Jacob Jordaens

Jacob Jordaens
Ilustracja
Autoportret (ok. 1615)
Data i miejsce urodzenia

19 maja 1593
Antwerpia

Data i miejsce śmierci

18 października 1678
Antwerpia

Narodowość

flamandzka

Dziedzina sztuki

malarstwo, rysunek

Epoka

barok

Ważne dzieła
  • Satyr i wieśniak
  • Król pije
  • Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają
Adam i Ewa 1 poł. XVII w., Muzeum Narodowe w Warszawie
Porwanie Europy (1615-16), Gemäldegalerie, Berlin
Powrót Świętej Rodziny z Egiptu (1616), Gemäldegalerie, Berlin
Satyr u chłopów (1620), Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique, Bruksela
Rodzina artysty (ok. 1621), Prado, Madryt
Król pije (1638)
Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają (1638-40), Luwr, Paryż
Prometeusz w okowach (1640), Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
Triumf księcia Frederyka Henryka Orańskiego (1651), Muzeum Narodowe w Warszawie

Jacob Jordaens (ur. 19 maja 1593 w Antwerpii, zm. 18 października 1678 tamże[1]) – flamandzki malarz, projektant tapiserii i rysownik, najwybitniejszy, obok Petera Paula Rubensa i Antoona van Dycka, przedstawiciel flamandzkiego malarstwa barokowego.

Życiorys

Był najstarszym synem kupca bławatnego Jacoba Jordaensa. Przez całe życie związany był ze swym rodzinnym miastem. Jesienią 1607 wstąpił do pracowni antwerpskiego mistrza Adama van Noorta, który później został jego teściem. W 1615 został przyjęty do cechu św. Łukasza. W 1616 poślubił Catharinę, najstarszą córkę Adama van Noorta, z którą miał troje dzieci: Elisabeth, Jacoba i Annę Catharinę. W 1618 przeprowadził się do własnego domu. Wkrótce otworzył własną pracownię, w której zatrudniał dużą grupę współpracowników. W 1621 został mianowany starszym cechu św. Łukasza. W 1633 zmarła matka Jacoba, w 1659 – żona Catharina. Około 1655 zmienił wyznanie, przeszedł na kalwinizm. Zmarł w wieku 85 lat podczas szalejącej w Antwerpii epidemii. Należał do najbogatszych obywateli miasta, posiadał kilka domów. Realizował liczne zamówienia z całej Europy m.in. królowej Szwecji Krystyny, króla Hiszpanii Filipa IV, królowej angielskiej Henrietty Marii, króla szwedzkiego Karola Gustawa.

Tworzył portrety, sceny rodzajowe, mitologiczne, alegoryczne i religijne. Wykonywał także dekoracje malarskie wnętrz (pałac Huis ten Bosch koło Hagi) oraz kartony do tapiserii.

W swojej twórczości przejawiał skłonność do realistycznego traktowania postaci, podkreślaną jędrnym, wyrazistym modelunkiem i jaskrawą kolorystyką oraz zamiłowanie do wypełnienia całej powierzchni obrazu dużymi i licznymi figurami. W późniejszych jego dziełach kompozycja stała się mniej stłoczona, a koloryt bardziej zharmonizowany. Początkowo stosował w swoich pracach efekty luministyczne Caravaggia, w późniejszym okresie pozostawał pod silnym wpływem Petera Paula Rubensa, z którym współpracował.

Z upodobaniem malował liczne wersje trzech tematów: Satyr i wieśniak (epizod z bajki Ezopa), Koncert rodzinny (ilustracja flamandzkiego przysłowia „Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają” – odpowiednik polskiego „Jaki ojciec, taki syn”) oraz Król pije lub Fasolowy król (temat z tradycji ludowej, przedstawiający święto króla fasoli, które we Flandrii obchodzono w dzień Trzech Króli, ilustrujący tezę: „Nikt nie jest bardziej podobny wariatowi niż pijany”). Twórczość Jordaensa związana była silnie z tradycją rodzimą. Sceny religijne i mityczne często przedstawiał jako wydarzenia współczesne, których bohaterem był lud flamandzki. Jego indywidualność najlepiej ukazują obrazy będące pochwałą flamandzkiej żywiołowej radości życia.

