Jablonov nad Turňou

Jablonov nad Turňou
Ilustracja
Kościół katolicki w Jablonovie nad Turňou
Państwo

 Słowacja

Kraj

koszycki

Powiat

Rożniawa

Starosta

Slavomír Zubriczky[1]

Powierzchnia

24,463[2] km²

Wysokość

240 m n.p.m.

Populacja
• liczba ludności


766
(31 grudnia 2017)

Nr kierunkowy

058

Kod pocztowy

049 43

Tablice rejestracyjne

RV

Położenie na mapie kraju koszyckiego
Mapa konturowa kraju koszyckiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Jablonov nad Turňou”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Jablonov nad Turňou”
48°35′35″N 20°40′22″E/48,593056 20,672778
Strona internetowa

Jablonov nad Turňou (węg. Szádalmás) – wieś (obec) w powiecie Rożniawa, w kraju koszyckim, na Słowacji. Powierzchnia 24,46 km², 765 mieszkańców (31 grudnia 2016).

Położenie

Wieś leży w zachodniej (górnej) części Kotliny Turniańskiej, na wysokości od 210 do 480 m n.p.m. (centrum wsi: 240 m n.p.m.), na południe od linii kolejowej z Koszyc do Rożniawy i biegnącej wzdłuż niej drogi nr 50.

Historia

Teren wsi był zamieszkany już w czasach prehistorycznych. Ślady siedlisk ludzkich z okresu neolitu oraz epoki brązu znaleziono na wzgórzu na południowy wschód od wsi oraz na północ od niej, na terenie winnic w pobliżu Jabłonowskiego Wywierzyska (słow. Jablonovska vyvieračka).

Pierwsza wzmianka pisemna o wsi pochodzi z lat 1332–1335, gdy była wspominana jako osada z farą. W 1430 r. występowała pod nazwą Almá (pochodzenia starotureckiego), później pod węgierskimi nazwami Almás oraz Szádalmás. W roku 1920 zmieniła nazwę na Jablonov, a w 1927 r. na Jablonov nad Turnou.

Pierwotnie była wsią zależną grodu Turňa, natomiast od połowy XIV w. należała do rodu Bebeków z Pleszywca. W XVI w. wchodziła w skład feudalnego „państwa” Szádvár. W 1720 r. liczyła 13 rodzin ziemiańskich i 30 poddańskich. W roku 1828 miała 136 domów i 695 ludzi.

Po roku 1881 należała administracyjnie do żupy Abovsko-Turniańskiej. W latach 1938–1945 włączona do Węgier. Po II wojnie światowej znalazła się w powiecie Moldava nad Bodvou w kraju koszyckim, zaś po roku 1960 w powiecie Rożniawa w kraju wschodniosłowackim (słow. kraj Východoslovenský).

Gospodarka

Mieszkańcy zajmowali się uprawą roli i hodowlą, zaś od XIX w. również sadownictwem i uprawą winorośli. Winnice rozciągają się na wystawionych ku południowi stokach Górnego Wierchu (słow. Horný vrch). W zbudowanym w latach 70. XX wieku wielkim gospodarstwie warzywniczym zastosowano do ogrzewania szklarni ciepło odpadowe ze stacji sprężarek na linii biegnącego przez wieś gazociągu.

Komunikacja

Przystanek kolejowy na linii z Koszyc do Rożniawy. Przystanek autobusowy na liniach biegnących z Rożniawy do Koszyc oraz do Hrušova i Silickiej Jablonicy.

Zabytki

  • Kościół pw. św. Trójcy, katolicki. Murowany, pierwotnie gotycki z 2 połowy XIV w., rozszerzony w 1500 r. poprzez dobudowanie od strony południowej późnogotyckiej kaplicy. Przebudowany w duchu klasycystycznym w 1817 r. z dobudowaniem wieży.
  • Kościół ewangelicki. Murowany, klasycystyczny, z końca XVIII, z wieżą dobudowaną na początku XIX w.
  • Kaplica św. Anny na terenie winnic. Barokowa z 1 połowy XVIII w.
  • Kamienny spichlerz z wieżą.
  • Domy mieszkalne z XIX i początku XX w. z podcieniami wzdłuż ściany frontowej.

Przypisy

  1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-17]. (słow.).
  2. Registre obnovenej evidencie pozemkov. Úrad geodézie, kartografie a katastra SR, 2017-08-10. [dostęp 2017-11-17]. (słow.).

Bibliografia

  • Ďurček Jozef a kolektív: Slovenský kras. Turistický sprievodca ČSSR, č. 41, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989, ISBN 80-7096-020-5.

Media użyte na tej stronie

Košice Region - outline map.svg
Autor: Caroig, Licencja: CC BY-SA 3.0
Outline map of the Košice Region, Slovakia, ready for the Geobox template, calibrated at en:Template:Geobox locator Košice Region
Szadalmas katolikus templom.jpg
Autor: Haller1962, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szádalmás, katolikus templom
Coa Slovakia Town Rožňava.svg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC0
Coat of arms of Rožňava, Slovakia