Język judeoarabski

Fragment manuskryptu z XII wieku w języku judeoarabskim

Język judeoarabski, język żydowskoarabski – grupa wielu dialektów używanych dawniej przez Żydów zamieszkałych w państwach arabskich, głównie Mizrachijczyków, współcześnie w większości żyjących w Izraelu i Francji. W średniowieczu nazywano tak klasyczny język arabski zapisywany alfabetem hebrajskim.

Cechy

Dialekty judeoarabskie rozwinęły się na podstawie lokalnych dialektów języka arabskiego (np. dialektu marokańskiego, irackiego i algierskiego) z dodatkiem zapożyczeń z języka hebrajskiego i aramejskiego. Nie zawsze występowanie dialektu judeoarabskiego pokrywa się z zasięgiem jego arabskiego odpowiednika – na przykład dialekt judeoegipski w większym stopniu przypomina arabski dialekt marokański niż egipski. To zjawisko odzwierciedla migrację przodków Żydów egipskich z krajów Maghrebu. Współcześnie większość Żydów jest co najmniej dwujęzyczna: biegle znają lokalny dialekt arabski i lokalny dialekt judeoarabski.

Dialekty języka judeoarabskiego są zapisywane zmodyfikowanym alfabetem hebrajskim, do którego często dodaje się kropki z alfabetu arabskiego, oznaczające samogłoski (do zapisu fonemów niewystępujących w języku hebrajskim).

Historia

W średniowieczu język judeoarabski (wówczas bardzo bliski klasycznemu językowi arabskiemu) był najważniejszym żydowskim językiem literackim; pisał w nim Majmonides (np. Sefer ha-Micwot, Przewodnik błądzących), napisano w nim dzieła halacha i komentarze biblijne: Emunoth we-Deoth, Tafsir, Tikkun Middot ha-Nefesz, Czowot ha-Lewawot, Kuzari i inne.

Z powodu I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 ogromna większość Żydów z krajów arabskich uciekła do Izraela oraz Francji, gdzie ich dialekty judeoarabskie szybko zostały wyparte przez języki hebrajski i francuski. Z tej przyczyny obecnie dialekty judeoarabskie są zagrożone wymarciem.

Zwroty w dialekcie judeomarokańskim

Uwagi

Bibliografia

• Joshua Blau, The Emergence and Linguistic Background of Judaeo-Arabic: OUP, 1999 (ang.).

Linki zewnętrzne

• Literatura judeoarabska. uwm.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-06-19)]. (ang.)
• Literatura judeoarabska (ang.)
• Żydzi w Libanie (ang.)