Jacek Kowalski

Jacek Kowalski
Ilustracja
Jacek Kowalski w trakcie spotkania autorskiego w Toruniu, 2008
Data i miejsce urodzenia

1964
Poznań

Gatunki

poezja śpiewana

Zawód

historyk sztuki, poeta, pieśniarz, tłumacz

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Strona internetowa
Jacek Kowalski z zespołem

Jacek Piotr Kowalski (ur. 1964 w Poznaniu) – polski historyk sztuki, poeta i pieśniarz, oraz tłumacz literatury starofrancuskiej na język polski, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Życiorys

Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu (matura 1983). Absolwent Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1988)[1]. Jego praca magisterska była poświęcona opisom architektury w literaturze średniowiecznej Francji. Zatrudniony w Instytucie Historii Sztuki UAM jako asystent, adiunkt, a następnie profesor nadzwyczajny w Zakładzie Historii Sztuki Średniowiecznej. Stopień doktora uzyskał w 1998 na podstawie dysertacji Tematy architektoniczne w literaturze starofrancuskiej drugiej połowy XII wieku (promotor prof. Szczęsny Skibiński; wydanie książkowe pt. Rymowane zamki. Tematy architektoniczne w literaturze starofrancuskiej drugiej połowy XII wieku, Warszawa 2001). W 2011 uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy Gotyk Wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVI w.[1].

Publikował w „Artium Quaestiones”, „Pamiętniku Biblioteki Kórnickiej”, „Christanitas”, „Polonia Christana”, „Naszym Dzienniku”, niegdyś także w „Czasie Kultury”. Autor kilkudziesięciu książek naukowych i popularnonaukowych oraz nagrań CD[2][3].

Laureat XXIV Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie (1988), jest wykonawcą własnych piosenek, swoich przekładów i dawnych pieśni polskich. Występuje z zespołami Monogramista JK i Klub Świętego Ludwika, a także w duecie z lutnistą Henrykiem Kasperczakiem. Jest tłumaczem i popularyzatorem poezji starofrancuskiej (m.in. François Villona i Karola Orleańskiego)[4]. Przełożył też powieść Clisson i Eugenia autorstwa Napoleona Bonaparte. W twórczości własnej często nawiązuje do poezji sarmackiej (zaprzecza jednak istnieniu tzw. sarmatyzmu, sprzeciwiając się stosowaniu tego terminu). Występuje w różnych miejscach, przed miłośnikami muzyki dawnej, piosenki autorskiej, pieśni patriotycznych, rekonstruktorami, m.in. wielokrotnie podczas rekonstrukcji bitwy pod Grunwaldem, podczas Pól Chwały w Niepołomicach czy na Maju z Muzyką Dawną we Wrocławiu.

Autor scenariuszy i tekstów teatralnych, programów telewizyjnych, oraz sztuk scenicznych o tematyce historycznej (np. Historia o Gogolewskim, 2001, Cesarski ciach, 2006). Na zamówienie władz Poznania napisał i wyreżyserował plenerowe przedstawienia o Ludgardzie oraz o historii poznańskiego ratusza. Autor Szopek Dominikańskich JK pisanych na nowo i wystawianych przez dwadzieścia lat począwszy od 1988 – w Duszpasterstwie Akademickim OO. Dominikanów w Poznaniu przez Teatrzyk Towarzyski. Działalność artystyczną Jacka Kowalskiego wspierała Krystyna Feldman. Jego współpracownikiem był Paweł Grabowski, któremu zadedykował wydania tekstów Teatrzyku Towarzyskiego[5].

Długoletni sekretarz naukowy Seminarium Mediewistycznego im. Alicji Karłowskiej-Kamzowej, współorganizowanego przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Instytut Historii Sztuki UAM i Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu[1]. Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Radzie Kuratorów Fundacji Zakłady Kórnickie[6]. W 2005 przynależał do Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. W 2010 poparł kandydaturę Marka Jurka w wyborach prezydenckich i wszedł w skład jego społecznego komitetu poparcia[7]. Członek Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Poznaniu[8].

