Języki irańskie

Zasięg języków irańskich

Języki irańskie – grupa języków indoeuropejskich, którymi posługuje się około 200 mln osób zamieszkujących Bliski i Środkowy Wschód oraz Azję Środkową. Wśród nich najbardziej rozpowszechnione są: perski (60–100 mln), pasztuński (50 mln) i kurdyjski (30 mln).

Języki irańskie wyodrębniły się około 1500 r. p.n.e. z indoirańskiej wspólnoty językowo-kulturowej. W okresie staroirańskim (1500–300 r. p.n.e.) języki staroirańskie podzieliły się na cztery grupy terytorialne (południowo-zachodnią, południowo-wschodnią, północno-zachodnią i północno-wschodnią), które w zasadzie istnieją do dziś. Najstarsze zapisy języków irańskich pochodzą z VI w. p.n.e. – jest to święta księga zaratusztrianizmu Awesta w języku awestyjskim oraz napisy naskalne w języku staroperskim.

Tradycyjnie w rozwoju języków irańskich wyróżnia się trzy okresy:

  • staroirański (1500 – 300 r. p.n.e.)
  • średnioirański (300 r. p.n.e. – 800 r. n.e.)
  • nowoirański (od 800 r.)

Najważniejszym językiem tej rodziny jest język perski, który przez długi czas był językiem klasycznym. W swoim rozwoju przeszedł od języka staroperskiego, przez średnioperski (pahlawi) aż do nowoperskiego.

Początkowy język tej grupy, prairański, zaczął się różnicować około 2000 lat temu. Pierwotny podział dialektów przebiegał pomiędzy wschodem i zachodem. W późniejszym okresie oba zespoły dialektalne podzieliły się na grupę północną i południową, po czym nastąpił gwałtowny wzrost zróżnicowania, a co za tym idzie wzrost liczby języków w tej grupie. Odzwierciedleniem tych procesów jest współczesny podział języków irańskich.

Klasyfikacja języków irańskich

języki indoeuropejskie > języki indoirańskie > języki irańskie

języki irańskie:

Zobacz też

Grupy języków indoeuropejskich
podstawowe grupy
niesklasyfikowane

Media użyte na tej stronie

Iranian languages distribution.png
Autor: Dbachmann, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mapa głównych języków grupy irańskiej.