Język ujgurski

ئۇيغۇرچە uyghurche
Obszar

Kazachstan, Chiny (Sinciang)

Liczba mówiących

11 303 610

Pismo/alfabet

zmodyfikowane arabskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowySinciang (Chiny)
Ethnologue2 prowincjonalny
Kody języka
Kod ISO 639-1ug
Kod ISO 639-2uig
Kod ISO 639-3uig
IETFug
Glottologuigh1240
Ethnologueuig
GOST 7.75–97уйг 715
WALSuyg
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku ujgurskim
Słownik języka ujgurskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ujgurski (zwany też językiem nowoujgurskim) – język z rodziny języków tureckich używany przez 11 mln Ujgurów, głównie w Regionie Autonomicznym Sinciang w zachodnich Chinach, a także w północno-wschodnim Kazachstanie. W Regionie Autonomicznym Xinjiang ma status języka urzędowego. Do zapisu języka ujgurskiego używa się obecnie pisma arabskiego w redakcji perskiej, przy czym samogłoski obowiązkowo oznacza się specjalnymi znakami diakrytycznymi.

Do XVIII w. zapisywany był pismem ujgurskim, abdżadem zapisywanym z góry na dół.

Jak w wielu innych językach tureckich, w języku ujgurskim występuje harmonia wokaliczna. Jest to też język aglutynacyjny, nie ma w nim klas rzeczownika ani rodzaju gramatycznego i występuje porządek SOV.

Alfabet

Alfabet używany w Azji Środkowej

Projekt alfabetu ujgurskiego opartego na cyrylicy sporządził A.Sz. Szamiewoj w 1946 r., a 4 lutego 1947 r. projekt ten zatwierdziło Prezydium Rady Najwyższej Kazachskiej SRR. W skład alfabetu weszły 33 litery rosyjskiego alfabetu, a także 8 dodatkowych (Қ қ, Ң ң, Ғ ғ, Ү ү, Җ җ, Ө ө, Ә ә, Һ һ), które umiejscowiono na końcu alfabetu po literze Я я. W 1960 r. kolejność liter w alfabecie została zmieniona i przyjął on następującą postać[1]:

А аБ бВ вГ гҒ ғД дЕ еҺ һӘ әЖ ж
Җ җЗ зИ иЙ йК кҚ қЛ лМ мН нҢ ң
О оӨ өП пР рС сТ тУ уҮ үФ фХ х
Ц цЧ чШ шЩ щЪ ъЫ ыЬ ьЭ э


Ю юЯ я

Alfabet używany w Chinach

Ujgurzy zamieszkujący w Chinach do zapisu języka ujgurskiego wykorzystują następujący alfabet oparty na arabskim[2]:

ئائهبپتجچخدرزژسشغف
قكگڭلمنۋئوئۇئۆئۈهئېئىي

Przypisy

  1. G. S. Sadwakasow. Ałfawit litieraturnogo jazyka sowietskich ujgurow. „Woprosy sowierszenstwowanija ałfawitow tiurkskich jazykow SSSR”, 1972. Nauka. (ros.). 
  2. Uighur romanization. Institute of the Estonian Language, 23.09.2012. (ang.).