bloki mieszkalne przy ulicy Słonecznej

  • Bloki mieszkalne przy ulicy Słonecznej

  • Bloki mieszkalne przy ulicy Józefowskiej

  • Bloki mieszkalne przy ulicy prof. J. Mikusińskiego

  • Fragment osiedla Nowa Słoneczna przy ulicy Słonecznej

Po 1989 roku w Józefowcu powstało stosunkowo niedużo budynków. Do większych zalicza się: budynek przy ulicy Józefowskiej 42 z 2004 roku i wybudowane w 2011 roku: supermarket Lidl i siedziba Śląskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Katowicach przy ulicy Słonecznej 34[44][45]. W czerwcu 2018 roku na rogu ulic: ks. P. Ściegiennego i Słonecznej rozpoczęto budowę zespołu pięciu budynków mieszkalnych z 211 lokalami mieszkalnymi. Osiedle Nowa Słoneczna oddano do użytku w listopadzie 2019 roku[46].

Zabytki i obiekty historyczne

Siedziba Archiwum Państwowego w Katowicach

Na obszarze Józefowca nie występują obiekty wpisane do rejestru zabytków[47], natomiast są tu położone liczne historyczne budynki, z czego część z nich jest wpisanych do gminnej ewidencji zabytków. Do tej ewidencji wpisanych jest większość kamienic przy ulicy M. Karłowicza i Rysia, kamienice przy ulicy Józefowskiej 39, 40, 97 i 111, budynek Szkoły Podstawowej nr 17, kościół św. Józefa Robotnika i kaplica na józefowskim cmentarzu. Na podstawie przepisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w dzielnicy, wytyczono w Józefowcu strefy ochrony konserwatorskiej obejmujący rejon ulic: M. Karłowicza, J. Dekerta i Strażackiej, obszar w rejonie ulicy Gnieźnieńskiej i cmentarz przy ulicy Józefowskiej[48]. Spośród historycznych budynków w Józefowcu, do cenniejszych należą następujące z nich:

  • figury i krzyże przydrożne, kamienice i domy wraz z ogrodami przy ulicy Bytomskiej i ulicy Bytkowskiej[49],
  • zabytkowe budynki szkół oraz historyczna hala sportowa przy ulicy Józefowskiej[50],
  • zespół dawnych koszar wojskowych (ulica Józefowska 104, obecnie Archiwum Państwowe); wzniesiony w latach międzywojennych; zespół obejmuje dwa dwukondygnacyjne budynki murowane z cegły, elementy ziemne i kamienne, obmurowania urządzeń terenowych oraz starodrzew[49],

Transport

Fragment ulicy Józefowskiej na wysokości cmentarza

Główną trasą komunikacyjną w Józefowcu jest ulica Józefowska, przy której powstała pierwsza zabudowa dzielnicy. Została ona wybrukowana pomiędzy 1907 a 1909 rokiem, a w 2005 i 2018 roku zmodernizowana[43]. Jest do droga powiatowa o klasie drogi lokalnej[51]. Ulica ta biegnie południkowo, gdzie na północy łączy się z ulicą Bytkowską na terenie kolonii Agnieszka, zapewniając dalej w kierunku północnym połączenie z Siemianowicami Śląskimi, natomiast na południu krzyżuje się z ulicą Słoneczną. Droga ta, biegnąca równoleżnikowo[52], również jest drogą powiatową o klasie drogi lokalnej[51]. Na zachód łączy Józefowiec z Dębem, a na wschodzie z Wełnowcem i Koszutką. Biegnąca w zachodniej stronie ulica ks. P. Ściegiennego[52] to jedyna w Józefowcu droga klasy zbiorczej[51]. Do pozostałych ważniejszych dróg w Józefowcu należą ulice: Bytomska, Gnieźnieńska prof. J. Mikusińskiego i Szczecińska[52].

