Jałowiecki Mnich

Mnich

Widok z Babek
Państwo	Słowacja
Pasmo	Tatry
Wysokość	1464 m n.p.m.
Wybitność	76 m
Położenie na mapie Tatr Mnich
49°10′44,3″N 19°38′41,3″E/49,178972 19,644806

Mnich (1464 m^[1], według wcześniejszych pomiarów 1460 m^[2][3]), dla odróżnienia od innych tatrzańskich szczytów o tej samej nazwie nazywany Jałowieckim Mnichem (słow. Mních) – szczyt w grzbiecie wznoszącym się po zachodniej stronie wylotu Doliny Jałowieckiej w słowackich Tatrach Zachodnich^[4]. Grzbiet ten o nazwie Rygiel (Regeľ) odgałęzia się z grani pomiędzy Małą Kopą (1638 m) a Babkową Przehybą (1494 m) i opada do Mnicha w południowo-wschodnim kierunku. Na wierzchołku Mnicha rozgałęzia się na dwa ramiona; jedno opada na południe w stronę wylotu Mnichowego Żlebu (na północ od Przesieki), drugie, krótsze opada w kierunku wschodnim do Doliny Jałowieckiej (naprzeciwko Trnaca). Masyw Mnicha oddziela Mnichowy Żleb od Sokolego Żlebu^[2].

Zbudowany jest ze skał węglanowych^[5]. W większości jest zalesiony, ale w partiach szczytowych znajdują się od wschodniej strony stromo podcięte ściany i skały wznoszące się ponad lasem. Wznosząca się niedaleko na wschód od szczytu wybitna turnia zwana jest Kamienną Marą (Skamenelá Mara)^[3]. Na północny zachód od Mnicha, na grzbiecie i szerokim siodle (1388 m) oraz po ich południowej stronie jest duża polana Czerwieniec. Nieco powyżej jej północnego końca znajduje się sezonowe schronisko turystyczne Chata Czerwieniec^[4]. Wierzchołek Mnicha zwieńczony jest metalowym krzyżem.

W 1981 r. na znacznej części masywu Mnicha utworzono obszar ochrony ścisłej o powierzchni 74,75 ha dla ochrony krasowych form skalnych (w tym jaskiń), dobrze zachowanych siedlisk leśnych, bogatej fauny naskalnych roślin wapieniolubnych i wysokogórskiej fauny^[6]. Obszar ten obejmuje również Sokoli Żleb i część zboczy Sokoła^[2]. W wapiennych skałach Mnicha i Sokoła gniazdują m.in. rzadkie gatunki ptaków^[5].

W podszczytowych partiach Mnicha jest wiele jaskiń, głównie o pionowym rozwinięciu. Największa z nich to Studnia w Mnichu, mająca głębokość 56 m^[4]. Jaskinie te od dawnych czasów były penetrowane przez pasterzy – poszukiwaczy skarbów, którzy do pokonywania pionowych progów używali drewnianych ostrewek^[5].

Prehistoryczne grodzisko

Na szczycie Mnicha istniało w młodszym okresie halsztackim (około 2,5 tysięcy lat temu) grodzisko obronne. Było to jedno z najwyżej położonych grodzisk na Liptowie, obok refugium na Południcy (1548 m) w Niżnych Tatrach. Zbudowane zostało na planie trójkąta, którego dwa boki kulminujące w wierzchołku chronione są przez skały, a podstawę stanowi wał długości około 70 metrów, szerokości 6–7 m i wysokości około 5 m. Ma on przerwę na bramę, za którą znajduje się sztuczne zagłębienie, pełniące niegdyś funkcję dziedzińca wejściowego. Wał wzmocniony był murem z płyt piaskowca, pochodzącego prawdopodobnie z okolic Liptowskiego Mikułasza, a możliwe, że także konstrukcją drewnianą. Piaskowcowe płyty noszą miejscami ślady pożaru. Na terenie grodziska znaleziono granitowe okrąglaki, zapewne z Jałowieckiego Potoku, będące amunicją do proc, których używano do obrony przed najeźdźcami. Odkryto też fragmenty ceramiki, które pozwoliły na określenie wieku grodziska^[7].

Szlaki turystyczne

Wierzchołek Mnicha Jałowieckiego nie jest udostępniony turystycznie, najbliższy szlak prowadzi przez pobliską polanę Czerwieniec.

– niebieski: Bobrowiecki Wapiennik – rozdroże pod Babkami – Chata Czerwieniec. 2:35 h, ↓ 2 h^[8].

Przypisy

Panorama wylotu Doliny Jałowieckiej