Nagrody i odznaczenia

  • Laureat XXIV Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie (1988)
  • Nagroda Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych (2011)
  • Nagroda Naukowa Miasta Poznania (2011)
  • Nagroda Naukowa Prezesa Rady Ministrów za wysoko ocenione osiągnięcia będące podstawą nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego (2012)
  • Nagroda im. Józefa Łukaszewicza za najlepszą książkę o Poznaniu (2014)
  • Nagroda Literacka im. Józefa A. Mackiewicza za książkę pt. Sarmacja. Obalanie mitów. Podręcznik bojowy (2017)[9]
  • Doroczna Nagroda MKiDN w kategorii Nagroda im. Tomasza Merty „Między historią a literaturą” (2019)[10]
  • Krzyż KawalerskiOrderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w pracy naukowo-badawczej, za upowszechnianie polskiej kultury i historii sztuki i za aktywność społeczną (2022)[11][12]

Życie prywatne

Jego żoną jest Anna Księska-Kowalska (siostra Dominika Księskiego[13]), mają sześcioro dzieci[14]. Ich rodzina od kilku pokoleń związana jest z Kórnikiem. Jacek Kowalski jest wnukiem Stanisława Michałowskiego, opracowuje jego wspomnienia (częściowo opublikowane w 2005) i prowadzi stronę internetową na jego temat (obecnie wygasła). Napisał też książkę o zaprojektowanych przez swoich rodziców, Bogusławę i Czesława Kowalskich, popularnych przez kilka dekad meblach, tzw. „Meblach Kowalskich”[15].

Bibliografia

Jacek Kowalski w trakcie spotkania autorskiego w Toruniu, 2008

Prace naukowe i popularnonaukowe (wybór)

  • Osobliwości i świętości Duszpasterstwa Akademickiego (tudzież szkół średnich) oraz klasztoru i kościoła OO Dominikanów w Poznaniu, Poznań, OO. Dominikanie, 1989
  • Konfederacya. Krótka wiadomość o konfederacji barskiej, Warszawa, Sprawa Polska, 2000
  • Jacek Kowalski, Rymowane zamki. Tematy architektoniczne w literaturze starofrancuskiej drugiej połowy XII wieku, Warszawa: DiG, 2001, ISBN 83-7181-204-3, OCLC 830303254.
  • (współaut.) Dzieje kultury francuskiej, Warszawa, PWN, 2006, ISBN 83-01-14499-8
  • Kolegiata kórnicka. Od prywatnej świątyni do romantycznego sejmu Rzeczypospolitej. Monografia artystyczna, z fot. Mikołaja Potockiego, Kórnik, Fundacja Zakłady Kórnickie, 2007, ISBN 978-83-60591-01-7
  • Podróż do dwunastu drewnianych kościółków, z fot. Mikołaja Potockiego, Murowana Goślina, Związek Międzygminny „Puszcza Zielonka”, 2008
  • (współaut.) Literatura staropolska, Poznań, Wydaw. Poznańskie, 2009, ISBN 978-83-7177-486-7

oraz teksty w opracowaniach zbiorowych, prace redakcyjne i artykuły w periodykach.

Tomy poetyckie (z komentarzami historycznymi) oraz przekłady (wybór)