Ulica Słoneczna w Józefowcu

Przez obszar Józefowca nie przebiega żadna linia kolejowa, lecz w przeszłości równolegle do granicy Józefowca z Wełnowcem ciągnęła się bocznica łącząca Katowice z obecną stacją techniczną Katowice Dąbrówka Mała przez Wełnowiec. Linia ta od południa w kierunku północnym biegła równolegle do ulicy J.N. Stęślickiego, na wschód od zakładów ZPUE i sklepu Lidl i dalej na północ równolegle do ulicy C.K. Norwida[53]. Linia ta została oddana do użytku 1 grudnia 1859 roku jako linia normalnotorowa wykorzystywana w ruchu towarowym. Rozbiórka linii została przeprowadzona w 1992 roku[54].

Publiczny transport zbiorowy w formie połączeń autobusowych przebiegających przez Józefowiec jest organizowany przez Zarząd Transportu Metropolitalnego. Na terenie dzielnicy znajduje się sześć przystanków: Józefowiec Cmentarz, Józefowiec Jabłoniowa, Józefowiec Osiedle, Józefowiec Szczecińska, Józefowiec Szpital i Józefowiec Ściegiennego. Z przystanku Józefowiec Szczecińska, według stanu z początku lutego 2021 roku odjeżdża 5 linii autobusowych, które łączą dzielnicę z większością dzielnic Katowic (w tym z Dąbrówką Małą, Dębem, Giszowcem, Koszutką, Szopienicami-Burowcem, Śródmieściem i osiedlem W. Witosa), a także z niektórymi sąsiednimi miastami Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, tj. z Piekarami Śląskimi i Siemianowicami Śląskimi[55].

W Józefowcu nie ma wydzielonych tras rowerowych[56], a także nie przebiega przez dzielnicę żaden szlak rowerowy[57]. Znajdują się tu natomiast dwie stacje rowerów miejskich City by bike: Szczecińska-Nowowiejskiego oraz Ściegiennego-Krzyżowa[58].

Oświata

Filia Szkoły Podstawowej Nr 17 im Tadeusza Kościuszki przy ulicy Józefowskiej 52

W 1901 roku przy ówczesnej ulicy Bedera (obecnie Józefowska) powstał budynek szkoły autorstwa Eugena Vogta (obecnie filia Szkoły Podstawowej nr 17), a w 1910 roku powstała w Józefowcu druga szkoła – obecnie gmach XIV Liceum Ogólnokształcącego im. mjr. Henryka Sucharskiego[18]. W 1912 roku w Józefowcu powołano Szkołę Gospodarstwa Domowego – w ramach nauczania organizowano w niej kilkumiesięczne kursy dla dziewcząt[59]. W drugiej józefowskiej szkole w okresie międzywojennym działała czteroletnia Szkoła Podstawowa im. Karola Miarki[60].

W 1959 roku w gmachu tej samej szkoły powołano Zespół Szkół Zawodowych dla pracujących pod patronatem Elektromontażu. W 1963 roku powstało tu Technikum Elektryczne, a 11 września 1978 roku szkole nadano imię mjr. Henryka Sucharskiego. W tym samym roku powstał Zespół Szkół Elektrycznych, a w 1991 roku Technikum Elektryczno-Mechaniczne[60]. Budynek pierwszej józefowskiej szkoły stał się filią Szkoły Podstawowej nr 17 w roku szkolnym 1993/1994. Był on wówczas przeznaczony na klasy I–IV. W roku szkolnym 2012/2013 wykonano remont świetlicy, a także wymieniono okna[61]. Obecnie w budynku tym odbywa się nauczanie klas I–III w sześciu salach lekcyjnych. Ponadto mieści się tam sala zabaw, sala gimnastyczna, biblioteka, dwie świetlice, szatnia i gabinety. Przy gmachu szkoły znajduje się boisko i plac zabaw[62]. XIV Liceum Ogólnokształcące zostało powołane 1 lipca 1998 roku[60]. Druga z istniejących na terenie Józefowca szkół podstawowych – Szkoła Podstawowa nr 19, powstała w Dębie jako szkoła nr 2. Do obecnej siedziby przy ulicy Krzyżowej 12 przeprowadziła się w 2017 roku[63]. W 2019 roku do szkoły tej uczęszczało 409 uczniów w 18 oddziałach klasowych. W szkole nauczało wówczas 44 nauczycieli[64].

