Jadwiga Papi

Jadwiga Papi Teresa J., Jadwiga T., Teresa Jadwiga, Teresa Gałęzowska
Data i miejsce urodzenia	19 września 1843 Strzegocin
Data i miejsce śmierci	27 czerwca 1906 Warszawa
Ważne dzieła
„Opowiadania ciotki Ludmiły o dawnych czasach i ludziach”, „Klementyna”, „Dworzanin królewicza Jakuba”

Jadwiga Teodozja Papi^[1], ps. lit.: Teresa J., Jadwiga T., Teresa Jadwiga, Teresa Gałęzowska (ur. 19 września 1843 w Strzegocinie, zm. 27 czerwca 1906 w Warszawie^[2]) – polska powieściopisarka i nowelistka, pisarka literatury dla młodzieży, publicystka, tłumaczka i pedagog; działaczka społeczna.

Życiorys

Jadwiga Papi, ok. 1877.

Grób rodziny Papi na Powązkach

Była córką Włocha i Polki. W 1868 zmarł Jan Fryderyk Alojzy Geysmer – mąż siostry Jadwigi, Marii Ludwiki. Maria poświęciła się pracy zawodowej, a Teresa Jadwiga rozpoczęła prowadzenie kompletu dla siostrzenicy i kilku znajomych dziewczynek. Komplet ten był zaczątkiem szkoły, która z początku działała w konspiracji, prowadzona w kilku prywatnych mieszkaniach przy Zielnej 13.

Jesienią 1874, wspólnie z Jadwigą Herman-Iżycką, która posiadała odpowiednie uprawnienia, uruchomiła szkołę początkową przy ul. Wielkiej 16 w Warszawie. Pod szyldem szkoły początkowej kryła się pensja żeńska z ośmioletnim (od r. 1879) programem nauczania, obejmującym nielegalne wykłady języka i historii polskiej. Szkoła posiadała internat prowadzony przez matkę P. Konstancję Teodozję z Gałęzowskich.

Kierowana przez Papi pensja odznaczała się wysokim poziomem nauczania oraz patriotyczną i demokratyczną atmosferą. Uczyli tu nauczyciele o wysokich kwalifikacjach, m.in. Jan Władysław Dawid, Władysław Smoleński i Stanisław Kramsztyk (uczęszczała do niej m.in. Stefania Sempołowska).

W 1886 z powodu braku świadectw uprawniających do prowadzenia pensji, odstąpiła szkołę Leonii Rudzkiej. Pozostała w swej dawnej szkole jako nauczycielka języka i historii polskiej, ucząc także na pensjach Pauliny Hewelke i Heleny Kowalewskiej.

Papi wspomagała Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności. Niosła także pomoc socjalistom więzionym w Cytadeli Warszawskiej.

Zmarła w Warszawie, pochowana na Starych Powązkach (kwatera 179-1-18/19)^[3].

Ważniejsze prace literackie

Autorka wielu powieści, nowel i opowiadań o tematyce historycznej i współczesnej, skierowanych do młodzieży (głównie dla dziewcząt), które ilustrowały założenia pozytywizmu. Jej prace pełniły ważną rolę wychowawczą.

Wybrane utwory o tematyce obyczajowej:

• Chwile rozrywki (1876)
• Ze świata rzeczywistości i świata fantazji (1880)
• Szlachetne marzenia (1883)
• Kopciuszek (1886)
• Z różnych sfer (1888)
• Różne ścieżki (1892)
• Ognisko rodzinne (1894)
• Dziedzice Otoka (1895)

Wybrane powieści biograficzne:

• Ciche niewiasty (1896)
• Dwaj mistrze. Życiorysy Stanisława Moniuszki i Fryderyka Chopina (1898)
• Obrazki z życia znakomitych Polaków i Polek (1899)
• Klementyna (1905) o Klementynie Hoffmanowej
• Gabriela (1906) – powieść biograficzna o Narcyzie Żmichowskiej

Historyczne o historii Polski:

• Obrazki zżycia znakomitych Polaków i Polek (1899) – cykl zbeletryzowanych dziejów Polski
• Z przeszłości (1882)
• Z lat minionych (1887)
• Na pobratymczej ziemi. Cztery powieści… (1889)
• cykl Powieści historyczne (7 tomów, 1898–1904) o dziejach Polski piastowskiej
• Dworzanin królewicza Jakuba (1902)
• W słońcu (1904)
• Po ciernistej drodze (1896)
• Odwet (1897)
• Systematyczny zbeletryzowany obraz dziejów Polski dała w książkach Opowiadania ciotki Ludmiły o dawnych czasach i ludziach (1891) i
• Nowe opowiadania ciotki Ludmiły (1897)

Inne historyczne:

• Dwie siostry (1894)
• Na dworze landgrafów Turyngii (1895)
• Z obcych dziejów (1896)
• Aktea (1897)
• Błysnęło i zgasło (1898)
• Książę gór i przepaści (1899)
• Brzask (1906).

Papi współpracowała także z wieloma ówczesnymi czasopismami, takimi jak „Przyjaciel Dzieci”, „Bluszcz”, „Mały Światek”, „Mój Przyjaciel”, „Tygodnik Mód i Powieści”, „Wiek Młody”, „Ziarno”, „Świat”, „Wieczory Rodzinne” i „Moje Pisemko”, gdzie publikowała swoje artykuły i prace literackie.

Była także tłumaczką literatury francuskiej; m.in. przełożyła na język polski powieść Juliusza Verne’a – Miasto pływające (1872; był to pierwszy polski przekład tej powieści).

Przypisy

Bibliografia

• Papi Jadwiga (Teodozja), [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2014-07-04] .
• Ciche niewiasty. Opowiadania historyczne dla młodzieży – recenzja książki z notką biograficzną autorki w serwisie Publio
• Papi Jadwiga – prace w katalogu Biblioteki Narodowej, wersje cyfrowe utworów w serwisie Polona.pl
• Jadwiga Papi – zbiór prac autorki
• PSB – Jadwiga Papi – Polski Słownik Biograficzny online
• Rozprawy z Dziejów Oświaty 1967 t.10 s.108-160 – oparta na wspomnieniach uczennic i nauczycieli historia pensji Jadwigi Papi
• Przyjaciółka dzieci. „Nowości Illustrowane”. Nr 27, s. 2, 7 lipca 1906. 

Linki zewnętrzne

• Dzieła Jadwigi Papi w bibliotece Polona