Jęczmień dwurzędowy
| ||
 | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | |
| Rząd | wiechlinowce | |
| Rodzina | wiechlinowate | |
| Rodzaj | jęczmień | |
| Gatunek | jęczmień dwurzędowy | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Hordeum distichon L. Sp. Pl. 85 1753[3] | ||
Jęczmień dwurzędowy (Hordeum distichon L.) – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych. Pospolicie uprawiany w Europie, Azji, w Afryce Północnej, w północnej części USA, w Argentynie. W Polsce gatunek częsty w uprawie.
Morfologia
Roślina jednoroczna dorastająca do wysokości 1 metra. Kłos dwurzędowy, o długości 7–15 cm. Kłoski boczne są męskie, lub bezpłciowe i zazwyczaj zmarniałe i bezostne, płodny jest tylko kłosek środkowy. Jego ość ma długość do 15 cm. Osadka kłosa nie kruszy się, podczas dojrzewania odpadają z niej kłoski. Plewy o tej samej długości co plewki dolne, lub nieco krótsze. W Polsce kwitnie w czerwcu i lipcu[4].
Zastosowanie
- Roślina uprawna, w Azji uprawiana od bardzo dawna. Ziarna odkryto np. w paleolitycznej osadzie w miejscowości Netiw ha-Gedud w Izraelu, pochodzącej z lat 9970-9400 p.n.e. Za czasów biblijnych w Palestynie uprawiano dwa gatunki jęczmienia: dwurzędowy i zwyczajny[5].
- W Europie Środkowej i Zachodniej obecnie jęczmień dwurzędowy uprawiany jest głównie do wyrobu słodu w produkcji piwa. Ziarno przerabiane jest również na kaszę i na paszę[6].
Udział w kulturze
W Biblii słowo jęczmień wymienione jest ponad 30 razy, a razem z pszenicą 13 razy. Był wówczas ważnym źródłem pokarmu. Z Apokalipsy św. Jana (6,6) znamy nawet jego cenę: „kwarta pszenicy za denara i trzy kwarty jęczmienia za denara”. W Izraelu rolnicy mieli obowiązek przynoszenia dojrzałego snopa jęczmienia w drugim dniu po święcie Paschy. W tych rejonach, gdzie jęczmień dojrzewa później, wymagało to od rolnika specjalnych wysiłków: musiał pod uprawę jęczmienia wybrać pole żyzne i dobrze nasłonecznione, zaś tam, gdzie dojrzewa wcześniej musiał chronić go przed osypywaniem się ziarna. Zbiór jęczmienia był tak ważny, że dokonywano go nawet w szabat, mimo że w dniu tym obowiązywał zakaz wykonywania jakiejkolwiek pracy. Zbioru dokonywano przed nocą i rankiem niesiono do świątyni. Przed ofiarowaniem jęczmienia nie wolno było spożywać ziarna pochodzącego z tegorocznych zbiorów[5].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-31] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2014-12-15].
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
- ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wydawn. Robotnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.
Media użyte na tej stronie
Autor: Kurt Stüber [1], Licencja: CC-BY-SA-3.0
Species: Hordeum distichon
Family: Poaceae