Jadwiga Grabda

Jadwiga Grabda
Jadwiga Siwak
Data i miejsce urodzenia

27 października 1907
Warszawa

Data i miejsce śmierci

20 listopada 1981
Szczecin

doktor nauk biologicznych
Specjalność: Parazytologia
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1963 – parazytologia
Uniwersytet Warszawski

Instytut

Instytut Weterynaryjny w Bydgoszczy

Okres zatrudn.

1946-1954

Instytucja

Pracownia Chorób Ryb zakładu Higieny Weterynaryjnej w Olsztynie

Okres zatrudn.

1954–1967

Instytut

Zakład Chorób Ryb Morskich Akademii Rolniczej

Okres zatrudn.

od 1966

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Jadwiga Grabda, z domu Siwak (ur. 27 października 1907 w Warszawie, zm. 20 listopada 1981 w Szczecinie) – zoolog, parazytolog[1].

Życiorys

Wykształcenie średnie zdobyła w Liceum Handlowym Żeńskim Julji Jankowskiej-Statkowskiej w Warszawie. W 1926 roku rozpoczęła studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Dyplom magistra filozofii uzyskała w 1932 roku. Ukończyła także roczne Studium Pedagogiczne na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1933–1939 pracowała jako nauczycielka przyrody w szkołach średnich, a także w Instytucie im. N. Nenckiego (1933) i Państwowym Muzeum Zoologicznym (1934). Odbyła staże w stacjach biologicznych nad Morzem Czarnym (w Konstancy i Warnie). W tym okresie poślubiła zoologa Eugeniusza Grabdę. Lata II wojny światowej spędziła z rodziną w Puławach. Po wojnie, od 1946 do 1954 roku pracowała jako adiunkt w placówkach oddziału Instytutu Weterynaryjnego w Bydgoszczy, a przez rok wykładała parazytologię na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W latach 1954–1967 kierowała terenową Pracownią Chorób Ryb zakładu Higieny Weterynaryjnej w Olsztynie. W 1963 roku obroniła na Uniwersytecie Warszawskim pracę doktorską pt. „Cykl życiowy i morfogeneza Lernaea cyprinacea L.”. Po przeniesieniu się wraz z mężem do Szczecina pracowała jako adiunkt w Zakładzie Chorób Ryb Morskich Akademii Rolniczej[1][2].

Badania naukowe

W latach 1967–1974 prowadziła badania widłonogów pasożytujących u ryb morskich. Dla rybactwa i przetwórstwa rybnego ważne okazały się obserwacje nad larwami III stadium nicienia Anisakis simplex powodującego anisakidozę – groźną chorobę ryb, m.in. śledzi. W latach 1973–1976 zbadała i opisała biologię tego gatunku oraz ustaliła warunki, w których zachowuje on żywotność w przetworach rybnych. Wyniki badań pozwoliły na wprowadzenie rygorystycznych przepisów dotyczących procedury technologicznej w polskim przemyśle konserw rybnych. Dodatkowym osiągnięciem tych badań było ustalenie w 1974 roku, że w okresie jesienno-wiosennym na Bałtyk wpływają z Morza Północnego ławice śledzia zachodniego silnie zarażonego anisakidozą[1].

Za swoją pracę została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi oraz srebrną odznaką „Zasłużony Pracownik Morza”[2].

Dorobek naukowy

Jadwiga Grabda napisała ponad 100 prac z zakresu parazytologii, z których część zaginęła podczas stanu wojennego. Współpracowała przy powstawaniu „Katalogu fauny Polski”[2].

Wybrane prace

  • Jadwiga Grabda, Cykl rozwojowy i morfogeneza Lernaea cyprinacea L., „Acta Parasitologica Polonica”, 11, PWN, 1963, ISSN 1230-2821, OCLC 1005177579 (pol.).
  • Jadwiga Grabda, Zarys parazytologii ryb morskich, PWN, 1981, ISBN 83-01-03350-9, OCLC 749465164 (pol.).
  • Jadwiga Grabda, Zarys morskiej parazytologii rybackiej, Szczecin: Akademia Rolnicza, 1978, OCLC 773321211 (pol.).
  • Jadwiga Grabda, Pasożyty krągłoustych i ryb, Warszawa, Wrocław: PWN, 1971, OCLC 716884180 (pol.).
  • Eugeniusz Grabda, Jadwiga Grabda, Słownik zoologiczny, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1952, OCLC 609562150 (pol.)..

Przypisy

  1. ↑ a b c Bolesław Orłowski, Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę : Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki, t. 1, Warszawa, s. 478-479, ISBN 978-83-86062-28-7, OCLC 953518668 [dostęp 2019-03-15].
  2. ↑ a b c Dr hab. Jadwiga Grabda, Polskie Towarzystwo Parazytologiczne [dostęp 2019-03-19].