Języki kreolskie
Języki kreolskie[1] – ogólne określenie niepowiązanych ze sobą języków etnicznych rozwiniętych na bazie języków europejskich kolonistów (głównie angielskiego, francuskiego, portugalskiego, hiszpańskiego czy niderlandzkiego) z dużym dodatkiem elementów przejętych z języków ludności tubylczej. Większość z nich powstała w czasach sprowadzania z Afryki do Ameryki czarnych niewolników, którzy pochodząc z różnych plemion posługiwali się między sobą uproszczoną formą języka narzuconego przez kolonistów. Kształtują się jako konsekwencja niepełnego opanowania języka[2]. Bywają traktowane jako formy pidżynowe, które przeszły proces natywizacji[3], choć część lingwistów (np. Salikoko Mufwene[4]) uznaje, że do kształtowania języków kreolskich i pidżynowych może dochodzić w różnych okolicznościach. Języki kreolskie, w odróżnieniu od pidżynów, mają dobrze rozwinięte słownictwo i strukturę gramatyczną[5].
W szerszym ujęciu zjawisko kreolizacji języków jest jednak prawdopodobnie częstsze niż to się zakłada w tradycyjnych teoriach lingwistycznych. Pojawiają się bowiem dyskusje na temat kreolizacji w antycznej grece, która powstała na bazie przedindoeuropejskiego substratu oraz mowy indoeuropejskich najeźdźców.
Powszechnie uważana za język kreolski lingua franca nie należy do języków kreolskich, ponieważ nigdy nie istniało społeczeństwo, które uznawałoby lingua franca za swój język rodzimy. Jak pisze prof. Witold Mańczak: „Należy położyć nacisk na zasadniczą różnicę między językami kreolskimi a lingua franca: języki kreolskie są językami ojczystymi danej ludności, a lingua franca nie”[6]. Języki wykazujące pewne cechy kreolskie, ale niewywodzące się z pidżynów, określane są mianem kreoloidów[7]. Przykładem kreoloidu jest niska forma angielszczyzny singapurskiej (singlish)[8].
Wybrane języki kreolskie
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Krystyna Damm, Aldona Mikusińska (red.): Ludy i języki świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 120. ISBN 83-01-13070-9.
- ↑ David Gil: The Mekong-Mamberamo linguistic area. W: N. J. Enfield, Bernard Comrie (red.): Languages of Mainland Southeast Asia: The State of the Art. Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2015, s. 334. ISBN 978-1-5015-0168-5. (ang.)
- ↑ Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 251, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
- ↑ Salikoko Mufwene: Pidgin and Creole Languages (ang.). Humanities.uchicago.edu. [dostęp 2010-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-03)].
- ↑ Suzanne Romaine (red.), Language in Australia, Cambridge University Press, 1991, s. 160, ISBN 978-0-521-33983-4 [dostęp 2021-08-10] (ang.).
- ↑ Języki indoeuropejskie, t. II, red. Leszek Bednarczuk, PWN Warszawa 1988, s. 640
- ↑ Jan Pokorný, Lingvistická antropologie: jazyk, mysl a kultura, Grada Publishing a.s., 2009, s. 137, ISBN 978-80-247-6987-5 (cz.).
- ↑ Marcin Walczyński, Creoloids and the Typology of Contact Languages, „Anglica Wratislaviensia”, XLVI, 2008, s. 149–157 (ang.).
Bibliografia
- Atlas języków. Pochodzenie i rozwój języków świata, Bernard Comrie (red.) i inni, Poznań: „Atena”, 1998, ISBN 83-85414-31-2, OCLC 749229608.