Jacques-Louis David
 Jacques-Louis David, autoportret | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
 | |
Jacques-Louis David (wym. [ʒakkə-lwi davi]; ur. 30 sierpnia 1748 w Paryżu, zm. 29 grudnia 1825 w Brukseli) – francuski malarz, główny reprezentant klasycyzmu, nadworny malarz Napoleona Bonapartego. Uważany za filar sztuki oświecenia, oficjalny artysta rewolucji francuskiej, stworzył czytelny i nośny symbol rewolucyjny – Przysięgę Horacjuszy.
Życiorys
Studiował w pracowniach François Bouchera i Josepha-Marie Viena[1]. Udał się z nim razem do Rzymu i tam pod wpływem antyku odsunął się od malarstwa rokokowego. W roku 1774 otrzymał Prix de Rome[2]. W latach 1775–1780 namalował Portret konny Stanisława Kostki Potockiego oraz obraz przedstawiający oślepionego, żebrzącego Belizariusza.
Po powrocie do Paryża w roku 1780, został w 1783 roku przyjęty do Akademii, za obraz Cierpienie Andromachy[3]. Uznanie wywołał swoim obrazem wykonanym na zlecenie króla Francji Ludwika XVI Przysięga Horacjuszy (1784, obecnie w Luwrze), odpowiadającym nastrojom epoki rewolucji francuskiej[4]. Oddźwiękami rewolucji są: niedokończony obraz Przysięga rewolucjonistów malowany na polecenie Zgromadzenia Ustawodawczego oraz realistycznie ujęte Śmierć Marata, Przysięga w sali do gry w piłkę (1790), Portret Madame Sèriziat (1795, Luwr)[3]. Namalował też Porwanie Sabinek (1799).
Jako członek Corps Electoral Paryża i deputowany Konwentu Narodowego głosował w 1792 roku za śmiercią króla[5]. Zasiadał w Komitecie Bezpieczeństwa Powszechnego[6]. Aresztowany jako przyjaciel Robespierre’a; uratowała go amnestia z 1795 roku[7].
Był dyktatorem mody. To jego pomysłem była fryzura à la Tytus oraz ubiór składający się z kusej bluzy, obcisłych spodni i wysokich do połowy uda butów. Marzeniem artysty było ozdobić rewolucję tak, by strój odpowiadał jej ideałom (na tym prawzorze oparty był uniform żołnierza z okresu cesarstwa)[8]. Zaprojektował również wiele dekoracji na uroczystości państwowe oraz komplet mebli wzorowanych na meblach rzymskich do swego atelier, który został wykonany przez czołowego ebenistę tamtych czasów Georges’a Jacoba[9][10].
Napoleon mianował go w roku 1804 swym nadwornym malarzem[11] i z tego okresu pochodzą główne dzieła Davida: Portret konny Napoleona na górze św. Bernarda, Le sacre zwany Koronacją Napoleona (1805–1807)[12], portret Napoleona w stroju koronacyjnym i Rozdanie orłów w 1810 roku[11]. Był też portrecistą (portret Madame Récamier na szezlongu[13]).
Po upadku Napoleona musiał uchodzić z Francji jako „królobójca”; w roku 1816 osiadł w Brukseli[14] gdzie nadal malował; wiek jednak sprawił, że dzieła te nie dorównywały już poprzednim.
Jacques-Louis David wywarł decydujący wpływ na malarstwo francuskie i belgijskie XIX wieku. Pozostawił ponad czterystu uczniów, z których najwybitniejszymi byli m.in.: Antoine-Jean Gros, François Gérard, Jean-Germain Drouais[15], Anne-Louis Girodet de Roussy-Trioson, Jean-Auguste-Dominique Ingres, François Rude, Jean-Baptiste Isabey czy François Marius Granet; z Polaków m.in. Antoni Brodowski[11].
