Języki polinezyjskie
Migracje Polinezyjczyków
Trójkąt polinezyjski
Języki polinezyjskie – grupa języków oceanicznych (wschodnioaustronezyjskich) z rodziny języków austronezyjskich, którymi posługuje się ok. 1 mln tubylczych mieszkańców wysp Oceanii. Większość z nich używana jest w obrębie tzw. trójkąta polinezyjskiego, którego zasięg wyznaczają Hawaje, Nowa Zelandia i Wyspa Wielkanocna, niektóre jednak, klasyfikowane jako języki peryferyjne (ang. outlier) geograficznie pozostają poza trójkątem, na terenie Mikronezji i Melanezji.
Klasyfikacja języków polinezyjskich
- języki austronezyjskie
- języki malajsko-polinezyjskie
- języki malajsko-polinezyjskie centralno-wschodnie
- języki malajsko-polinezyjskie wschodnie
- języki oceaniczne (2,2 mln)
- języki polinezyjskie (1 mln)
- A. Grupa języków rdzennych
- 1. Wschodnie
- Markiskie
- hawajski (24 tys.)
- mangarewa (600 os.)
- markiski (8 tys.)
- Rapańskie
- rapaiti (300 os.)
- rapanui (2,6 tys.)
- Tahitańskie
- maori (160 tys.)
- tahiti (maohi) (68 tys.)
- tuamotu (4 tys.)
- tubuai (australski) (3 tys.)
- rarotonga (45 tys.)
- Markiskie
- 2. Samoańskie
- B. Grupa tongijska
- niue (7,8 tys.)
- tonga (140 tys.)
- 1. Wschodnie
- A. Grupa języków rdzennych
- języki polinezyjskie (1 mln)
- języki oceaniczne (2,2 mln)
- języki malajsko-polinezyjskie wschodnie
- języki malajsko-polinezyjskie centralno-wschodnie
- języki malajsko-polinezyjskie
Porównanie fonetyki języków polinezyjskich
| Odpowiedniki fonetyczne | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Fonem | Język prapolinezyjski | tonga | niue | samoa | rapanui | tahiti | maori | rarotonga | hawajski | polski |
| /ŋ/ | *taŋata | tangata | tangata | tagata | tangata | ta‘ata | tangata | tangata | kanaka | człowiek |
| /s/ | *sina | hina | hina | sina | hina | hinahina | hina | ‘ina | hina | siwy |
| /h/ | *kanahe | kanahe | kanahe | ‘anae | ‘anae | kanae | kanae | ‘anae | cefal | |
| /ti/ | *tiale | siale | tiale | tiale | tiare | tiare | tīare | tiare | kiele | gardenia |
| /k/ | *waka | vaka | vaka | va‘a | vaka | va‘a | waka | vaka | wa‘a | canoe |
| /f/ | *fafine | fafine | fifine | fafine | hahine | vahine | wahine | va‘ine | wahine | kobieta |
| /ʔ/ | *matu‘a | matu‘a | matua | matua | matu‘a | metua | matua | metua, matua | makua | rodzic |
| /r/ | *rua | ua | ua | lua | rua | rua[a] | rua | rua | lua | dwa |
| /l/ | *tolu | tolu | tolu | tolu | toru | toru | toru | toru | kolu | trzy |
Uwagi
- ↑ Archaiczne; współczesne słowo to „piti”.
Bibliografia
- Alfred Franciszek Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- John Lynch (1998). Pacific Languages: an Introduction. University of Hawaii Press (ang.).
- John Lynch, Malcolm Ross, Terry Crowley (2002). The Oceanic languages. Richmond, Surrey: Curzon Press (ang.).
- Jeff Marck (2000), Topics in Polynesian languages and culture history. Canberra: Pacific Linguistics (ang.).
Media użyte na tej stronie
Polynesian Migration.svg
Autor: David Eccles (Gringer (talk)), Licencja: CC BY 4.0
An orthographic projection of Polynesia, created from the same data as File:Worldmap_location_NED_50m.svg with gringer's perlshaper script. Inkscape was used to add colour, clip the land, and add migration arrows.
Autor: David Eccles (Gringer (talk)), Licencja: CC BY 4.0
An orthographic projection of Polynesia, created from the same data as File:Worldmap_location_NED_50m.svg with gringer's perlshaper script. Inkscape was used to add colour, clip the land, and add migration arrows.
Polynesian triangle.svg
Autor: Gringer, Licencja: CC BY 3.0
An orthographic projection of the pacific ocean, showing land outlines (resolution ~0.5 degrees) and the Polynesian triangle between Hawai'i, Rapa Nui and Aotearoa. Created using perlshaper to convert Natural Earth Data into an SVG file. Some tweaking was then done in Inkscape to fix up boundaries for countries on the edge of the projection.
Autor: Gringer, Licencja: CC BY 3.0
An orthographic projection of the pacific ocean, showing land outlines (resolution ~0.5 degrees) and the Polynesian triangle between Hawai'i, Rapa Nui and Aotearoa. Created using perlshaper to convert Natural Earth Data into an SVG file. Some tweaking was then done in Inkscape to fix up boundaries for countries on the edge of the projection.