Język ful

Fulfulde, Pulaar

Obszar	Mauretania, Senegal, Mali, Burkina Faso, Niger, Nigeria, Kamerun, Gambia, Czad, Sierra Leone, Benin, Gwinea Bissau, Sudan, Republika Środkowoafrykańska, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Togo
Liczba mówiących	30 mln
Pismo/alfabet	łacińskie, arabskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki nigero-kongijskie Języki atlantyckie Język ful
Kody języka
Kod ISO 639-1↗	ff
Kod ISO 639-2↗	ful
Kod ISO 639-3↗	ful
IETF	ff
Glottolog	fula1264
GOST 7.75–97	фул 752
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Wikipedia w języku ful Słownik języka ful w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ful (zwany także: fula, fulani, fulfulde) – język regionu Afryki Zachodniej, używany przez ludy Fula od Senegalu po Kamerun i Sudan. Dzieli się na wiele dialektów. Klasyfikowany w obrębie grupy atlantyckiej języków nigero-kongijskich. Zapisywany najczęściej zmodyfikowanym alfabetem łacińskim, w ortografii przyjętej w 1966 roku na konferencji UNESCO w Bamako. W niektórych rejonach Afryki do zapisu języka fula używa się także pisma arabskiego.

Ważniejsze dialekty

• Pular Fuuta – używany na terenach dawnego królestwa Futa Dżalon (głównie w obecnej Gwinei, południowo-wschodnim Senegalu, wschodniej Gwinei Bissau i północnym Sierra Leone)
• Fulakunda – używany w Senegalu w regionie Casamance, zachodniej Gwinei Bissau i Gambii
• Pulaar – używany w północnym Senegalu i południowej Mauretanii
• Fulfulde – właściwie grupa dialektów (m.in. bagirmi, adamawa, borgu, maasina), używanych w Mali, Ghanie, Togo, Czadzie, Nigerii, Burkina Faso, RŚA, Beninie, Kamerunie i Sudanie.

Klasy nominalne i mutacja spółgłosek

Język ful jest językiem o złożonym systemie sufiksalnych klas nominalnych, przy czym wyznacznikiem każdej klasy jest nie tylko odpowiedni sufiks, ale też odpowiednia alternacja spółgłosek tematycznych. Spółgłoski tematyczne ulegają permutacji w trzech stopniach według następującego schematu:

Spółgłoski /l/, /t/, nosowe i glotalizowane nie ulegają permutacji.

Przykład

stopień szczelinowy: rawan-du = „pies” (sufiks i stopień mutacji dla liczby pojedynczej)

stopień zwartowybuchowy: dawaa-di = „psy” (sufiks i stopień mutacji dla liczby mnogiej)

stopień prenazalizacji: ndawa-koy = „pieski” (sufiks i stopień mutacji dla zdrobnienia liczby mnogiej)

Permutacjom ulegają też formy czasowników, liczebników i przymiotników.

Bibliografia

• StanisławS. Piłaszewicz StanisławS., EugeniuszE. Rzewuski EugeniuszE., Wstęp do afrykanistyki, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2004, s. 50–52, ISBN 83-235-0061-4, OCLC 749258177 .
• Caudill H. i Besseko O. (2001), Midho waawi Pular! Lerner’s guide to Pular (Fuuta Jallon) (plik *.PDF), s. 4 i 14