Język średniobułgarski

Język średniobułgarski – etap rozwoju języka bułgarskiego, język literacki Drugiego państwa bułgarskiego, używany na ziemiach bułgarskich do XVII wieku, a także jako język urzędowy pod władzą osmańską oraz w księstwach Wołoszczyzny i Mołdawii.

Historia

Mapa Państwa bułgarskiego cara Iwana Asena II.

Rozwój bułgarskiego języka literackiego obejmuje w przybliżeniu cały okres istnienia Drugiego państwa bułgarskiego – od przywrócenia państwa bułgarskiego, aż do jego podboju osmańskiego (XII-XV wiek)^[1].

W okresie od XVI do XIX wieku na bazie języka średniobułgarskiego stopniowo kształtował się język nowobułgarski.

Ważnymi zabytkami świeckimi okresu średniobułgarskiego i przejścia do nowobułgarskiego są liczne gramoty wołosko-bułgarskie od czasów ostatnich carów bułgarskich przed podbojem osmańskim, aż do początków bułgarskiego odrodzenia narodowego, sporządzone przez wojewodów wołoskich i mołdawskich od XIV do XVII wieku i zapisane cyrylicą.

Cechy języka

Przywilej Iwana Asena II dla kupców dubrownickich.

Zmiany w morfologii, które miały miejsce w dobie średniobułgarskiej:

• przy niektórych przypadkach występuje zwiększone użycie przyimków – przy dopełniaczu, celowniku i narzędniku. Częste jest zastępowanie dopełniacza przyimkiem отъ, a także celownika rozmaitymi konstrukcjami przyimkowymi^[2]. Pod koniec okresu średniobułgarskiego całkowicie redukuje się system przypadkowy – przejście z fleksji syntetycznej do analitycznej^[3],
• rozwija się analityczne stopniowanie przymiotników i przysłówków^[3],
• zanik kategorii liczby podwójnej^[3],
• rozwój kategorii trybu nieświadka^[3],
• pojawienie się odmiany czasowników typu гледамъ, powiązanie imperfektu z tematem czasu teraźniejszego^[3].

Zmiany, które miały miejsce w okresie średniobułgarskim w fonetyce:

• ma miejsce średniobułgarskie zmieszanie nosówek, które doprowadziło do powstania jednego /ʌ̃/ zapisywanego ѫ lub ѭ^[4],
• na większości obszaru samogłoski nosowe uległy denazalizacji do XIV wieku^[3],
• w większości dialektów zlanie się /и/ z /ы/, choć zabytki pisane wciąż rozróżniają te dźwięki^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Кирил Мирчев: Историческа граматика на българския език. Учебник за учителските институти. Sofia: Народна просвета, 1955. (bułg.)
• СРЕДНОБЪЛГАРСКИ ПЕРИОД XII-XIV век (история на българския език) (bułg.). 2010-05-17. [dostęp 2022-07-16].
• Анна-Мария Тотоманова: Среднобългарският вокализъм (bułg.). [dostęp 2022-07-16].