Jacek Gmoch

Jacek Gmoch
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Jacek Wojciech Gmoch

Data i miejsce urodzenia

13 stycznia 1939
Pruszków

Obywatelstwo

polskie

Wzrost

179 cm

Pozycja

obrońca

Kariera juniorska
LataKlub
1953–1960Znicz Pruszków
Kariera seniorska[a]
LataKlubWyst.Gole
1960–1968Legia Warszawa190(10)
Kariera reprezentacyjna
LataReprezentacjaWyst.Gole
1962–1968 Polska29(0)
Kariera trenerska
LataDrużyna
1969–1971Legia Warszawa (asystent)
1971–1974Polska (asystent)
1972–1975Zagłębie Sosnowiec (konsultant)
1975–1976Polish Eagles SC
1976–1978Polska
1979Skeid Fotball
1979–1981PAS Janina
1981–1982Apollon Smyrnis
1982–1983AE Larisa
1983–1985Panathinaikos AO
1985–1986AEK Ateny
1986–1988AE Larisa
1988–1989Olympiakos SFP
1990–1991Aris FC
1991–1993APOEL FC
1993AE Larisa
1994–1995Athinaikos AS
1995Ethnikos Pireus
1996–1997APOEL FC
1997–1998AO Ionikos
1998–1999PS Kalamata
1999Panionios GSS
2001PS Kalamata
2002–2003AO Ionikos
2010Panathinaikos AO (tymczasowo)
  1. Aktualne na: dotyczy występów w I lidze.
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP

Jacek Wojciech Gmoch (ur. 13 stycznia 1939 w Pruszkowie) – polski piłkarz i trener piłkarski, teoretyk i analityk futbolu, inżynier, działacz sportowy i polonijny, a także publicysta oraz ekspert i komentator telewizyjny. W latach 1976–1978 selekcjoner reprezentacji Polski w piłce nożnej.

Jeszcze podczas kariery piłkarskiej ukończył komunikację na Politechnice Warszawskiej. Karierę rozpoczynał w Zniczu Pruszków, skąd w 1960 trafił do Legii Warszawa. Z Legią dwukrotnie zdobywał Puchar Polski (1964, 1966) i przyczynił się do rozpoczęcia udanego sezonu 1968-69, w którym drużyna zdobyła mistrzostwo Polski. W latach 1962–1968 występował w reprezentacji Polski w piłce nożnej.

W 1968 po poważnej kontuzji w meczu towarzyskim zakończył karierę piłkarską i rozpoczął pracę trenerską, obejmując funkcję asystenta trenera Legii Warszawa w latach 1969–1971. W latach 1971–1974 pełnił funkcję asystenta selekcjonera reprezentacji Polski Kazimierza Górskiego. Razem zdobyli złoty medal olimpijski w Monachium 1972, a także 3. miejsce w Mistrzostwach Świata 1974. Następnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych, by rozwijać swoją karierę naukową na Uniwersytecie Pensylwanii (1975-6). Do międzynarodowego futbolu powrócił w 1976 i objął funkcję selekcjonera reprezentacji Polski, z którą zakwalifikował się do Mundialu 1978 w Argentynie (miejsce piąte). Następnie wyjechał do Norwegiia później do Grecji, gdzie stał się jednym z najbardziej utytułowanych i uznanych trenerów. W 1983 został trenerem Panathinaikosu. W pierwszym sezonie jego drużyna wygrała krajowy dublet, a w następnym po raz drugi w swojej historii dotarła do półfinału Pucharu Europy Mistrzów Klubowych. W 1988 zdobył z Larisą jedyne w historii tego klubu mistrzostwo Grecji. W 1991 wyjechał na Cypr i objął drużynę APOEL-u, z którą zdobył mistrzostwo i krajowy puchar. W 2010 został na jeden mecz trenerem tymczasowym Panatihnaikosu.

W lutym 2010 wybrany jednym z pięciu najlepszych trenerów w historii greckiej ligi piłkarskiej, najlepszym z lat 80. XX wieku.

Za zasługi dla greckiego futbolu nadano mu w specjalnym, honorowym trybie obywatelstwo Grecji. W 1974 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wyniki sportowe. W 2005 za wybitne zasługi w rozwijaniu polsko-greckiej współpracy otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[1]. Od 1993 jest prezesem Stowarzyszenia Współpracy i Przyjaźni Polsko-Greckiej.

Pełnił rolę attaché polskiej reprezentacji olimpijskiej na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Atenach 2004. Był członkiem rady nadzorczej MKS Pruszków (sekcja koszykówki od 2002), a później także prezesem tego klubu. Jako mniejszościowy udziałowiec Legii Warszawa pełnił funkcję wiceprezesa i prezesa zarządu CWKS Legia oraz przewodniczącego rady nadzorczej spółki Legia Warszawa SSA[2].