  • François Villon, Les Lais. Legaty czyli Mały Testament, Poznań, Studio Bąk, 1994, ISBN 83-902547-0-0
  • Jacek Kowalski, Śpiewniczek Sarmacki Jacka Kowalskiego. Teksty – nuty – chwyty, Poznań: Comtext, 1997, ISBN 83-903190-8-X, OCLC 751264048.
  • Konfederacja barska po Kowalsku, Poznań, Akwilon, 1998, ISBN 83-87448-65-6
  • Śpiewnik dla rycerstwa płci obojej, Poznań, Bractwo Najemne Wolna Kompania, 1999
  • Karol Orleański, Ronda i ballady = Ballades et rondeaux, Warszawa, Volumen, 2000, ISBN 83-7233-010-7
  • Klemens Janicki, O sobie samym do potomności. Księga żalów, Elegia VII, Poznań, Centrum Kultury Zamek, 2000
  • Mały śpiewnik krucjatowy = Krótka wiadomość o wyprawach krzyżowych, Warszawa, Fundacja Rozwoju Komunikacji Społecznej, 2000
  • Na kościółek drewniany w Kicinie, Kicin, Parafia św. Józefa, 2001, ISBN 83-912125-1-3
  • Rymowane zamki. Tematy architektoniczne w literaturze starofrancuskiej drugiej połowy XII wieku, Warszawa 2001
  • O czym śpiewają niebiosa, czyli średniowiecze jak świeże bułeczki, Kraków, Paganini, 2002, ISBN 83-89049-06-6
  • Karol Orleański, Ronda i ballady, Wybrał i przełożył J. Kowalski, Warszawa 2000
  • Napoléon Bonaparte, Clisson i Eugenia, wstęp Wanda Karkucińska, Poznań, Wydaw. Miejskie, 2006, ISBN 83-89525-64-X
  • Niezbędnik Sarmaty. Poprzedzony Obroną i Uświetnieniem Sarmacji Obojej, Poznań, Fundacja św. Benedykta, 2006, ISBN 978-83-88481-52-9 (Polski Śpiewnik Historyczny, t. 1)+ CD
  • Szopka dominikańska. Choix 1988-2006, Dębogóra, Fundacja Świętego Benedykta, 2007, ISBN 978-83-60758-15-1 + CD
  • Niezbędnik Sarmaty poprzedzony Obroną i Uświetnieniem Sarmacji Obojej. Pieśni, dumy, polonezy [książka i płyta CD], Poznań 2006.
  • Francja średniowieczna, [w:] J. Kowalski, A. i M. Loba, J. Prokop, Dzieje kultury Francuskiej, Warszawa 2005, s. 17-230.
  • Pan zasłonił swoje oblicze, [w:] „Dziewica Orleańska” Jana Matejki. Materiały II Seminarium Instytutu Historii Sztuki UAM i Muzeum Narodowego w Poznaniu, 9-10 listopada 2001, red. S. Czekalski, Poznań 2003, s. 11-34.
  • Niezbędnik krzyżowca czyli pieśni i opowieści krucjatowe, oprac. muzyczne pieśni i komentarz muzyczny Tomasz Dobrzański, Poznań, Fundacja Świętego Benedykta, 2007, ISBN 978-83-60758-16-8 (Polski Śpiewnik Historyczny, t. 2) + CD
  • Niezbędnik trubadura czyli dumania, kancony i romanse, z fot. Jarosława Jarzewicza, Poznań, Fundacja Świętego Benedykta, 2007, ISBN 978-83-60758-17-5 (Polski Śpiewnik Historyczny, t. 3)+ CD
  • Kolegiata kórnicka. Od prywatnej świątyni do romantycznego sejmu Rzeczypospolitej, Kórnik 2007.
  • Niezbędnik konfederata barskiego, z fot. Jarosława Jarzewicza, Fundacja św. Benedykta, Poznań, 2008, ISBN 978-83-60758-17-5 (Polski Śpiewnik Historyczny, t. 4)+ CD
  • Konfederacja Barska po Kowalsku i Historia o Gogolewskim, z fot. Janusza Kurzawskiego, Poznań, Fundacja Świętego Benedykta, 2008, ISBN 978-83-60758-19-9 + CD
  • Barok, [w:] B. Hojdis, J. Kowalski, K. Meller, Literatura staropolska, Poznań 2009, s. 177- 322.
  • Gotyk wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVI wieku, Poznań 2010.
  • Großpolen, [w:] Mittelalterliche Architektur in Polen. Romanische und gotische Baukunst zwischen Oder und Weichsel, Hg. Christofer Herrmann, Dethard von Winterfeld, Michael Imhof Verlag, Petersberg 2014, t. I, s. 268-378
  • Meble Kowalskich. Ludzie i rzeczy, Poznań-Dębogóra 2014
  • Sarmacja. Obalanie mitów. Podręcznik bojowy, Wyd. Zona Zero, 2016

oraz kilka książek kucharsko-poetyckich (przepisy "staropolskie" okraszone zabawnymi wierszami).

Skład zespołów muzycznych, z którymi występuje

Monogramista JK[16]

  • Jacek Kowalski – śpiew, gitara, teksty i melodie własne lub wybór utworów historycznych
  • Anita Murawka z d. Bittner (szef artystyczny zespołu Monogramista JK) – fagot, aranżacje
  • Wiesław Wolnik (pierwszy szef muzyczny zespołu Monogramista JK) – gitara, aranżacje
  • Justyna Gertner-Piechelwiolonczela
  • Marzena Łopińskaflet (dawniej Marzena Rotnicka)
  • Robert Rekielinstrumenty perkusyjne

dodatkowo m.in:

  • Maria Gołaska – śpiew

Klub Świętego Ludwika (muzyka średniowieczna)[17]

Dyskografia

Wydał między innymi następujące kasety i płyty:

  • Simfonie Dawidowe, 1990
  • Trubadurzy i truwerzy po polsku, 1997
  • Konfederacja Barska po Kowalsku, 1998 (wznowiona 2008)
  • Pieśń o bitwie pod Grunwaldem, 1999
  • Rycerze Dobrej Opieki, 2003
  • Serce i Rozum, 2003
  • Otruta Markiza, 2005
  • Dwie Sarmacje – koncert Jacka Kaczmarskiego (1, 3, 5,7, 9, 11, 13, 15, 17) i Jacka Kowalskiego (1, 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 17) z 19 stycznia 1995 wydany na płycie dołączonej do czasopisma „Christianitas” w grudniu 2005)
  • Niezbędnik Sarmaty, 2006
  • Hey! Hey! Hey! Kolędy i pastorałki staropolskie, 2007
  • Niezbędnik krzyżowca, 2007
  • Pieśni drewnianych kościółków, 2007
  • Niezbędnik trubadura, 2008
  • Niezbędnik Konfederata Barskiego, 2008
  • Wojna i Miłość, 2009
  • Nie masz pana nad ułana, pienia narodowe – koncert w Radiowej Trójce 11.11.2008, 2010
  • Kolędowanie staropolskie, 2010
  • Grunwald 1410 po Kowalsku, 2010
  • Blokomachia, 2012
  • Dumy staropolskie, 2012
  • Idźmy! Śpiewy powstańcze 1863, 2013

Przypisy

  1. a b c Prof. UAM dr hab. Jacek Kowalski • Instytut Historii Sztuki UAM w Poznaniu, arthist.amu.edu.pl [dostęp 2019-09-17].
  2. Jacek Kowalski – jacekkowalski.pl, jacekkowalski.pl [dostęp 2018-05-04] (pol.).
  3. Prof. UAM dr hab. Jacek Kowalski • Instytut Historii Sztuki UAM w Poznaniu, arthist.amu.edu.pl [dostęp 2018-05-04].
  4. Jacek Kowalski i zespół Monogramista JK, Żnin, Wulkan, ok. 1995 (folder)
  5. Jacek Kowalski, Szopka dominikańska. Choix 1988 – 2006, Dębogóra, Fundacja Świętego Benedykta, [2007], ISBN 978-83-60758-15-1 ; Jacek Kowalski, Konfederacja Barska po Kowalsku i Historia o Gogolewskim, z fot. Janusza Kurzawskiego, Poznań, Fundacja Świętego Benedykta, 2008, ISBN 978-83-60758-19-9
  6. Władze fundacji. fzk.pl. [dostęp 2020-07-11].
  7. W Warszawie został zaprezentowany Społeczny Komitet Poparcia Marka Jurka, marekjurek.pl, 16 czerwca 2010 [dostęp 2010-06-16].
  8. Petycja AKO w obronie zwolnionych historyków z IPN. debata.olsztyn.pl, 5 września 2014. [dostęp 2019-02-25].
  9. 11 XI 2017 JK miał zaszczyt otrzymać Nagrodę Literacką im. Józefa A. Mackiewicza za ksiażkę «Sarmacja. Obalanie mitów. Podręcznik bojowy» – Jacek Kowalski, jacekkowalski.pl [dostęp 2018-05-04] (pol.).
  10. Doroczne Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. mkidn.gov.pl, 12 czerwca 2019. [dostęp 2019-09-15].
  11. M.P. z 2022 r. poz. 893
  12. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski dla prof. Jacka Kowalskiego, Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 14 lipca 2022 [dostęp 2022-07-14] (pol.).
  13. Pałuki TV - Historia gazety i wydawnictwa, test.palukitygodnik.pl [dostęp 2018-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-31] (pol.).
  14. o Kowalskim – Jacek Kowalski, jacekkowalski.pl [dostęp 2018-05-04] (pol.).
  15. Jacek Kowalski: Meble Kowalskich. Dębogóra: Wydawnictwo Dębogóra, 2014.
  16. „Kolędowanie staropolskie” – Poznań, HMS Consulting & Wydawnictwo Dębogóra, 2010
  17. „Grunwald 1410 po Kowalsku” – Wrocław, Wydawnictwo Dębogóra, 2010

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Jacek Kowalski Toruń.jpg
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
pl:Jacek Kowalski w trakcie spotkania autorskiego w Toruniu
Noc piesni sarmackiej Kolobrzeg Jacek Kowalski.jpg
Autor: Panek, Licencja: CC BY 3.0
Jacek Kowalski z zespołem. Noc Pieśni Sarmackiej w Kołobrzegu w ramach VII Festiwalu Piosenki Poetyckiej im. Jacka Kaczmarskiego "Nadzieja".
Jacek Kowalski Toruń 1.jpg
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
pl:Jacek Kowalski w trakcie spotkania autorskiego w Toruniu