XIV Liceum Ogólnokształcące im. mjr. H. Sucharskiego przy ulicy Józefowskiej 32

Według stanu z lutego 2021 roku, w Józefowcu funkcjonują następujące placówki oświatowe:

  • Centrum Rozwoju Dzieci Bardziej Kreatywne (ul. Józefowska 5)[65],
  • Żłobek Kraina Odkrywcy (ul. T. Kotlarza 6)[66],
  • Żłobek Miejski w Katowicach. Oddział (ul. Bytomska 8a)[67],
  • Miejskie Przedszkole nr 47 z Oddziałami Integracyjnymi (ul. Słoneczna 60)[68],
  • Miejskie Przedszkole Nr 73 im. Misia Uszatka (ul. Słoneczna 77a)[69],
  • Miejskie Przedszkole nr 82 im. Dzieci z Leszczynowej (ul. Bytomska 8b)[70],
  • Filia Szkoły Podstawowej Nr 17 im Tadeusza Kościuszki (ul. Józefowska 52)[71],
  • Szkoła Podstawowa nr 19 im. Wojciecha Korfantego (ul. Krzyżowa 12)[72],
  • XIV Liceum Ogólnokształcące im. mjr. H. Sucharskiego (ul. Józefowska 32)[73].

Kultura, sport i rekreacja

Hala Sportowa Józefowska MOSiR Katowice, mieszcząca się w budynku dawnej restauracji Geislera przy ulicy Józefowskiej 40

Pierwsze polskie organizacje kulturalne w Józefowcu powstały na początku XX wieku. Były to m.in. chór mieszany Harmonia, założony w 1908 roku. Liczył on w latach międzywojennych około stu członków[21]. Obecnie, najbliższym domem kultury jest Filia Dąb Miejskiego Domu Kultury Koszutka, położona przy ulicy Krzyżowej 1. Oferuje ona zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych, w tym muzyczne (nauki gry na pianinie/keyboardzie i gitarze), plastyczne, fotograficzne, wokalne (w tym chór Anima Canto), taneczne i sportowe (gimnastyka dla seniorów, szachy i brydż)[74]. Ponadto przy ulicy Józefowskiej 100 działa zarządzany przez Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową Klub Spółdzielczy KSM Józefinka[75]. W Józefowcu działa też Filia nr 6 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach, położona przy ulicy Bytomskiej 8a. Prócz wypożyczalni i dostępu do internetu biblioteka organizuje lekcje biblioteczne, cykl spotkań dla dzieci, zajęcia literackie, a także organizuje akcje promujące czytelnictwo[76].

Na początku XX wieku powstały również pierwsze stowarzyszenia sportowe. W 1905 roku powołano Towarzystwo Sportowe Turnverein, które rok później objęło całą gminę Dąb pod nazwą Menner Turn Verein Domb. Kilka lat później powstał Spielverein – osobny dla Dębu i Józefowca. Dnia 12 lutego 1912 roku podołano gniazdo Dąb-Józefowiec Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. W 1920 roku liczyło ono 113 członków[77]. W tym samym roku powołano w Józefowcu Klub Sportowy Orzeł[78]. Po przyłączeniu Józefowca do Wełnowca utworzono osobne gniazdo Sokoła[79]. W hali sportowej MOSiR, znajdującej się w budynku dawnej restauracji Geislera przy ulicy Józefowskiej 40[22] pod kierownictwem Jana Czai trenowali zapaśnicy GKS-u Katowice, którzy zdobywali liczne medale, w tym trzy igrzysk olimpijskich[80].

