József Antall
| ||
 | ||
| Data i miejsce urodzenia | 8 kwietnia 1932 Budapeszt | |
| Data i miejsce śmierci | 12 grudnia 1993 Budapeszt | |
| Premier Węgier | ||
| Okres działalności | od 23 maja 1990 do 12 grudnia 1993 | |
| Przynależność polityczna | Węgierskie Forum Demokratyczne | |
| Poprzednik | Miklós Németh | |
| Następca | Péter Boross | |
| Odznaczenia | ||
_1class_BAR.svg){kind=small}    | ||
József Antall (wym. [joːʒɛf ɒntɒl]; ur. 8 kwietnia 1932 w Budapeszcie, zm. 12 grudnia 1993 tamże[1]) – węgierski polityk, działacz opozycyjny, uczestnik Trójkątnego Stołu, pierwszy premier demokratycznych Węgier (1990–1993).
Życiorys
Syn Irén Szűcs oraz Józsefa Antalla[2], węgierskiego polityka, Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Ukończył studia z zakresu filologii węgierskiej oraz historii na Uniwersytecie Loránda Eötvösa. Obronił następnie doktorat. Pracował w archiwum państwowym, instytucie pedagogicznym oraz jako nauczyciel[2].
W trakcie powstania węgierskiego w 1956 przewodniczył jednemu z komitetów rewolucyjnych. Po jego zdławieniu został w 1957 na krótko aresztowany[1][3]. Objęty zakazem publikacji, a od 1959 również zakazem pracy w zawodzie nauczyciela. Był zatrudniony jako archiwista w bibliotece, później podjął pracę w muzeum medycyny (Semmelweis Orvostörténeti Múzeum)[3]. Był tam badaczem i zastępcą dyrektora[2], a w 1974 objął stanowisko dyrektora tej instytucji[3].
W 1988 wstąpił do Węgierskiego Forum Demokratycznego[1]. W tym samym roku został przewodniczącym tego ugrupowania, którym kierował do czasu swojej śmierci[4]. Stał się jednym z liderów środowisk demokratycznych w trakcie rozmów Trójkątnego Stołu, które doprowadziły do pierwszych wolnych wyborów w 1990[1]. Forum zajęło pierwsze miejsce w tych wyborach, jego lider uzyskał wówczas mandat posła do Zgromadzenia Narodowego[5].
Został wówczas kandydatem na premiera[5]. Urząd ten objął 23 maja tegoż roku[4], stając na czele koalicji tworzonej przez MDF, Niezależną Partię Drobnych Rolników oraz Chrześcijańsko-Demokratyczną Partię Ludową. Zawarł także zapewniające stabilność rządu porozumienie ze Związkiem Wolnych Demokratów[2]. Jego gabinet w tym samym roku zadeklarował zamiar wystąpienia z Układu Warszawskiego[3]. Rozpoczął także reformy w kierunku wprowadzenia gospodarki rynkowej i pozyskania zagranicznych inwestycji[1].
Jego rząd i zaplecze polityczne stopniowo traciły poparcie[3]. Sam premier przez wiele miesięcy zmagał się z chorobą nowotworową[6]. Zmarł w trakcie pełnienia funkcji premiera[1].
Życie prywatne
Był żonaty z Klárą Fülepp, miał dwoje dzieci[2].
Odznaczenia
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (1993)[7]
- Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi (1993, Austria)[8]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1993, Polska)[9]
- Wielki Order Królowej Jeleny (2002, Chorwacja)
Przypisy
- ↑ a b c d e f Antall, József (ang.). rulers.org. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b c d e The Life of József Antall (ang.). ajtk.hu. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b c d e Antall, József (1932–1993). wyborcza.pl, 13 grudnia 1993. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b Leaders of Hungary (ang.). zarate.eu. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b Profil na stronie Zgromadzenia Narodowego (węg.). [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Premier Węgier na leczeniu w Kolonii. rp.pl, 7 października 1993. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Péter Boross, András Sereg: Boross. Hadapródiskolától a miniszterelnöki székig. Budapeszt: Magyar Hivatalos Közlönykiadó, 2007, s. 98. (węg.)
- ↑ 10542/AB XXIV. GP – Anfragebeantwortung (elektr. übermittelte Version) (niem.). parlament.gv.at, 23 kwietnia 2012. [dostęp 2016-03-27].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 grudnia 1993 r. o nadaniu orderu (M.P. z 1994 r. nr 11, poz. 88).
| ||||
Media użyte na tej stronie
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
Baretka: Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (Orderu Zasługi Węgier) – odmiana cywilna.
Autor: hu:User:Ineptus, Licencja: Copyrighted free use
Tomb of hu:Antall József. Sculptor: Miklós Melocco (1999)
Ribbon of a Grand Order of Queen Jelena
Autor: Péter Antall, Licencja: CC BY-SA 3.0
Portrait of József Antall, Jr., early 1990. The photo was taken by Péter Antall, his son.
Baretka Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii 2. Klasy