Język średnio-wysoko-niemiecki
| |||||
| Liczba mówiących | język wymarły | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Pismo/alfabet | łacińskie | ||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Kody języka | |||||
| Kod ISO 639-2↗ | gmh | ||||
| Kod ISO 639-3↗ | gmh | ||||
| ISO 639-6↗ | mdgr | ||||
| IETF | gmh | ||||
| Glottolog | midd1343 | ||||
| GOST 7.75–97 | срн 620 | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Język średnio-wysoko-niemiecki (niem. Mittelhochdeutsch) – historyczna forma języka niemieckiego. Formę tę poprzedza język staro-wysoko-niemiecki, zaś po niej nastąpił język wczesno-nowo-wysoko-niemiecki.
Badacze przyjmują, że funkcjonowała ona w przybliżeniu w okresie między rokiem 1050 a rokiem 1350. Niektóre źródła za cezurę końcową przyjmują rok 1500.
Chociaż nigdy nie powstał standardowy język średnio-wysoko-niemiecki, to prestiż domu Hohenstaufów spowodował wyłonienie się w końcu XII wieku ponadregionalnego, opartego na dialekcie szwabskim języka literackiego (mittelhochdeutsche Dichtersprache). Jednak ten opis jest trochę komplikowany przez fakt, że nowoczesne wydania tekstów z tego okresu starają się ujednolicać pisownię, w wyniku czego język pisany sprawia wrażenie większej spójności, niż miała w istocie miejsce w rękopisach. Nie jest pewne, na ile język literacki odpowiadał ponadregionalnemu językowi mówionemu dworów.
Periodyzacja
Jak zwykle w takich wypadkach daty początku i końca okresu są wyłącznie orientacyjne.
Istnieje kilka kryteriów, które odróżniają język średnio-wysoko-niemiecki od wcześniejszego staro-wysoko-niemieckiego:
- osłabienie nieakcentowanych samogłosek do /e/ – taga → tage („dni”),
- pełne rozwinięcie przegłosu (umlautu) i jego zastosowania do oznaczenia kilku kategorii morfologicznych,
- ubezdźwięcznienie końcówek – tag → tac („dzień”).
Z punktu widzenia kulturowego, te dwa okresy odróżnia przejście od kultury piśmiennej tworzonej wyłącznie w kręgach kościelnych do kultury skupionej wokół dworów arystokracji średniowiecznej. Dwór cesarski w Wiedniu, powstanie silnego szwabskiego domu Hohenstaufów, a później Habsburgów spowodowały, że południowe Niemcy zyskały dominującą polityczną i kulturalną pozycję.
Przejście do następnej formy języka wczesno-nowo-wysoko-niemieckiego związane jest z:
- dyftongizacją długich samogłosek i wydłużeniem krótkich, w wyniku czego powstał system samogłoskowy identyczny z systemem współczesnego niemieckiego – hûs → Haus („dom”); sagen → sagen /sa:gen/ („powiedzieć”)
- zgubienie w wielu miejscach nieakcentowanych samogłosek – vrouwe → Frau („kobieta”)
W następnym okresie dwory przestają być głównymi centrami kulturowymi, a ich miejsce zajmują miasta.