Jędrzej Cierniak

Jędrzej Cierniak
Ilustracja
Jędrzej Cierniak
Data i miejsce urodzenia

15 października 1886
Zaborów

Data i miejsce śmierci

2 marca 1942
Palmiry

Zawód, zajęcie

pedagog

Odznaczenia
Srebrny Wawrzyn Akademicki
Symboliczny grób Jędrzeja Cierniaka

Jędrzej Cierniak (ur. 15 października 1886[1] w Zaborowie, zm. 2 marca 1942 w Palmirach) – działacz oświatowy, pedagog, organizator amatorskich teatrów ludowych.

Życiorys

Urodził się w rodzinie chłopskiej, był najstarszym z pięciorga dzieci. Syn Rozalii z Mucków i Jana[1]. W 1900 ukończył szkołę ludową w Zaborowie. W latach 1900–1908 pobierał naukę w gimnazjum w Bochni. Następnie od 1908 studiował polonistykę i filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1914 zgłosił się jako ochotnik do I Brygady Legionów. W 1916 poślubił Zofię Langierównę[1], rok później odmówił złożenia przysięgi wierności Monarchii Austro-Węgierskiej i oboje byli zmuszeni opuścić Kraków i zamieszkali w Warszawie.

Od 1923 do 1939 redaktor naczelny „Teatru Ludowego”. 18 stycznia 1929 podjął pracę w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego na stanowisku wizytatora Oświaty Pozaszkolnej. W 1929 założyciel i prezes (do 1939) Instytucji Teatrów Ludowych. Jako organizator amatorskiego ruchu teatralnego dążył do zjednoczenia regionalnych Związków Teatrów i Chórów Ludowych, opowiadał się za samorodnym teatrem ludowym sięgającym do pieśni, tańców i zwyczajów ludowych, sam nadawał im formę dramatów i je inscenizował, np. Dożynki – wystawione kilkakrotnie, Szopka krakowska (1926), Wesele krakowskie (1926), Franusiowa dola (1934). Wydał wspólnie z A. Bieniem książkę Teatry ludowe w Polsce (1928). Wybór pism Cierniaka ukazał się w tomie Zaborowska nuta (1956). Wydano także publikację: Jędrzej Cierniak, Źródła i nurty polskiego teatru ludowego. Wybór pism, inscenizacji i listów, oprac. Antoni Olcha (Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1963, 446 ss.).

W okresie okupacji niemieckiej pracował w Szkole Powszechnej nr 114 na Targówku. Oficjalnie jako nauczyciel języka niemieckiego, faktycznie uczył języka polskiego i historii. W 1940 przewodniczył konspiracyjnemu zarządowi Ludowego Instytutu Oświaty i Kultury. 24 kwietnia 1941 został aresztowany przez gestapo i rozstrzelany w Palmirach, w masowej egzekucji na początku marca 1942. Władysław Bartoszewski w książce Warszawski pierścień śmierci przypuszczał, że egzekucji dokonano na terenie obozu pracy Treblinka I. Symboliczny grób Jędrzeja Cierniaka znajduje się na cmentarzu w Palmirach.

Odznaczenia

Upamiętnienie

  • Jego imię nosi Szkoła Podstawowa nr 114 w Warszawie (Warszawa – Targówek, ul. Remiszewska 40) oraz Publiczne Gimnazjum w Zaborowie.
  • Imieniem Jędrzeja Ciernika nazwano jedną z ulic w Zielonej Górze (Raculi).

Bibliografia

  • Wspomnienia o Jędrzeju Cierniaku, wybór i oprac. Z. Mazurowa i L. Wyszomirska, Warszawa 1982.
  • W. Bartoszewski, Warszawski pierścień śmierci 1939–1944, Warszawa 2008.

Przypisy

  1. ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 110.
  2. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Wawrzyn Akademicki BAR.svg
Baretka: Wawrzyn Akademicki.
Jędrzej Cierniak.jpg
Jędrzej Cierniak (1886-1942) – działacz oświatowy, pedagog, organizator amatorskich teatrów ludowych. Aresztowany przez Niemców i prawdopodobnie stracony w marcu 1942 w masowej egzekucji na terenie obozu pracy Treblinka I.