Następnie kontynuował karierę jako komentator, ekspert i analityk dla wielu stacji telewizyjnych.

Kariera klubowa

Jako piłkarz występował najczęściej w obronie, na pozycji stopera. Pierwszym klubem w jego karierze był Znicz Pruszków (1953–1958), skąd trafił do Legii Warszawa. W barwach warszawskiej drużyny występował w latach 1958–1969, zdobywając dwukrotnie Puchar Polski (1964 i 1966) oraz zdobył Mistrzostwo Polski w 1969. W reprezentacji Polski wystąpił 29 razy (1962–1968).

Karierę zawodniczą zakończył 17 sierpnia 1968 meczem Kadra PZPN – „Express”, oglądanym przez 30 tys. widzów (mecz zorganizowany przez dziennikarzy „Expressu Wieczornego”). Kadrowicze do drużyny „Expressu” byli wybrani przez kibiców poprzez głosowanie w ankietach. Reprezentację Expressu prowadził trener Górski. Selekcjonerem kadry PZPN był Ryszard Koncewicz. Na początku spotkania bramkarz Marian Szeja niefortunną interwencją złamał Jackowi Gmochowi nogę. Było to wielostopniowe złamanie, przedwcześnie kończące karierę utalentowanego zawodnika.

Kariera trenerska

(c) Bundesarchiv, Bild 183-N0716-0309 / Mittelstädt, Rainer / CC-BY-SA 3.0
Jacek Gmoch (pierwszy z lewej) podczas meczu Polska-Brazylia (1:0) decydującym o 3. miejscu na Mundialu 1974

Po zakończeniu kariery piłkarskiej rozpoczął pracę jako trener. Zaczynał jako asystent Edmunda Zientary w Legii (1969–1971). Współautor koncepcji drogi poprawy polskiej piłki nożnej na arenie międzynarodowej we współpracy z mgr Wojciechem Skoczkiem (ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim) oraz mgr Stanisławem Więckowskim (Szkoła Główna Planowania i Statystyki) w roku 1970. Opracowanie to zostało przekazane za pośrednictwem znanego śląskiego piłkarza do rąk Edwarda Gierka. Członek zarządu PZPN 1971–1975 oraz wiceprezes sekcji młodzieżowej. Od 1971 oddelegowany, jako współpracownik Kazimierza Górskiego (wygrane eliminacje do igrzysk olimpijskich; złoty medal olimpijski 1972 w Monachium, wygrane eliminacje MŚ 1974 i zajęcie 3. miejsca na MŚ 1974 w RFN). Jako działacz i współpracownik pracował społecznie bez żadnego wynagrodzenia. Był twórcą tzw. „banku informacji” (bank informacji powstał w marcu 1971 roku przy okazji meczów Legii z Atletico Madryt) oraz był prekursorem metod naukowych w piłce nożnej. Trener-koordynator Zagłębia Sosnowiec (1972–1973). W Zagłębiu Sosnowiec wywindował drużynę z 14. – ostatniego miejsca jesienią, na 10. miejsce na koniec sezonu (najlepsza drużyna wiosny), czym uratował dla klubu najwyższą klasę rozgrywkową. Następnie zaproszony przez Legię do współpracy (Legia poprosiła uczelnię Jacka Gmocha o pozwolenie na pracę w klubie). Jako trener-koordynator Legii Warszawa uratował klub przed spadkiem do II ligi oraz zdobył z tym klubem Puchar Polski. Prowadził w USA polonijną drużynę z Filadelfii – Falcons.

Reprezentacja Polski

W sierpniu 1976 został następcą Kazimierza Górskiego na stanowisku selekcjonera reprezentacji Polski. Wygrał eliminacje do MŚ 1978 i tym samym awansował do finałów mistrzostw świata w Argentynie w 1978, gdzie zajął 5. miejsce. Po mundialu poprowadził reprezentację w dwóch meczach: wygranym towarzyskim z Finlandią w sierpniu 1978 i wygranym 2:0 meczu eliminacyjnym do mistrzostw Europy z Islandią, po czym został odwołany przez futbolową centralę. Ogólnie jako selekcjoner reprezentacji w 27 występach zaliczył: 17 zwycięstw, 3 remisy, i 7 przegranych[3].

