Jabłonka Kościelna

Jabłonka Kościelna
	wieś
	; Kościół parafialny w Jabłonce Kościelnej przed 2020 r.
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	wysokomazowiecki
Gmina	Wysokie Mazowieckie
Liczba ludności (2011)	159
Strefa numeracyjna	86
Kod pocztowy	18-200
Tablice rejestracyjne	BWM
SIMC	0410318
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie Jabłonka Kościelna
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Jabłonka Kościelna
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Jabłonka Kościelna
	Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego Jabłonka Kościelna
	52°57′05″N 22°22′10″E/52,951389 22,369444

Artykuł	52°57′5″N 22°22′10″E
- błąd	38 m
WD	52°57'0.0"N, 22°22'0.1"E, 52°56'N, 22°22'E
- błąd	14 m
Odległość	255 m

Fragment spisu mieszkańców Jabłonki Koscielnej z 1676r

Jabłonka Kościelna – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Wysokie Mazowieckie^[4]^[5].

Jabłonki uzyskały lokację miejską po 1790 roku, zdegradowane przed 1825 rokiem^[6]. Za Królestwa Polskiego istniała gmina Jabłonka. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jabłonka Kościelna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Historia

Historia wsi

W XVIII wieku Jabłonka Kościelna była miasteczkiem należącym do rodziny Szlaskich.

W 1827 roku miejscowość liczyła 61 domów i 357 mieszkańców. Pod koniec wieku XIX wieś należała do powiatu mazowieckiego, gmina Chojany, parafia Jabłonka Kościelna i liczyła wówczas 48 domów i 595 mieszkańców, w większości Żydów^[7].

W roku 1921 wymieniona jako osada miejska. Naliczono tu 15 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 16 innych zamieszkałych oraz 248 mieszkańców (115 mężczyzn i 133 kobiety). Narodowość polską podało 129 osób, białoruską 1, żydowską 116 i inną 2. Wyznanie rzymskokatolickie zgłosiło 90 osób, prawosławne 1, a mojżeszowe 116^[8].

W czasie kampanii wrześniowej stacjonowała tu 13 Eskadra Towarzysząca^[9].

Historia kościoła

Parafia erygowana 30 października 1493 r. przez biskupa łuckiego Jana II Andruszewicza^[10]. Pierwszy kościół drewniany w roku 1496 fundowali Jakub Ciechonowski^[11]. i bracia Mioduszewscy. Kolejny drewniany powstał w 1766^[7] lub 1769^[10].

Obecny kościół murowany pw. św. Michała Archanioła zbudowano w latach 1898–1903 staraniem ks. prob. Franciszka Kachnowskiego. W 1944 znacznie zniszczony, odbudowany w 1949 staraniem ks. prob. Józefa Kuleszy - jedynie wieża nie została wówczas w pełni odbudowana. Odbudowa wieży, do przywrócenia jej pełnej wysokości z czasów sprzed wojny, miało miejsce dopiero na przełomie lat 2019-2020.

W latach 1972–1985 kościół pomalowano i wyposażono wnętrze. Konsekrowany został 9 marca 1997 r. przez biskupa łomżyńskiego Stanisława Stefanka.

Murowaną plebanię wybudowano w 1978 r. staraniem ks. prob. Henryka Szymanowskiego. Do kościoła przylega cmentarz parafialny. Obecnie istnieje możliwość skorzystania z wyszukiwarki osób zmarłych, pochowanych na cmentarzu^[12].

Kościół jest siedzibą parafii św. Michała Archanioła. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Wysokie Mazowieckie.

Tablica pamiątkowa w przedsionku kościoła

Kaplica grobowa (1905) ks. Machnowskiego przy kościele parafialnym

Obiekty zabytkowe

w zespole kościoła parafialnego:
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z obrazami Adama i Ewy
- kaplica grobowa ks. Franciszka Machnowskiego, mur. 1905 r.
- dom parafialny – początek XX w.
- spichlerz – początek XX w.
- ogrodzenie kościoła – początek XX w.
- cmentarz rzymskokatolicki parafialny – początek XIX w.
- kaplica grobowa rodziny Sadowskich – 2. połowa XIX w.
- ogrodzenie cmentarza – początek XX w.
stary cmentarz żydowski, dawny (I) – datowanie nieokreślone
nowy cmentarz żydowski, dawny (II) – datowanie nieokreślone
dom murowany – pierwsze dziesięciolecie XX w.
7 domów drewnianych – lata 20. XX w.
dom murowany – lata 20. XX w.^[13]

Transport

Wieś oddalona jest około 1 km od drogi krajowej nr 66, którą do Wysokiego Mazowieckiego jest 9 km, do Zambrowa 8 km.

Z Jabłonki Kościelnej do Warszawy jest 112 km, a do Białegostoku 52 km.

Jadąc z Jabłonki Kościelnej przez Miodusy Wielkie i Stary Skarżyn, można dojechać do drogi krajowej nr 63. Jadąc przez Szczodruchy i Kołaki Kościelne, albo przez Stary Laskowiec i Zambrów, można dojechać do drogi ekspresowej S8.

Poza tym wieś znajduje się na trasie ze wsi Rosochate Kościelne do Kulesz Kościelnych. Przedłużenie tej trasy w obu kierunkach tworzy połączenie Czyżewa z Kobylinem-Borzymami.

Obiekty użyteczności publicznej

Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II
Szkoła Podstawowa – w latach 80. spalona. Odbudowana.
Ośrodek Zdrowia
Bank spółdzielczy
Apteka

Zobacz też

Jabłonka-Świerczewo, Jabłoń-Rykacze, Jabłoń-Uszyńskie

Przypisy

↑ Wieś Jabłonka Kościelna w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 360 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34-35.
↑ ^a ^b Jabłonka (9) J. Kościelna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 342 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Wysokie Mazowieckie.
↑ Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1991, s. 349. ISBN 83-206-0795-7.
↑ ^a ^b Diecezja Łomżyńska: JABŁONKA KOŚCIELNA.
↑ T. Jaszczołt, Fundacje kościelne na Podlasiu do końca XV w. [w:] Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim, s. 24. dostępna na stronie: Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej. (2012-08-11).
↑ Wyszukiwarka osób zmarłych.
↑ Załącznik do Uchwały Nr 133/XXIII/09 Rady Gminy Wysokie Mazowieckie z dnia 23 czerwca 2009 roku.

Linki zewnętrzne

Historia Żydów w Jabłonce Kościelnej na portalu Wirtualny Sztetl

[pwl-1] Wieś Jabłonka Kościelna w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[nsp-2] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 360 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[6] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34-35.

[SgKP-7] Jabłonka (9) J. Kościelna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 342 .

[Skorowidz_miejscowości_RP-8] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Wysokie Mazowieckie.

[9] Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1991, s. 349. ISBN 83-206-0795-7.

[KuriaLomza-10] Diecezja Łomżyńska: JABŁONKA KOŚCIELNA.

[Fundacje_kościelne-11] T. Jaszczołt, Fundacje kościelne na Podlasiu do końca XV w. [w:] Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim, s. 24. dostępna na stronie: Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej. (2012-08-11).

[12] Wyszukiwarka osób zmarłych.

[Załącznik_do_uchwały-13] Załącznik do Uchwały Nr 133/XXIII/09 Rady Gminy Wysokie Mazowieckie z dnia 23 czerwca 2009 roku.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne