Języki paleoiberyjskie

Rozmieszczenie toponimów na ili / briga i rozmieszczenie głównych znalezisk inskrypcji

Języki Półwyspu iberyjskiego około 200 r. p.n.e. [1].

(c) I, Tautintanes, CC-BY-SA-3.0

Mapa języków według granic rozmieszczenia znalezisk

Języki paleohispanickie, paleoiberyjskie – języki autochtoniczne, używane na Półwyspie Iberyjskim przed przybyciem Rzymian. Użycie terminu autochtoniczne jest nieco kontrowersyjne, ponieważ nie wiadomo, czy wszystkie były miejscowego pochodzenia. Uważa się, że języki nieindoeuropejskie mają charakter substratowy, a języki indoeuropejskie są wiązane z nowszą warstwą ludnościową, która przybyła na Półwysep Iberyjski w dobie prehistorycznej. Rozważa się wpływy języka fenickiego, greki i iliryjskiego na języki paleoiberyjskie. Bardzo prawdopodobne, że większość z tych języków wyszła z użycia, nie pozostawiając po sobie śladu, jednak w niektórych regionach Półwyspu Iberyjskiego zachowały się krótkie inskrypcje, zapisane przy użyciu tzw. pism paleoiberyjskich lub alfabetu łacińskiego. Większość z inskrypcji paleohispanickich datuje się na okres od V w. p.n.e., a nawet VII w. p.n.e., aż do I wieku p.n.e lub początków I wieku n.e. Do ich opisu, często stosuje się terminy języki cząstkowe albo języki fragmentaryczne (niem. Restsprachen albo Trümmersprachen), wymyślone przez niemieckiego językoznawcę Jürgena Untermanna.

Języki paleoiberyjskie, w których zostały spisane dłuższe inskrypcje:

• Język iberyjski
• Język celtyberyjski
• Język tartezyjski (znany też jako południowo-luzytański lub południowozachodni), używany przez mieszkańców Tartessos
• Język luzytański

Inne znane są jedynie z toponimów, antroponimów i geonimów, zawartych w źródłach greckich i rzymskich, a są to:

• Język akwitański lub prabaskijski
• Język galecki
• Język staroeuropejski

Zobacz też

• języki waskońskie

Bibliografia

• Albertos Firmat, María Lourdes, "Lenguas primitivas de la Península Ibérica" w Boletín de la institución “Sancho el Sabio“, tom XVII, 1973.
• Correa, José Antonio (1994): «La lengua ibérica», Revista española de lingüística 24, 2, pp. 263-287.
• Jordán, Carlos (2004): Celtibérico, Saragossa.
• Hoz, Javier de (1995): «Tartesio, fenicio y céltico, 25 años después», Tartessos 25 años después, pp. 591-607.
• JesúsJ. Rodríguez Ramos JesúsJ., Análisis de Epigrafía Íbera, Vitoria-Gasteiz: Servicio editorial de la Universidad del País Vasco = Euskal Herriko Unibertsitatea Argitalpen Zerbitzua, 2004, ISBN 84-8373-678-0, OCLC 60614276 .
• Untermann, Jürgen : Monumenta Linguarum Hispanicarum, Wiesbaden. (1975): I Die Münzlegenden. (1980): II Die iberischen Inschriften aus Sudfrankreicht. (1990): III Die iberischen Inschriften aus Spanien. (1997): IV Die tartessischen, keltiberischen und lusitanischen Inschriften.
• Velaza, Javier (1996): Epigrafía y lengua ibéricas, Barcelona.
• Villar, Francisco (1991): Los indoeuropeos y los orígenes de Europa, Madryt, ISBN 84-249-1471-6.
• Krzysztof TomaszK.T. Witczak Krzysztof TomaszK.T., Język i religia Luzytanów. Studium historyczno-porównawcze, Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2005, ISBN 83-7171-837-3, OCLC 69373790 .

Linki zewnętrzne

• Epigrafía ibérica. webpersonal.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-10-25)]. Jesúsa Rodrígueza Ramosa
• Języki przedromańskiej Iberii w Lingvæ•imperii
• Mapa ludów prerzymskiej Iberii (około 200 r n.e.)