Jadów

Jadów
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Rynek miejski w Jadowie
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

wołomiński

Gmina

Jadów

Prawa miejskie

1823–1870, 2023

Burmistrz

Dariusz Kokoszka

Powierzchnia

4,63 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


934[1]
202 os./km²

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

05-280[2]

Tablice rejestracyjne

WWL

Położenie na mapie gminy Jadów
Mapa konturowa gminy Jadów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jadów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Jadów”
Położenie na mapie powiatu wołomińskiego
Mapa konturowa powiatu wołomińskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Jadów”
Ziemia52°28′42″N 21°37′57″E/52,478333 21,632500
SIMC

0673220[3]

Urząd miejski
ul. Jana Pawła II 17
05-280 Jadów
Strona internetowa
BIP
Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego

Jadów (jid. יאַדאָוו, ros. Ядув) – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim, siedziba gminy Jadów[3][4].

Przez miejscowość przepływa Osownica, niewielka rzeka dorzecza Bugu, dopływ Liwca. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 636.

W drugiej połowie XVI wieku wieś królewska Jadowo położona była w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego[5]. w 1823 roku Jadów uzyskał lokację miejską[6], zdegradowany 13 października 1870[7]. W latach 1867–1954 i od 1973 siedziba gminy Jadów[8]. W latach 1954–1972 był siedzibą władz gromady Jadów[9]. Ponowne nadanie statusu miasta nastąpiło 1 stycznia 2023[10].

Historia

Początki Jadowa datują się na przełom XIV i XV wieku. Dzięki położeniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych w 1475 r., Jadów otrzymał przywilej targowy i prawo organizowania jarmarków. W 1483 r., za panowania księcia mazowieckiego Bolesława IV, erygowana została parafia jadowska. Okres świetności Jadowa przypadał na XIX wiek. W 1823 r., na skutek starań hr. Stanisława Kostki Zamoyskiego, Jadów otrzymał prawa miejskie[11]. Rozwój miasteczka przerwało powstanie styczniowe 1863 roku.

W lipcu 1932 podczas protestu chłopskiego we wsi w czasie interwencji policji państwowej zginęło 3 chłopów[12].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Odzyskanie praw miejskich w 2023 r.

5 sierpnia 2021, na podstawie uchwały Rady Gminy XII/73/2011 w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji społecznych z mieszkańcami, wójt gminy wydał Zarządzenie nr 42/21 w sprawie przeprowadzenia z mieszkańcami gminy Jadów konsultacji dotyczących wniosku o nadanie statusu miasta miejscowości Jadów. Termin konsultacji 5 sierpnia–30 września 2021[13]. 97,30% mieszkańców w sołectwie Jadów opowiedziało się za przywróceniem praw miejskich przy frekwencji 8,84%; w pozostałych sołectwach gminy poparcie wynosiło 86,33% przy frekwencji 8,74%[14]. 28 marca 2022, na podstawie wyników konsultacji społecznych w 2021 roku, radni podjęli uchwałę XXXVIII/307/22 w sprawie wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie praw miejskich dla Jadowa[15]. 1 stycznia 2023 doszło do przywrócenia statusu miasta[10].

Zabytki i obiekty historyczne

  • Sanktuarium Świętego Krzyża – murowany kościół, wzniesiony na miejscu poprzednich drewnianych w latach 1882–1886, według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego. Wewnątrz znajdują się rokokowe organy. Kościół został podniesiony do rangi sanktuarium przez arcybiskupa Henryka Hosera 15 września 2013 roku.
  • na cmentarzu grzebalnym w kaplicy wzniesionej w końcu XIX w. znajduje się obraz Chrystusa w grobie, autorstwa Miłosza Kotarbińskiego, oraz późnoklasycystyczny nagrobek z piaskowca Fryderyki z Ditzów Kotarbińskiej (zm. 1863).

Osoby związane z miejscowością

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 362 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  4. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
  6. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34–35.
  7. ↑ Postanowienie z 28 sierpnia (9 września) 1870, ogłoszone 1 (13) października 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 243, s. 369).
  8. ↑ Uchwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 407).
  9. ↑ Uchwała Nr VI/10/23/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu wołomińskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67).
  10. ↑ a b Dz.U. z 2022 r. poz. 1597.
  11. ↑ Jadów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 362.
  12. ↑ Stanisław Giza. Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego 1895-1965. Warszawa 1967, s. 118.
  13. ↑ Zarządzenie 42/21.
  14. ↑ Projekt (z uzasadnieniem) z dnia 7 lipca 2022 r. Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta.
  15. ↑ Radni podjęli decyzję w sprawie przywrócenia praw miejskich dla Jadowa.

Linki zewnętrzne

Gmina Jadów
Miasta
Wsie
Integralne
części wsi
  • Bale
  • Olszyny
  • Owsianka
  • Wyrobki

Herb gminy Jadów

Powiat wołomiński
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu wołomińskiego

Powiat radzymiński (1867–1952)
Przynależność wojewódzka
Miasta (→)
Gminy wiejskie (→)
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Media użyte na tej stronie

Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Jadów - kościół p.w. Znalezienia Krzyża.jpg
Autor: Krastek, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Zabytkowe sanktuarium Krzyża Świętego w Jadowie, powiat Wołomiński.
Jadów (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Jadów, Polska
Powiat wołomiński location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu wołomińskiego, Polska
Jadow city view (1).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fragment rynku w Jadowie.