Późniejsza kariera szkoleniowa

W następnych latach pracował za granicą. W 1979 prowadził norweski Skeid Fotball[4]. Później przez wiele lat trenował (z sukcesami) drużyny greckie i cypryjskie: PAS Janina (1979–1981) – uratowany od spadku i 5. miejsce, Apollon Ateny (1981–1982), AE Larisa (1982–1983 – wicemistrzostwo Grecji 1983 – pierwszy w historii sukces drużyny prowincjonalnej), Panathinaikos AO (1983–1985) – mistrzostwo Grecji 1984, wicemistrzostwo 1985, 1/2 finału Pucharu Mistrzów (błąd sędziego przy stanie 0:0 nie uznał bramki koniczynek i porażka z Liverpoolem), Pucharu Grecji 1984, AEK Ateny (1985–1986) wicemistrzostwo, ponownie Larisa (1986–1988. Mistrzostwo Grecji 1988 to sukces tym większy, że po raz pierwszy i jak dotąd ostatni drużyna spoza „wielkiej czwórki” w Grecji zdobyła to trofeum), Olympiakos SFP (1988–1989) – wicemistrzostwo Grecji (1989), Aris FC (1990–1991), APOEL Nikozja (1991–1993) – mistrzostwo kraju, puchar, i gra w Lidze Mistrzów w sezonie 1992–1993[5]; superpuchar, znów Larisa (1993), Athinaikos AS (1994–1995), Ethnikos Pireus (1995), APOEL Nikozja (1996–1997) – superpuchar, i awans do Pucharu UEFA[6], AO Ionikos (1997–1998), FC Kalamata (1998–1999) – mistrzostwo w II i awans do I ligi, Panionios GSS (1999), FC Kalamata (2001), ponownie Ionikos Pireus (2002–2003), który uratował przed spadkiem.

W lutym 2010 wybrany w Grecji jednym z pięciu najlepszych trenerów w historii greckiej ligi piłkarskiej (plebiscyt z okazji pięćdziesięciolecia profesjonalnej ligi piłki nożnej w Grecji). W głosowaniu uznany został najlepszym trenerem lat 80.

15 listopada 2010 ponownie został mianowany tymczasowym trenerem Panathinaikosu[7].

Kariera naukowa

Z wykształcenia magister inżynier komunikacji ze specjalizacją budowy dróg i mostów, absolwent Politechniki Warszawskiej. Pracownik naukowy Politechniki Warszawskiej Zakładu Budowy Dróg i Mostów w latach 1968–1978. Był wtedy asystentem prof. Zenona Wiłuna i prof. Zbigniewa Grabowskiego. Absolwent warszawskiego AWF (1975) ze specjalizacją piłki nożnej; uzyskał tam licencję trenerską II klasy. Był to pierwszy przypadek ukończenia tej uczelni eksternistycznie (dzięki posiadaniu już wcześniej tytułu magistra). W latach 1975–1976 stypendysta doktorant Politechniki Warszawskiej oraz fundacji Copernicus Society of America, której założycielem i prezesem był senior Edward Piszek. W tym czasie na University of Pennsylvania The Wharton School (równorzędna z Harvard czy Economic School of London) prowadził analizy przepływu wody gruntowej zanieczyszczonej odpadami z destylacji ropy naftowej, ale też projekt dotyczący piłki nożnej – miał za zadanie znalezienie algorytmu matematycznego do wykorzystania przy piłkarskiej elektronicznej metodzie statystycznej. Jacek Gmoch, jako założyciel bazy informacji, zgromadził ogromną liczbę arkuszy z obserwacji meczów piłkarskich różnych klas (począwszy od lig krajowych po olimpiady i mistrzostwa świata), które dały możliwość przewidywania wyników piłkarskich. Projekt dawał możliwość zastosowania rachunku prawdopodobieństwa w przewidywaniu wyników sportowych. Spotkał się on z aprobatą władz uczelni, które na stworzenie takiego punktu do analizy dla krajów arabskich przyznały na ten cel budżet, aby kontynuować prace nad tym projektem. Stypendysta doktorancki Politechniki Warszawskiej w Norges Geotekniske Institutt w Oslo 1978–1979.

Inne

Jacek Gmoch (2018)

Guest Coach of USSF – United States Soccer Federation – grudzień 1975 na obozie licencyjnym w Orlando, USA, gdzie prowadził wykłady dla przyszłych trenerów.

Był członkiem rady nadzorczej MKS Pruszków (sekcja koszykówki od 2002), a później także prezesem tego klubu.

Działacz sportowy, w latach 2001–2004 pełnił obowiązki attaché olimpijskiego polskiej reprezentacji olimpijskiej na igrzyskach olimpijskich w Atenach w 2004. Działał również (jako wiceprezes i prezes zarządu) w CWKS Legia Warszawa (mniejszościowy udziałowiec Legii Warszawa). Do 18 marca 2009 przewodniczący rady nadzorczej spółki Legia Warszawa SSA[2].