W Józefowcu znajdują się ogólnodostępne place zabaw i inne tereny rekreacyjne. Place zabaw zlokalizowane są m.in. przy ulicy prof. J. Mikusińskiego (wyposażony jest w domek ze zjeżdżalnią i inne urządzenia zabawowe)[81] i ulicy F. Nowowiejskiego (składa się z domku ze zjeżdżalnią i inne urządzenia, a także w siłownię na świeżym powietrzu z 11 urządzeniami do ćwiczeń)[82]. Ze środków budżetu obywatelskiego w rejonie ulic: F. Nowowiejskiego, Szczecińskiej i T. Kotlarza[83] powstał w dzielnicy wybieg dla psów, wyposażony w przeszkody dla psów, śluzy, trawniki oraz piasek[84]. W ramach budżetu obywatelskiego w 2017 roku powstała również strefa street workoutu[85][86].

Religia

Kościół parafialny parafii św. Józefa Robotnika

Największą wspólnotą religijną w Józefowcu jest rzymskokatolicka parafia św. Józefa Robotnika z siedzibą przy ulicy prof. J. Mikusińskiego 8[87]. Jest ona częścią dekanatu Katowice-Załęże w archidiecezji katowickiej. W 2015 roku przynależało do niej około 12 tys. wiernych[88]. Obejmuje ona swoim zasięgiem wiernych z całej dzielnicy[89].

Początki na rzecz powołania odrębnej parafii rzymskokatolickiej w Józefowcu rozpoczęto w 1895 roku, lecz dopiero w 1919 roku z dębskiej parafii ustanowiono lokalię. Rozpoczęto również budowę tymczasowej świątyni. Początkowo w kościele nabożeństwa odprawiali duchowni z Dębu, a w 1921 roku mianowano księdza kuratusa – był nim ks. Paweł Michatz[24]. Samodzielną parafię erygowano 1 sierpnia 1925 roku. Do niej przydzielono również wiernych z kolonii Agnieszka[25]. W 1946 roku w domu przy ulicy Józefowskiej 108 zaczęły służbę siostry zakonne ze Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, po czym przeprowadziły się najpierw na ulicę Strażacką, a potem na ulicę Bytomską 15[43].

Przypisy

  1. ↑ Rada Miejska Katowic, Uchwała NR XLVI/449/97 Rady Miejskiej Katowic z dnia 29 września 1997 r. w sprawie nazw i granic obszarów działania jednostek pomocniczych samorządu na terenie miasta Katowic, Katowice , 29 września 1997 [zarchiwizowane z adresu 2016-04-09] (pol.).
  2. ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 2.
  3. ↑ Geoportal krajowy (pol.). geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-01-31].
  4. ↑ Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 8.
  5. ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 11.
  6. ↑ Absalon, Czaja i Jankowski 2012 ↓, s. 44.
  7. ↑ Opracowanie... 2014 ↓, s. 32.
  8. ↑ Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 10.
  9. ↑ Opracowanie... 2014 ↓, s. 33.
  10. ↑ Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 7.
  11. ↑ Absalon, Czaja i Jankowski 2012 ↓, s. 52–54.
  12. ↑ Opracowanie... 2014 ↓, s. 105.
  13. ↑ Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 15.
  14. ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XXI/472/12 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie Miasta Katowice "Plac Świętego Józefa Robotnika", Katowice , 25 kwietnia 2012 (pol.).
  15. ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XVI/257/15 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 16 września 2015 r. w sprawie nadania placowi położonemu na terenie miasta Katowice nazwy "Skwer Janusza Kalinowskiego", Katowice , 16 września 2015 (pol.).
  16. ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XXVI/603/12 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 12 września 2012 r. w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice "Skwer Księdza Bolesława Kałuży", Katowice , 12 września 2012 (pol.).
  17. ↑ Studium... 2012 ↓, Załącznik nr I.11.
  18. ↑ a b c d e f g Historia... ↓.
  19. ↑ a b c d e f Szaraniec 1996 ↓, s. 115.
  20. ↑ a b c Rzewiczok 1999 ↓, s. 30.
  21. ↑ a b c d e f g Szaraniec 1996 ↓, s. 116.
  22. ↑ a b c d Bulsa 2018 ↓, s. 106.
  23. ↑ a b c Szaraniec 1996 ↓, s. 117.
  24. ↑ a b Rzewiczok 1999 ↓, s. 41.
  25. ↑ a b Rzewiczok 1999 ↓, s. 42.
  26. ↑ Ustawa z dnia 15 lipca 1924 roku w przedmiocie rozszerzenia granic powiatu miejskiego Katowic, Śląski Dziennik Ustaw z dn. 23 lipca 1924, nr 18, poz. 76
  27. ↑ Rzewiczok 1999 ↓, s. 58.
  28. ↑ a b c d Szaraniec 1996 ↓, s. 118.
  29. ↑ Rada Miejska w Katowicach, UCHWAŁA Nr XXVI/148/91 RADY MIEJSKIEJ W KATOWICACH z dnia 16 września 1991 r. w sprawie: utworzenia na terenie miasta Katowice 22 pomocniczych jednostek samorządowych i podziału miasta na 22 obszary ich działania, Katowice , 16 września 1991 (pol.).
  30. ↑ ZPUE: Historia firmy ZPUE S.A. (pol.). zpue.pl. [dostęp 2021-01-31].
  31. ↑ Transcom: Kontakt (pol.). transcom.pl. [dostęp 2021-01-31].
  32. ↑ Bombardier Transportation: Bombardier Transportation in Poland (pol.). rail.bombardier.com. [dostęp 2021-01-31].
  33. ↑ Społem Katowice: Nasze sklepy (pol.). spolemkatowice.pl. [dostęp 2021-05-05].
  34. ↑ Alior Bank: Placówki i oddziały (pol.). www.aliorbank.pl. [dostęp 2021-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)].
  35. ↑ Credit Agricole Bank Polska: Placówka CA Express JÓZEFOWSKA 50, KATOWICE (pol.). www.credit-agricole.pl. [dostęp 2021-01-31].
  36. ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka placówek Poczty Polskiej (pol.). placowki.poczta-polska.pl. [dostęp 2021-01-31].
  37. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 62.
  38. ↑ Moje Auchan Katowice Szczecińska, www.auchan.pl [dostęp 2021-05-05].
  39. ↑ Stokrotka Market - Katowice, ul. Józefowska 108, stokrotka.pl [dostęp 2021-05-05].
  40. ↑ Biedronka Katowice ul. Strażacka 19, www.biedronka.pl [dostęp 2021-05-05].
  41. ↑ Lidl Polska: Znajdź sklep (pol.). www.lidl.pl. [dostęp 2021-05-05].
  42. ↑ Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego, 23 grudnia 2019 [dostęp 2021-05-05] (pol.).
  43. ↑ a b c d e Bulsa 2018 ↓, s. 105.
  44. ↑ a b Katowickie budynki (pol.). katowickiebudynki.eu. [dostęp 2021-02-01].
  45. ↑ Śląski Urząd Celno-Skarbowy w Katowicach: Dane teleadresowe (pol.). www.slaskie.kas.gov.pl. [dostęp 2021-02-01].
  46. ↑ Osiedle Nowa Słoneczna Katowice - inwestycja IMS Budownictwo, www.urbanity.pl [dostęp 2021-02-01].
  47. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Portal mapowy (pol.). mapy.zabytek.gov.pl. [dostęp 2021-02-02].
  48. ↑ Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej: Zabytki (pol.). emapa.katowice.eu. [dostęp 2021-02-02].
  49. ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr XII/218/07 Rady Miasta Katowice z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru dzielnicy Wełnowiec-Józefowiec w Katowicach. 2007-06-25. [dostęp 2021-02-02].
  50. ↑ Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr XVI/314/07 Rady Miasta Katowice z dnia 24.09.2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru dzielnicy Dąb-Wełnowiec w Katowicach (pol.). 2007-09-24. [dostęp 2021-02-02].
