Języki północnokaukaskie

Ten artykuł od 2022-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Rozmieszczenie języków północnokaukaskich

Północno-zachodniokaukaskie      czerkieskie      abchaski      ubyski

Północno-wschodniokaukaskie      wajnachskie      awar-andi i cez      dargińskie      lakijski      lezgińskie i chinalugijski

Języki północnokaukaskie – postulowana rodzina języków używanych przez rdzenną ludność północnego Kaukazu, wywodzących się od hipotetycznego prajęzyka używanego około 3000 lat p.n.e. W skład tej rodziny wchodzą dwie grupy języków:

• języki północno-zachodniokaukaskie (inaczej abchasko-adygejskie)
• języki północno-wschodniokaukaskie (inaczej nach-dagestańskie)

Kontrowersje

Teoria wywodząca rodzinę północno-wschodnio- i północno-zachodniokaukaską od wspólnego przodka istniejącego około 5000 lat temu^[1], stworzona i broniona przez Siergieja Starostina i Siergieja Nikołajewa, nie jest uznawana przez dużą część lingwistów ze względu na ubogi materiał dowodowy. Do głównych jej krytyków należy Johanna Nichols^[2].

Podobieństwa

Główne podobieństwo między zachodnią i wschodnią grupą języków północnokaukaskich widać w fonetyce – języki należące do obu rodzin są wysoce spółgłoskowe. Przykładowo język ubyski posiada 84 spółgłoski, a arczyński – 76.

Różnice

Systemy gramatyczne języków abchasko-adygejskich i dagestańskich różnią się od siebie znacząco. Języki dagestańskie posiadają rozbudowaną deklinację, np. w języku tabasarańskim istnieje 48 końcówek miejscownika. Języki abchasko-adygejskie mają dwa lub trzy przypadki, ale za to bardzo skomplikowany system koniugacji – czasownik inkorporuje dopełnienie i okoliczniki miejsca.

Inne teorie

Istnieją teorie postulujące pokrewieństwo języków północnokaukaskich z językiem baskijskim, językami jenisejskimi, językami chińsko-tybetańskimi, a nawet indiańskimi językami na-dene w ramach rodziny języków dene-kaukaskich. Prajęzyk dene-kaukaski istniałby około 8700 roku p.n.e., prawdopodobnie w środkowej Azji.

Przypisy