Wybrane dzieła

  • Adam i Ewa1 poł. XVII w., olej na płótnie, 112,5 × 154 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
  • Apostoł Paweł i Barnaba w Listrze1616, olej na płótnie, 151 × 233 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
  • Artysta i jego rodzina w ogrodzieok. 1621, olej na płótnie, 181 × 187 cm, Prado, Madryt
  • Alegoria płodności1625-1628, olej na płótnie, 197 × 225,4 cm, Wallace Collection, Londyn
  • Alegoria płodności ziemiok. 1623, olej na płótnie, 180 × 214 cm, Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
  • Apostoł Paweł i Barnaba w Listrze1645, olej na płótnie, 172 × 242 cm, Akademie der Bildenden Kuenste, Wiedeń
  • Autoportret z rodzicami, bratem i siostrą1615, olej na płótnie, Ermitaż, Sankt Petersburg
  • Chrystus jako ogrodnik spotyka trzy Marie(ok. 1616), olej na desce, 107 × 90,5 cm, Gemäldegalerie, Berlin
  • Córki Cekropsa znajdują Erichtoniosa1617, olej na płótnie, 172 × 283 cm, Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Antwerpia
  • Czterej Ewangeliści1620-1625, olej na płótnie, 133 × 118 cm, Luwr, Paryż
  • Diana i Akteonok. 1640, olej na płótnie, 53,5 × 75,5 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
  • Diogenes z latarniąok. 1642, olej na płótnie, 233 × 349 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
  • Głowa starej kobiety1620, olej na desce, Musée des Beaux-Arts, Nancy
  • Hiobok. 1620, olej na desce, 107 × 92 cm, Institute of Arts, Dietroit
  • Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają lub Koncert rodzinny1638-1640, olej na płótnie, 153 × 290 cm, Musée des Braux-Arts, Valenciennes
  • Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają lub Koncert rodzinny1640-1645, olej na płótnie, 145,5 × 218 cm, National Gallery of Canada, Ottawa
  • Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają lub Koncert rodzinnyolej na płótnie, 168,5 × 205 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
  • Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają lub Koncert rodzinny1638, olej na płótnie, 128 × 192 cm, Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Antwerpia
  • Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają lub Koncert rodzinny1638-1640, olej na płótnie, 154 × 208 cm, Luwr, Paryż
  • Jezus wypędzający kupców ze świątyniok. 1650, olej na płótnie, 288 × 436 cm, Luwr, Paryż
  • Król pije lub Fasolowy król1638, olej na płótnie, 157 × 211 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
  • Król pije lub Fasolowy król1638-1640, olej na płótnie, 152 × 204 cm, Luwr, Paryż
  • Król pije lub Fasolowy królok. 1640, olej na płótnie, 156 × 210 cm, Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
  • Król pije lub Fasolowy król1635-1655, olej na płótnie, 243 × 373 cm, Staatliche Museum, Kassel
  • Król pije lub Fasolowy królok. 1655, olej na płótnie, 242 × 300 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
  • Kupidyn i śpiąca nimfaolej na płótnie, 167 × 161cm, Muzeum Sztuki Zachodu i Wschodu, Kijów
  • Kuszenie Marii Magdaleny1618-1620, olej na desce, 125 × 97 cm, Musée des Beaux-Arts, Lille
  • Madonna z Dzieciątkiem, małym św. Janem i jego rodzicami1616-1617, olej na płótnie, 114 × 153 cm, National Gallery w Londynie
  • Madonna z Dzieciątkiem w girlandzie kwiatówok. 1618, olej na płótnie, Ermitaż, Sankt Petersburg
  • Meleager i Atalanta1618, olej na płótnie, 152 × 120 cm, Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Antwerpia
  • Merkury i Argusok. 1620, olej na płótnie, 202 × 241 cm, Musée des Beaux-Arts, Lyon
  • Odpoczynek Diany1640, olej na płótnie, 150 × 200 cm, Luwr, Paryż
  • Odyseusz i Kirke1630-1635, olej na płótnie, 86 × 105,5 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
  • Ofiara dla Ceresok. 1619, olej na płótnie, 165 × 112 cm, Prado, Madryt
  • Ofiara Izaaka1625-1630, olej na płótnie, 242 × 155 cm, Pinacoteca di Brera, Mediolan
  • Pan i Syrinks1625, olej na płótnie, Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Antwerpia
  • Portret damyok. 1660, olej na płótnie, 68 × 50 cm, Uffizi, Florencja
  • Portret mężczyzny1624, olej na desce, 105,5 × 73,5 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
  • Portret starego mężczyznyok. 1637, olej na płótnie, 154 × 118,5 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
  • Portret 73-letniego mężczyzny1641, olej na płótnie, Thyssen-Bornemisza Collection, Lugano-Castagnola
  • Porwanie Europy1615-1516, olej na płótnie, 273 × 235 cm, Gemäldegalerie, Berlin
  • Porwanie Europy1643, olej na płótnie, 172.1 × 190 cm, Musée des Beaux-Arts, Lille
  • Powrót Świętej Rodziny z Egiptu1616, olej na dębie, 63 × 50 cm, Gemäldegalerie, Berlin
  • Prom do Antwerpii1623, olej na płótnie. Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  • Prometeusz w okowachok. 1640, olej na płótnie, 245 × 178 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
  • Pieta1650-1660, olej na płótnie, 221 × 169 cm, Prado, Madryt
  • Mały Jowisz karmiony mlekiem Amaltei1630-1635, olej na płótnie, 150 × 203 cm, Luwr, Paryż
  • Merkury i Argusok. 1640, olej na płótnie, 121,3 × 184,8 cm, Norton Simon Museum, Pasadena
  • Myśliwy z psami1635, olej na płótnie, 79 × 120 cm, Musée des Beaux-Arts, Lille
  • Neptun stwarzający konia1640-1650, olej na płótnie, 67 × 131 cm, Galleria Palatina, Florencja
  • Satyr u chłopów1620, olej na płótnie, 123 × 205 cm, Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie
  • Satyr u chłopówok. 1620, olej na płótnie, 188 × 168 cm, Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
  • Satyr u chłopówok. 1620, olej na płótnie, 171 × 194 cm, Staatliche Museum, Kassel
  • Satyr u chłopów1620, olej na płótnie, 125 × 96 cm, Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie
  • Satyr u chłopów1620-1621, olej na płótnie, 174 × 203,5 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
  • Satyr u chłopówok. 1625, olej na płótnie, Muzeum Sztuk Pięknych, Budapeszt
  • Satyr i wieśniak1640-1645, olej na płótnie, 130 × 172 cm, Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
  • Satyr grający na fujarce1620-1621, olej na płótnie, 64,3 × 49,3 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
  • Sąd Ostateczny1653, olej na płótnie, 391 × 300 cm, Luwr, Paryż
  • Studium dziecka1626, olej na płótnie, 38,3 × 28,3 cm Muzeum NarodoweOddział Sztuki Dawnej, Gdańsk
  • Studium pięciu krówok. 1625, olej na płótnie, 66 × 82 cm. Musée des Beaux-Arts, Lille
  • Syn marnotrawnyok. 1640, olej na płótnie, 326 × 369 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
  • Święta Rodzina w otoczeniu aniołów1616-1617, olej na płótnie, 106 × 222 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
  • Święta Rodzina z aniołem1618-1628, olej na płótnie, 90 × 103 cm, Muzeum Thyssen-Bornemisza, Madryt
  • Święta Rodzina z małym św. Janem1620-1625, olej na płótnie, 123 × 93,9 cm, National Gallery w Londynie
  • Św. Iwon, patron adwokatów1645, olej na płótnie, 103 × 129,5 cm, Musées Royaux des Braux-Arts, Bruksela
  • Święty Iwo, patron prawnikówolej na płótnie, Muzeum Narodowe we Wrocławiu[2]
  • Triumf księcia Fryderyka Henryka Orańskiego1651, olej na płótnie, 110 × 117,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
  • Triumf Eucharystiiok. 1630, olej na płótnie, 285 × 235,1 cm, Narodowa Galeria Irlandii, Dublin
  • Wieczerza w Emaus1645-65, olej na płótnie, 198,5 × 211,5 cm, Narodowa Galeria Irlandii, Dublin
  • Uczta Kleopatry1653, olej na płótnie, 156,4 × 149,3 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
  • Ulisses w jaskini Polifema1630, olej na płótnie, 76 × 96 cm, Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie

