Jacek Bętkowski (1904–1980)

Jacek Bętkowski

Topór

podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	18 czerwca 1904 Wadowice
Data i miejsce śmierci	17 kwietnia 1980 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1920–1980
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	5 Pułk Strzelców Podhalańskich 14 Batalion Strzelców Grupa Śródmieście Południe
Stanowiska	dowódca kompanii piechoty dowódca batalionu piechoty dowódca odcinka
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Jacek Bętkowski, ps. „Topór 2”, przybrane nazwisko „Józef Grabowski” (ur. 18 czerwca 1904 w Wadowicach, zm. 17 kwietnia 1980 w Londynie) – podpułkownik piechoty Polskich Sił Zbrojnych, cichociemny, uczestnik powstania warszawskiego.

Życiorys

Urodził się 18 czerwca 1904 w Wadowicach, w rodzinie rzemieślnika Stanisława^[1]. Jako szesnastolatek ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego i walczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920. W okresie międzywojennym był zawodowym żołnierzem. Oficer 11 pułku piechoty, w stopniu podporucznika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1927^[2]. Porucznik ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1929^[3].

W wojnie obronnej 1939, dowodził 1 kompanią 5 pułku strzelców podhalańskich. Internowany przez Armię Czerwoną trafił do gułagu.

Po zawarciu układu Sikorski-Majski, od września 1941 służył w Armii Polskiej w ZSRR. Był dowódcą III batalionu 16 pułku piechoty 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty, a następnie dowódcą III batalionu 14 pułku piechoty w 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty.

Od sierpnia 1942 w stopniu majora był dowódcą 14 Wileńskiego batalionu strzelców w Iraku. We Włoszech został przeszkolony w dywersji i zaprzysiężony 14 lutego 1944.

Do Polski jako cichociemny skoczył na spadochronie w nocy z 30 na 31 lipca 1944. Do Warszawy dotarł 1 sierpnia ok. 14.00. W powstaniu warszawskim, w stopniu podpułkownika, początkowo był inspektorem wyszkolenia Rejonu 3 Obwodu Śródmieście AK, komendantem Wojskowej Służby Ochrony Powstania 2 i 3 Rejonu. Od 28 sierpnia był dowódcą odcinka „Topór” w Podobwodzie Śródmieście Południowe, dowodząc batalionami „Golski” i „Zaremba”-„Piorun”. Od 2 października pełnił funkcję zastępcy dowódcy 72 pułku piechoty AK. Odznaczony 26 września osobiście przez p.o. Szefa Sztabu KG AK gen. Leopolda Okulickiego „Kobra”, w czasie inspekcji Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, co zostało potwierdzone rozkazem nr 470 z 29 września 1944 z uzasadnieniem: „za wyjątkową odwagę i poświęcenie podczas walk o Warszawę”^[4].

Po kapitulacji trafił do obozu jenieckiego. Od grudnia 1945 ponownie został dowódcą 14 Wileńskiego batalionu strzelców we Włoszech. Po wojnie pozostał na emigracji. Zmarł 17 kwietnia 1980 roku w Londynie.

Pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim Parafii Świętego Wacława w Radomiu (kwatera 12a/9/1, grób 13412)^[5].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 11490 (26 września 1944)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 29 kwietnia 1980)^[6]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
• Srebrny Krzyż Zasługi (22 maja 1939)^[7]

Przypisy

Bibliografia

• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 23–26. ISBN 83-902499-5-2.
• Jędrzej Tucholski, Cichociemni, Warszawa 1984, ISBN 83-211-0537-8.
• Jacek Bętkowski w bazie powstańców warszawskich.

Linki zewnętrzne

• Biogram. elitadywersji.org