  51. ↑ a b c Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [dostęp 2021-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (pol.).
  52. ↑ a b c OpenStreetMap: Mapa Podstawowa (pol.). www.openstreetmap.org. [dostęp 2021-02-01].
  53. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap - mapa kolejowa (pol.). www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2021-02-01].
  54. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice – Katowice Dąbrówka Mała (pol.). www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2020-09-16].
  55. ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM (pol.). rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)].
  56. ↑ Infrastruktura rowerowa Katowic (pol.). www.google.com/maps. [dostęp 2021-02-01].
  57. ↑ Urząd Miasta Katowice: Katowice na rowery. Trasy (pol.). www.katowice.eu. [dostęp 2021-02-01].
  58. ↑ City by bike. Mapa stacji (pol.). citybybike.pl. [dostęp 2021-02-01].
  59. ↑ Rzewiczok 1999 ↓, s. 37.
  60. ↑ a b c XIV Liceum Ogólnokształcące im. mjr H. Sucharskiego w Katowicach: O szkole (pol.). www.suchar.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  61. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 17 im Tadeusza Kościuszki: 150 lat naszej szkoły (pol.). www.sp17.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  62. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 17 im Tadeusza Kościuszki: Mała szkoła (pol.). www.sp17.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  63. ↑ Szkoła Podstawowa nr 19 im. Wojciecha Korfantego: Historia szkoły (pol.). sp19s1.nazwa.pl. [dostęp 2021-02-01].
  64. ↑ Szkoła Podstawowa nr 19 im. Wojciecha Korfantego: Organizacja (pol.). sp19s1.nazwa.pl. [dostęp 2021-02-01].
  65. ↑ Centrum Rozwoju Katowice (pol.). crdbk.pl. [dostęp 2021-02-01].
  66. ↑ Żłobek Kraina Odkrywcy (pol.). krainaodkrywcy.pl. [dostęp 2021-02-01].
  67. ↑ Żłobek Miejski w Katowicach: Bytomska 8A (pol.). www.zlobek.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  68. ↑ Miejskie Przedszkole nr 47 z Oddziałami Integracyjnymi: Kontakt (pol.). przedszkole47.info. [dostęp 2021-02-01].
  69. ↑ Miejskie Przedszkole Nr 73 im. Misia Uszatka w Katowicach: Kontakty (pol.). mp73.edupage.org. [dostęp 2021-02-01].
  70. ↑ Miejskie Przedszkole nr 82 im. Dzieci z Leszczynowej Górki w Katowicach (pol.). mp82k-ce.przedszkolowo.pl. [dostęp 2021-02-01].
  71. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 17 im Tadeusza Kościuszki: Budynek "Małej szkoły" mieści się przy ulicy Józefowskiej 52 w Katowicach (pol.). www.sp17.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  72. ↑ Szkoła Podstawowa nr 19 im. Wojciecha Korfantego w Katowicach: Biuletyn Informacji Publicznej Szkoły Podstawowej nr 19 im. Wojciecha Korfantego w Katowicach (pol.). sp19s1.nazwa.pl. [dostęp 2021-02-01].
  73. ↑ XIV Liceum Ogólnokształcące im. mjr H. Sucharskiego w Katowicach: Kontakt (pol.). www.suchar.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  74. ↑ Miejski Dom Kultury „Koszutka” Filia „Dąb”: Przestrzenie Aktywności (pol.). www.mdkkoszutka.pl. [dostęp 2020-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-18)].
  75. ↑ Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa: Kluby >> JÓZEFINKA - os. im. P. Ściegiennego (pol.). www.ksm.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  76. ↑ Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach: Filia nr 6 (pol.). mbp.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  77. ↑ Rzewiczok 1999 ↓, s. 50.
  78. ↑ Rzewiczok 1999 ↓, s. 51.
  79. ↑ Rzewiczok 1999 ↓, s. 65.
  80. ↑ Bulsa 2018 ↓, s. 107.
  81. ↑ Atrakcje dziecięce: Plac zabaw Katowice ul. Mikusińskiego (pol.). www.atrakcjedzieciece.pl. [dostęp 2021-02-01].
  82. ↑ Atrakcje dziecięce: Plac zabaw Katowice Nowowiejskiego (pol.). www.atrakcjedzieciece.pl. [dostęp 2021-02-01].
  83. ↑ Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice: DOG PARK Józefowiec - Wełnowiec Dzielnica przyjazna psom (pol.). bo.katowice.eu. [dostęp 2021-02-01].
  84. ↑ Wybieg dla psów Katowice Józefowiec Dog Park (pol.). psipark.pl, 2018-01-21. [dostęp 2021-02-01].
  85. ↑ Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice: Street workout park w dzielnicy Wełnowiec – Józefowiec (pol.). bo.katowice.eu. [dostęp 2021-02-01].
  86. ↑ Strefa Kalisteniki Wełnowiec-Józefowiec (pol.). www.facebook.com. [dostęp 2021-02-01].
  87. ↑ Parafia św. Józefa Robotnika w Katowicach-Józefowcu: Kancelaria (pol.). jozefrobotnik.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].
  88. ↑ Archidiecezja katowicka: KATOWICE-JÓZEFOWIEC, Świętego Józefa Robotnika (pol.). web.archive.org. [dostęp 2021-02-01].
  89. ↑ Parafia św. Józefa Robotnika w Katowicach-Józefowcu: Historia (pol.). jozefrobotnik.katowice.pl. [dostęp 2021-02-01].

