Język ujgurski
| Obszar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | 11 303 610 | ||||||
| Pismo/alfabet | zmodyfikowane arabskie | ||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Sinciang (Chiny) | ||||||
| Ethnologue | 2 prowincjonalny↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| Kod ISO 639-1↗ | ug | ||||||
| Kod ISO 639-2↗ | uig | ||||||
| Kod ISO 639-3↗ | uig | ||||||
| IETF | ug | ||||||
| Glottolog | uigh1240 | ||||||
| Ethnologue | uig | ||||||
| GOST 7.75–97 | уйг 715 | ||||||
| WALS | uyg | ||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Język ujgurski (zwany też językiem nowoujgurskim) – język z rodziny języków tureckich używany przez 11 mln Ujgurów, głównie w Regionie Autonomicznym Sinciang w zachodnich Chinach, a także w północno-wschodnim Kazachstanie. W Regionie Autonomicznym Xinjiang ma status języka urzędowego. Do zapisu języka ujgurskiego używa się obecnie pisma arabskiego w redakcji perskiej, przy czym samogłoski obowiązkowo oznacza się specjalnymi znakami diakrytycznymi.
Do XVIII w. zapisywany był pismem ujgurskim, abdżadem zapisywanym z góry na dół.
Jak w wielu innych językach tureckich, w języku ujgurskim występuje harmonia wokaliczna. Jest to też język aglutynacyjny, nie ma w nim klas rzeczownika ani rodzaju gramatycznego i występuje porządek SOV.
Alfabet
Alfabet używany w Azji Środkowej
Projekt alfabetu ujgurskiego opartego na cyrylicy sporządził A.Sz. Szamiewoj w 1946 r., a 4 lutego 1947 r. projekt ten zatwierdziło Prezydium Rady Najwyższej Kazachskiej SRR. W skład alfabetu weszły 33 litery rosyjskiego alfabetu, a także 8 dodatkowych (Қ қ, Ң ң, Ғ ғ, Ү ү, Җ җ, Ө ө, Ә ә, Һ һ), które umiejscowiono na końcu alfabetu po literze Я я. W 1960 r. kolejność liter w alfabecie została zmieniona i przyjął on następującą postać[1]:
| А а | Б б | В в | Г г | Ғ ғ | Д д | Е е | Һ һ | Ә ә | Ж ж |
| Җ җ | З з | И и | Й й | К к | Қ қ | Л л | М м | Н н | Ң ң |
| О о | Ө ө | П п | Р р | С с | Т т | У у | Ү ү | Ф ф | Х х |
| Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Alfabet używany w Chinach
Ujgurzy zamieszkujący w Chinach do zapisu języka ujgurskiego wykorzystują następujący alfabet oparty na arabskim[2]:
| ئا | ئه | ب | پ | ت | ج | چ | خ | د | ر | ز | ژ | س | ش | غ | ف |
| ق | ك | گ | ڭ | ل | م | ن | ۋ | ئو | ئۇ | ئۆ | ئۈ | ه | ئې | ئى | ي |
Przypisy
- ↑ G. S. Sadwakasow. Ałfawit litieraturnogo jazyka sowietskich ujgurow. „Woprosy sowierszenstwowanija ałfawitow tiurkskich jazykow SSSR”, 1972. Nauka. (ros.).
- ↑ Uighur romanization. Institute of the Estonian Language, 23.09.2012. (ang.).