Obrazy
| tytuł | rok powstania | lokalizacja | |
|---|---|---|---|
| Portret konny Stanisława Kostki Potockiego | 1781 | Polska, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie |  |
| Przysięga Horacjuszy | 1784 | Francja, Luwr |  |
| Śmierć Sokratesa | 1787 | Stany Zjednoczone, Metropolitan Museum of Art |  |
| Śmierć Marata | 1793 | Belgia, Królewskie Muzea Sztuk Pięknych |  |
| Koronacja Napoleona | 1806 | Francja, Luwr |  |
| Żebrzący Belizariusz | 1781 | Francja, Palais des Beaux-Arts w Lille |  |
| Andromacha opłakująca Hektora | 1783 | Francja, Luwr |  |
| Portret pana Lavoisier i jego żony | 1788 | Stany Zjednoczone, Metropolitan Museum of Art |  |
| Miłość Parysa i Heleny | 1788 | Francja, Luwr |  |
| Liktorzy przynoszą Brutusowi ciała jego synów | 1789 | Francja, Luwr |  |
| Portret Madame de Verninac | 1799 | Francja, Luwr |  |
| Porwanie Sabinek | 1799 | Francja, Luwr |  |
| Portret pani Récamier | 1800 | Francja, Luwr |  |
| Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku | 1801 | Francja, pałac wersalski |  |
| Pius VII | 1805 | Francja, Luwr |  |
| Safona i Faon | 1809 | Petersburg, Ermitaż |  |
| Napoleon w swoim gabinecie | 1812 | Stany Zjednoczone, National Gallery of Art |  |
| Leonidas pod Termopilami | 1814 | Francja, Luwr | .PNG) |
| Étienne-Maurice Gérard | 1816 | Stany Zjednoczone, Metropolitan Museum of Art |  |
Przypisy
- ↑ J. Baszkiewicz, S. Meller, s. 449.
- ↑ J. Baszkiewicz, S. Meller, s. 450.
- ↑ a b J. Baszkiewicz, S. Meller, s. 452.
- ↑ J. Baszkiewicz, s. 385.
- ↑ J. Baszkiewicz, S. Meller, s. 453.
- ↑ J. Baszkiewicz, S. Meller, s. 136.
- ↑ J. Baszkiewicz, s. 456.
- ↑ J. Baszkiewicz, S. Meller, s. 447.
- ↑ Guillaume Janneau: Encyklopedia sztuki dekoracyjnej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1978, s. 127.
- ↑ Andrzej Dulewicz: Encyklopedia sztuki francuskiej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 137.
- ↑ a b c K.Estreicher, s. 486.
- ↑ J. Baszkiewicz, s. 483.
- ↑ J. Baszkiewicz, s. 497.
- ↑ J. Baszkiewicz, s. 510.
- ↑ Jean-Germain Drouais, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2012-01-21] (ang.).
Bibliografia
- Jan Baszkiewicz: Historia Francji. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978.
- Jan Baszkiewicz, Stefan Meller: Rewolucja francuska 1789-1794: Społeczeństwo obywatelskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN 83-06-00848-0.
- Karol Estreicher: Historia sztuki w zarysie. Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982. ISBN 83-01-03664-8.
Linki zewnętrzne
- Le Sacre – dzieło sztuki i propagandy. napoleon.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-22)].
- ISNI: 0000 0001 2137 4173
- VIAF: 66575297
- ULAN: 500115221
- LCCN: n50035639
- GND: 118523945
- NDL: 00437288
- LIBRIS: xv8bb79g13q4cl4
- BnF: 125243831
- SUDOC: 034492771
- SBN: CFIV056143
- NLA: 35033606
- NKC: ola2002113722
- DBNL: davi049
- BNE: XX957053
- NTA: 069387591
- CiNii: DA02198328
- Open Library: OL127935A
- PLWABN: 9810651539105606
- NUKAT: n97071457
- J9U: 987007312026605171
- PTBNP: 39455
- CANTIC: a1186350x
- LNB: 000273898
- CONOR: 16366691
- ΕΒΕ: 133832
- KRNLK: KAC201719241
- LIH: LNB:V*333273;=BH
- WorldCat: lccn-n50035639
Media użyte na tej stronie
Napoleon in a red cloak mounted on a chestnut horse. The tack is simpler than in the original version, lacking the martingale, and the girth is grey-blue. There are traces of snow on the ground. Napoleon's features are sunken with the faint hint of a smile.
Signatur Jacques-Louis_David
The Intervention of the Sabine Women, by Jacques-Louis David
Léonidas aux Thermopyles (Jacques-Louis David)