Język abazyński
| Obszar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | ok. 45 tys. | ||||
| Pismo/alfabet | zmodyfikowana cyrylica | ||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Status oficjalny | |||||
| UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| Kod ISO 639-2↗ | cau | ||||
| Kod ISO 639-3↗ | abq | ||||
| IETF | abq | ||||
| Glottolog | abaz1241 | ||||
| Ethnologue | abq | ||||
| GOST 7.75–97 | аба 005 | ||||
| WALS | abz | ||||
| SIL | ABQ | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Język abazyński (abazyjski, abaza) (Абаза бызшва / Abaza byzšwa) – język kaukaski, używany przez Abazyńczyków.
Język ten, wraz z językami abchaskim, adygejskim, kabardyjskim oraz wymarłym już ubyskim należy do północno-zachodniej (abchasko-adygejskiej) grupy języków kaukaskich. Jak się ocenia, językiem tym posługuje się ok. 30-40 tys. osób, głównie w Karaczajo-Czerkiesji, a także niewielka liczba osób w Turcji oraz innych krajach Bliskiego Wschodu.
Dialekty
Wyszczególnia się trzy dialekty: tapanta (który stał się podstawą języka literackiego), aszchara (aszkaraua) (stosunkowo bliski językowi abchaskiemu) i bezszagh i pięć subdialektów: psyż-krasnowostocki, apsua, kubińsko-elburski, kuwiński i abazaktycki[1].
Fonetyka
Język abazyński jest językiem spółgłoskowym, posiadający zaledwie dwie samogłoski: 'a' oraz 'y'. Dzięki asymilacji obydwie podstawowe samogłoski mogą być wymawiane jako zbliżone do 'e', 'o', 'i' bądź 'u'.
Składnia i fleksja
Język abazyński to język aglutynacyjny. W skład orzeczenia może wchodzić dwa lub więcej prefiksów osobowo-zaimkowych, przedrostki miejsca, a także sufiksy wyrażające różne odcienie działania lub stanu. Szyk wyrazów: podmiot, dopełnienie bliższe, orzeczenie (zob. też SOV). Szyk prefiksów osobowo-zaimkowych w orzeczeniu zmienia się w zależności od przechodniości lub nieprzechodniości czasownika. Czasownik posiada skomplikowany system czasów, odmian i znaczną liczbę prefiksalnych kategorii gramatycznych (m.in. causativum). Wśród zaimków osobowych i prefiksów osobowo-zaimkowych wyróżnia się czasami trzy grupy: 1) męskie, 2) żeńskie oraz 3) rzeczowe lub zjawisk przyrody, czasami zaś tylko dwa: 1) ludzie oraz 2) rzeczy (wraz ze zjawiskami przyrodniczymi). Rzeczownik posiada kategorię określoności, nieokreśloności oraz pojedynczości. Przy braku przypadków, wyrażających stosunki składniowe (np. mianownika, ergatywu, itp.), w abazyńskim istnieją zaczątki oddzielnych form przypadkowych. Funkcję zdań podrzędnych spełniają przede wszystkim konstrukcje imiesłowowe.
Pismo
Teksty w języku abazyńskim były w latach 1932–1938 zapisywane łacinką, później – cyrylicą. Abazyni mieszkający w Turcji posługują się łacinką do dzisiaj.
Współczesny alfabet abazyński[2]:
| А а | Б б | В в | Г г | Гв гв | Гъ гъ | Гъв гъв | Гъь гъь | Гь гь | ГӀ гӀ | ГӀв гӀв | Д д |
| Дж дж | Джв джв | Джь джь | Дз дз | Е е | Ё ё | Ж ж | Жв жв | Жь жь | З з | И и | Й й |
| К к | Кв кв | Къ къ | Къв къв | Къь къь | Кь кь | КӀ кӀ | КӀв кӀв | КӀь кӀь | Л л | Ль ль | М м |
| Н н | О о | П п | ПӀ пӀ | Р р | С с | Т т | Тл тл | Тш тш | ТӀ тӀ | У у | Ф ф |
| Х х | Хв хв | Хъ хъ | Хъв хъв | Хь хь | ХӀ хӀ | ХӀв хӀв | Ц ц | ЦӀ цӀ | Ч ч | Чв чв | ЧӀ чӀ |
| ЧӀв чӀв | Ш ш | Шв шв | ШӀ шӀ | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | ь | Э э | Ю ю | Я я |
Kod SIL języka abazyńskiego to ABQ. Abazyński nie posiada w systemie ISO 639 żadnego oddzielnego kodu, lecz w ramach tego kodu jest oznaczony wspólnie z innymi językami kaukaskimi jako cau.
Przypisy
Media użyte na tej stronie