Bibliografia

Historyczne dzielnice, osady i kolonie Katowic
Dzielnice śródmiejskie
Dzielnice północne
Dzielnice zachodnie
Dzielnice wschodnie
Dzielnice południowe

Herb Katowic

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Wełnowiec-Józefowiec 256.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska
Katowice-Józefowiec poświęcenie kamienia węgielnego 3 1 0 15 447 239257.jpg
Poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę kościoła w Józefowcu (obecnie część Katowic) w 1935 roku
Wełnowiec-Józefowiec 016.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Słoneczna
Wełnowiec-Józefowiec 167.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska. XIV Liceum Ogólnokształcące
Wełnowiec-Józefowiec 047.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska
Wełnowiec-Józefowiec 026.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Słoneczna
Katowice mural On Off 2.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - mural "On/Off" Escifa przy ul. Mikusińskiego
Wełnowiec-Józefowiec 252.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska
Wełnowiec-Józefowiec 260.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska. Archiwum Państwowe
Wełnowiec-Józefowiec 251.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Karłowicza / Józefowska
Wełnowiec-Józefowiec 165.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska
Wełnowiec-Józefowiec II (13).jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Skwer Ks. Bolesława Kałuży
Katowice-Józefowiec 1880.jpg
Fragment mapy specjalnej Górnośląskiego Okręgu Górniczego (Specialkarte der Oberschlesischen Bergrevier), przedstawiający Józefowiec; arkusz 28 (6i) Katowice (Kattowitz); 1880 r.
Wełnowiec-Józefowiec 151.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Rysia
Wełnowiec-Józefowiec 178.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska. Szkoła Podstawowa nr 17
Wełnowiec-Józefowiec 240.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Karłowicza
Wełnowiec-Józefowiec 198.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Modelarska. Bombardier Transportation Polska
Wełnowiec-Józefowiec 027.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Słoneczna
Wełnowiec-Józefowiec 014.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Słoneczna. Osiedle Nowa Słoneczna
Wełnowiec-Józefowiec 201.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska. Kościół św. Józefa Robotnika
Wełnowiec-Józefowiec 262.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska. IPN
Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Wełnowiec-Józefowiec 181.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska / Szczecińska
Wełnowiec-Józefowiec 172.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Wełnowiec-Józefowiec. Ulica Józefowska. Hala Sportowa Józefowska MOSiR