Zobacz też

  • Frans Hals – porównaj zupełnie odmienny sposób portretowania u współczesnego Jordaensowi malarza – Fransa Halsa (który w przeciwieństwie do opisywanego artysty nie stosował metafor i alegorii, nawiązań mitologicznych i religijnych)

Przypisy

  1. Allgemeine deutsche Biographie, Bd.: 14, Jetzer - Kähler. Leipzig: 1881. [dostęp 2013-05-18].
  2. Zaginiony obraz Jacoba Jordaensa wrócił do Wrocławia. www.mnwr.art.pl, 2015-02-13. [dostęp 2015-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-05)]. (pol.).

Bibliografia

  • Andrée Boudier, Jacob Jordaens, Wrocław: Eaglemoss Polska, 2001 (Wielcy Malarze ; nr 152)
  • Robert Genaille, Sztuka flamandzka i belgijska, Warszawa: WAiF, 1976 s. 220–223.
  • Robert Genaille, Maciej Monkiewicz, Antoni Ziemba: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wyd. Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6.
  • Historia sztuki świata, t. 5, Warszawa: Muza SA, 2000. ISBN 83-7227-661-7.
  • Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992. ISBN 83-7079-076-3.
  • Malarstwo flamandzkie doby Rubensa, van Dycka i Jordaensa 1608-1678, red. Antoni Ziemba, Warszawa: Muzeum Narodowe, 2007. ISBN 978-83-7100-801-6.
  • Maciej Monkiewicz, Jordaens Jacob, [w:] Religia, t. 5, Warszawa: Wyd. Nauk. PWN, 2002. ISBN 83-01-13812-2.
  • Bożena Noworyta-Kuklińska, Jordaens Jacob, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin: Tow. Nauk. KUL, 2000. ISBN 83-87703-87-7.
  • Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007. ISBN 978-3-8331-2131-9.
  • Sztuka świata, t. 12, Leksykon A-K, Warszawa: Arkady, 1998. ISBN 83-213-4088-1.
  • Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 2, Warszawa: HPS, 2006. ISBN 83-60688-16-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie