Jadwiga Strokowa

Jadwiga Strokowa
Jadwiga Sas Zubrzycka
Jadwiga z Łobzowa, Jan Swierk
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1854
Tłuste

Data i miejsce śmierci

29 sierpnia 1916
Rabka

Dziedzina sztuki

poezja

Jadwiga Strokowa z domu Sas Zubrzycka, ps. „Jadwiga z Łobzowa”, „Jan Swierk”[1] (ur. 1854 w Tłustem, zm. 29 sierpnia 1916 w Rabce) – działaczka społeczna, nauczycielka i poetka.

Jadwiga Strokowa
Grób Jadwigi Strokowej

Życiorys

Była córką Marcelego (1817–1882), nauczyciela ludowego, uczestnika Wiosny Ludów na Węgrzech i powstańca styczniowego oraz Wiktorii z Zubrzyckich (1829–1896). Uczyła się w seminarium nauczycielskim we Lwowie (1875–1882), gdzie po przerwie spowodowanej problemami materialnymi złożyła maturę i egzamin końcowy[2]. Następnie pracowała jako nauczycielka na przedmieściu Halickim we Lwowie a potem w Lanowicach koło Sambora. Zapewne od tego czasu związała się z Apostolstwem Modlitwy, w którym działała przez trzydzieści lat. Od ok. 1890 była nauczycielką w Łobzowie, pod Krakowem. Jej mężem był inżynier architekt i inspektor budowlany magistratu krakowskiego. Kornel Stroka[3]. Działała na rzecz oświaty wśród kobiet wiejskich, była członkinią Towarzystwa Szkoły Ludowej i wraz z Adamem Asnykiem założyła pierwszą czytelnię towarzystwa[4]. Następnie pełniła od 1912 funkcję członkini Zarządu Głównego TSL i była przewodniczącą krakowskiego oddziału Towarzystwa[5]. Udzielała się jako publicystka, współpracując m.in. ze "Szkołą" „Nową Reformą”, „Kurierem Lwowskim”, „Gazetą Ludową”, „Katolikiem” oraz pismami dla dzieci: „Światełkiem”, „Młodym Wiekiem”. Była redaktorką naczelną „Polskiego Ludu” i krakowskiego czasopisma „Nauczycielka”[6]. Jednocześnie była zaangażowana w działalność w ruchu kobiecym. Chora na cukrzycę, dla podratowania zdrowia zamieszkała w1914 w Rabce.

Podczas I wojny światowej wydawała utwory o treści patriotycznej i antyrosyjskiej. Była pierwszą przewodniczącą Ligi kobiet Galicji i Śląska (czerwiec 1915 – czerwiec 1916) Zrezygnowała ze względu na stan zdrowia[7]. Jej pogrzeb odbył się 1 września 1916 w Rabce[8]. Pochowana na Cmentarzu Rakowickim (kwatera LC, rząd płn.)

Twórczość

Była autorką niezwykle płodną, wydała 104 tomiki poezji i prozy. Opracowała książkę pt. „Polacy” będącą popularną wersją historii Polski od czasów najdawniejszych do współczesności. Napisała wiele krótkich opowiadań i gawęd o treści patriotycznej i historycznej dla dzieci. Była autorką obrazków scenicznych dla teatrzyków amatorskich i szkolnych dotyczących historii Polski, a także broszur biograficznych o sławnych Polakach (m.in. o Naruszewiczu, Lelewelu i Mickiewiczu). Wydała też zbiór legend i baśni ludowych. Duża część jej twórczości przeznaczona była głównie dla chłopów i dzieci wiejskich. Swoje utwory wydawała na ogół własnym nakładem, a w r. 1903 założyła w tym celu "Bibliotekę „Jadwigi z Łobzowa”, w której (do r. 1922) opublikowano siedemdziesiąt tomików jej autorstwa w nakładzie ponad 215 tys. egzemplarzy[9]. W 1951 wszystkie jej utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą[10].

Wybrane publikacje

  • W niewoli. Zbiór wierszy. W 500 rocznicę założenia Akademii Jagiellońskiej w Krakowie (1900)[11]
  • Coś dziwnego. Wesołe wierszyki i powiastki (1907)
  • Krakowiaczek ci ja (1907)
  • U bram Krakowa (1908)
  • Pójdę ja, pójdę. Dzieciom polskim (1908)
  • Jak ja się bawiła (1909)

Upamiętnienie

Jej imieniem nazwano ulicę na Bronowicach w Krakowie.

Przypisy

  1. Zgon znanej pieśniarki. „Nowości Illustrowane”. Nr 39, s. 7, 23 września 1916. 
  2. Michał Mesjasz, Strokowa Jadwiga z Zubrzyckich (1857–1916), w: Polski Słownik Biograficzny. t. 44, Warszawa-Kraków 2006–2007, s. 357
  3. Podziękowanie Czas s.3 nr 477 z 21 września 1916 [1]
  4. Nekrologia Jadwiga Strokowa Czas 1916 nr 440 z 1 września.
  5. Jan Adamczewski, Mała Encyklopedia Krakowa, Kraków 1996.
  6. Jolanta Podolak-Zając, Galicyjscy przedstawiciele pedagogiki opiekuńczej. Ich działalność i dorobek naukowy, "Studia i prace pedagogiczne" t. 1, 2014, s. 297–298
  7. Joanna Dufrat, Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919, Toruń 2001, s. 9, 173, 182 ISBN 83-7174-980-5
  8. Pogrzeb ś. p. Jadwigi Strokowej Czas 1916 nr 444 z 3 września [2]
  9. Michał Mesjasz, Strokowa Jadwiga z Zubrzyckich (1857–1916) ..., s. 357–359.
  10. Cenzura PRL : wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951 r.. posł. Zbigniew Żmigrodzki. Nortom: Wrocław, 2002, s. 17. ISBN 83-85829-88-1.
  11. Jadwiga Strokowa, W niewoli : zbiór wierszy. (Ser. 1), polona.pl [dostęp 2020-05-03].

Bibliografia

  • Michał Mesjasz, Strokowa Jadwiga z Zubrzyckich (1857–1916), w: Polski Słownik Biograficzny. t. 44, Warszawa-Kraków 2006-2007, s. 357–359.
  • Encyklopedia Krakowa, wyd. PWN, Warszawa-Kraków 2000.
  • Jan Adamczewski, Mała Encyklopedia Krakowa, wyd. "Wanda", Kraków 1996.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Grób Jadwigi Strokowej.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Jadwigi Strokowej na Cmentarzu Rakowickim
Jadwiga Strokowa (-1916).jpg
Jadwiga Strokowa (-1916)