Od kilku lat pracuje jako telewizyjny komentator sportowy, między innymi dla Polsatu (MŚ Japonia/Korea Płd. 2002, ME Francja 2016), TVP (ME Portugalia 2004, MŚ Niemcy 2006, ME Polska/Ukraina 2012, MŚ Brazylia 2014), grecka ERT (ME Austria/Szwajcaria 2008 i MŚ RPA 2010).

W latach 1974–1978 występował w programie dla dzieci i młodzieży Ekran z bratkiem, prowadzonym przez Macieja Zimińskiego, ucząc w nim młodzież techniki gry w piłkę nożną i właściwych dla młodzików metod treningowych.

Autor książki Alchemia futbolu, którą opracował (z Tadeuszem Olszańskim). Książka stała się bestselerem (100 000 egzemplarzy oraz dodruk). Opisywała ona wiele nowatorskich pomysłów piłkarskich, a niektóre z rozdziałów do dziś są jak najbardziej aktualne.

W Grecji wydał w 1985 roku książkę Exi chronia sto Ellada, czyli Sześć lat u Grecji (tytuł celowo przekręcony). Nakład 10 tys. egzemplarzy. Opisał w niej głównie kulisy swoich pierwszych sześciu lat sukcesów w Grecji.

W 2018 roku ukazał się wywiad-rzeka zatytułowany Najlepszy trener na świecie, którego współautorami są Arkadiusz Bartosiak i Łukasz Klinke (wywiadowcy.pl). Książka podsumowuje jego życie i dokonania sportowe.

Dziennikarz, felietonista. Jest współpracownikiem „Piłki Nożnej”, „Przeglądu Sportowego”, „Wprost”, „Polityki”, a także stałym współpracownikiem miesięcznika „Forum Trenera”.

W 1974 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wyniki sportowe. Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 marca 2005 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne zasługi w rozwijaniu polsko-greckiej współpracy[1] (od 1993 jest prezesem Stowarzyszenia Współpracy i Przyjaźni Polsko-Greckiej).

Fundacja, której został prezesem, ufundowała cegiełkę dla PKOl-u, co również uczynił wraz z całą rodziną prywatnie.

Za zasługi dla greckiego futbolu nadano mu w specjalnym, honorowym trybie obywatelstwo Grecji.

W 2021 roku był uhonorowany Diamentową Odznaką PZPN, nagrodę wręczył Prezes Federacji Zbigniew Boniek[8].

Sukcesy piłkarskie

Jako Piłkarz:

Legia Warszawa:

Jako Trener:

Reprezentacja Polski w piłce nożnej:

  • Mistrzostwo Olimpijskie (asystent) – 1972
  • 3. miejsce w Mistrzostwach Świata (asystent) – 1974
  • 5. miejsce w Mistrzostwach Świata – 1978

Panathinaikos AO:

  • mistrzostwo Grecji – 1984
  • wicemistrzostwo Grecji – 1985
  • półfinał Pucharu Europy – 1985
  • puchar Grecji – 1984

AE Larisa:

  • mistrzostwo Grecji – 1988
  • wicemistrzostwo Grecji – 1983

APOEL Nikozja:

AEK Ateny:

  • wicemistrzostwo Grecji – 1986

Olympiakos SFP:

  • wicemistrzostwo Grecji – 1989

Przypisy

Bibliografia

  • Andrzej Gowarzewski [et al.]: Encyklopedia piłkarska Fuji. Kolekcja klubów, t. 13: Legia najlepsza jest..., Wydawnictwo GiA, Katowice 2013

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Football pictogram.svg
Pictograms of Olympic sports - Football. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Gmoch Jacek.jpg
Autor: Sławek, Licencja: CC BY-SA 2.0
Jacek Gmoch - polski piłkarz, trener i działacz sportowy, selekcjoner reprezentacji Polski
Jacek Gmoch (2018).jpg
Autor: Fryta 73 from Strzegom (Wikimedia Commons account: Fryta73), Licencja: CC BY-SA 2.0
Jacek Gmoch – polski piłkarz, trener i działacz sportowy, selekcjoner reprezentacji Polski w latach 1976–1978
Bundesarchiv Bild 183-N0716-0309, Fußball-WM, VR Polen - Brasilien 1-0.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-N0716-0309 / Mittelstädt, Rainer / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
ADN-ZB-Mittelstädt-16.7.74-wen-München: X. Fußball-Weltmeisterschaft- Spiel um den dritten Platz VR Polen gegen Brasilien 1:0 am 6.7.74. Freude auf der polnischen Spielerbank über das 1:0 durch Grzegorz Lato.
POL Order Zaslugi RP kl3 BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Krzyża Komandorskiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej