Język pomocniczy (Polska)

Język pomocniczy – w prawodawstwie polskim język mniejszości narodowej lub etnicznej albo język regionalny, dopuszczony do użycia obok języka urzędowego (języka polskiego), wyłącznie przed organami gminy[1]. Osoby należące do mniejszości mogą w języku pomocniczym zwracać się ustnie i pisemnie do organów gminy oraz, na swój wyraźny wniosek, uzyskiwać odpowiedzi urzędowe w tym języku. W języku pomocniczym mogą być również wnoszone do organów gminy podania.

Język pomocniczy może być używany jedynie w gminach, w których liczba mieszkańców gminy należących do mniejszości, której język ma być używany jako język pomocniczy, jest nie mniejsza niż 20% ogólnej liczby mieszkańców gminy i które zostały wpisane do Urzędowego Rejestru Gmin, w których używany jest język pomocniczy. Rejestr ten prowadzi minister właściwy do spraw działu administracji rządowej – wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne. Wpisu dokonuje się na wniosek zainteresowanej rady gminy.

Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym dopuszcza, aby w gminie wpisanej do Urzędowego Rejestru Gmin pracownikom zatrudnionym w urzędzie gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz w gminnych jednostkach i zakładach budżetowych może być przyznany dodatek z tytułu znajomości języka pomocniczego obowiązującego na terenie tej gminy. Wysokość dodatku regulują przepisy w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych. W latach 2005-2009 wynosił on 10% wysokości płacy minimalnej[2], a od 2009 roku brak jest regulacji w tej sprawie.

25 września 2015 r. Sejm przyjął zmianę ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, zgodnie z którą również w powiatach, w których liczba mieszkańców należących do mniejszości jest nie mniejsza niż 20% ogólnej liczby mieszkańców, możliwe będzie wprowadzenie języka pomocniczego[3][4]. Na podstawie zawartych w niej zmian język pomocniczy można byłoby wprowadzić w 4 powiatach językami kaszubskim, białoruskim i litewskim[5]. Ustawa ta została jednak zawetowana przez prezydenta[6].

Gminy, w których wprowadzono język pomocniczy

Według wyników narodowego spisu powszechnego w 2011 roku, w Polsce istniało 51 gmin, w których co najmniej 20% mieszkańców deklarowało przynależność do mniejszości narodowej lub etnicznej, ewentualnie posługiwało się językiem regionalnym. Według stanu na 21 lutego 2014, wpis taki uzyskały 33 gminy (w jednej gminie dopuszczono język litewski, w 5 – język kaszubski, w 5 – język białoruski, w 22 – język niemiecki).

Fakt obecności języka pomocniczego w gminie lub jego braku nie ma żadnego związku z procedurami dotyczącymi wprowadzenia dodatkowych nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych w językach mniejszości lub języku regionalnym.

Przypisy

  1. ↑ Zgodnie z art. 11a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, organami gminy są: rada gminy oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta) (Dz.U. z 2022 r. poz. 559).
  2. ↑ Zgodnie z § 14 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2005 r. nr 146, poz. 1222), które utraciło moc 1 kwietnia 2009 r.
  3. ↑ Druk nr 1097 – Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, 2015-09-25. [dostęp 2015-10-04].
  4. ↑ Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 października 2015 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, 2015-10-01. [dostęp 2015-10-04].
  5. ↑ Sprawozdanie stenograficzne. Osiemdziesiąte drugie posiedzenie ósmej kadencji, dzień pierwszy, 30 września 2015 r.. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, 2015-10-01. s. 49. [dostęp 2015-10-04].
  6. ↑ Prezydent zawetował trzy ustawy. prezydent.pl. [dostęp 2015-10-27].

Bibliografia

  • Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz.U. z 2017 r. poz. 823) wraz z aktami wykonawczymi.