Język dołgański

Дулҕан
Obszar	Rosja (Kraj Krasnojarski)
Liczba mówiących	1050 (2010)[1]
Pismo/alfabet	cyrylica
Klasyfikacja genetyczna
Języki ałtajskie (?) Języki tureckie Języki północnosyberyjskie Język dołgański
Status oficjalny
UNESCO	3 zdecydowanie zagrożony↗
Ethnologue	6b zagrożony↗
Kody języka
Kod ISO 639-3↗	dlg
IETF	dlg
Glottolog	dolg1241
Ethnologue	dlg
WALS	dol
Występowanie
język dołgański
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język dołgański (Дулҕан) – język z rodziny tureckiej, używany przez około 1000 osób zamieszkałych na półwyspie Tajmyr w Rosji^[2]. Użytkownicy języka to lud nazywany Dołganami. Słowo „Дулҕан” oznacza ludzi żyjących przy środkowym biegu rzeki i odnosi się prawdopodobnie do położenia geograficznego miejsca pochodzenia Dołgan^[2].

Język ma zasięg lokalny i jego funkcjonowanie jest ograniczone do wąskiego obszaru; w ciągu ostatnich lat spadła liczba osób posługujących się tym językiem. Według stanu z 2010 r. język liczył tylko około 1050 użytkowników^[1]. Jednym z nowszych problemów języka dołgańskiego stało się jego słabe rozpowszechnienie wśród rodzin mieszanych małżeństw. Zamiast używania lokalnych języków każdego z rodziców, rodzina przyjmuje język rosyjski jako bardziej rozpowszechniony celem ułatwienia komunikacji między członkami rodziny oraz poza rodziną^[3]. Skutkiem tego dzieci uczą się jedynie podstaw języka dołgańskiego lub poznają go w charakterze drugiego języka, dlatego też język dołgański stopniowo zanika.

Historia

Język dołgański zaczął być zapisywany alfabetem łacińskim w początkach XX wieku. Z czasem alfabet łaciński zastąpiono alfabetem cyrylickim używanym także do zapisu pokrewnego języka jakuckiego. Wpływ języka ewenkijskiego na dołgański wyjaśnia powód rozgraniczenia języka dołgańskiego od jakuckiego^[4]. Teksty w języku dołgańskim publikowano w gazetach, takich jak Tajmyr, natomiast w szkołach zaczęto używać języka dołgańskiego w latach 60. XX wieku^[2].

Alfabet

W 1933 r. wydano słownik w języku jakuckim, przystosowany do wykorzystania w dołgańskich szkołach. W 1961 r. nieliczne dołgańskie teksty publikowano w gazecie „Sowietskij Tajmyr”. W 1973 r. wydano pierwszą książkę w języku dołgańskim – kolekcję poezji Ogdy Aksjonowej. W tej kolekcji wykorzystani alfabet rosyjski z dodatkowymi grafemami Дь дь, Һ һ, Ҥ ҥ, Нь нь, Ө ө, Ү ү. W 1984 r. opublikowano pierwszy słownik języka dołgańskiego.

Alfabet pierwszych dołgańskich słowników przedstawiał się następująco: А а, Б б, В в, Г г, Д д, Дь дь, Е е, Ё ё, Ж ж, З з, И и, Иэ иэ, Й й, К к, Л л, М м, Н н, Ӈ ӈ, Нь нь, О о, Ө ө, П п, Р р, С с, Т т, У у, Уо уо, Ү ү, Үө үө, Ф ф, Х х, Һ һ, Ц ц, Ч ч, Ш ш, Щ щ, Ъ ъ, Ы ы, Ыа ыа, Ь ь, Э э, Ю ю, Я я^[5].

Współczesny alfabet dołgański^[6]:

Fonologia

Źródło^[7]:

Samogłoski

Spółgłoski

Przypisy