Jadwiga Strzałecka

Jadwiga Strzałecka

z d. Mańkowska herbu Zaręba

Data i miejsce urodzenia	17 września 1903 Rudki
Data i miejsce śmierci	1947 Paryż
Przyczyna śmierci	rak krtani
Zawód, zajęcie	pedagog
Narodowość	polska
Rodzice	Teodor Mańkowski i Anna Kokoszka-Michałowska
Małżeństwo	Janusz Strzałecki
Odznaczenia

Jadwiga Strzałecka, z d. Mańkowska herbu Zaręba (ur. 17 września 1903 w Rudkach; zm. 1947 w Paryżu) – polska pedagog.

Życiorys

Córka wielkopolskich ziemian hrabiego Teodora Mańkowskiego i hrabiny Anny Kokoszka-Michałowskiej. W latach 1920/24 była postulantką i nowicjuszką Zgromadzenia Urszulanek. W 1935 roku poślubiła w Paryżu artystę Janusza Strzałeckiego, należącego do grupy paryskich przedstawicieli kapizmu. Po powrocie do kraju mieszkali u jej rodziców w Rudkach. Córka Elżbieta Strzałecka urodziła się w 1938 roku.

Jadwiga Strzałecka założyła 1938 roku w Zakopanem prewentorium dla dzieci zagrożonych gruźlicą. W czasie II wojny zarządzała na warszawskiej Sadybie domem dla sierot wojennych, podległym od 1941 roku Radzie Głównej Opiekuńczej. Mieścił się w jednopiętrowej kamienicy przy ulicy Morszyńskiej 45. Dzięki współpracy z Radą Pomocy Żydom (kryptonim „Żegota”) sierociniec stał się schronieniem dla wielu dzieci żydowskich, które stanowiły niemal połowę wychowanków. Jadwiga Strzałecka przyjmowała dzieci, w tym dzieci z warszawskiego getta, nie zważając na ich wygląd i ciągłe kontrole Niemców. W internacie ukrywali się również dorośli Żydzi, między innymi Anna Braude-Hellerowa, Stefan Samborski oraz działacze podziemia.

Po upadku powstania warszawskiego wraz z pracownikami i wychowankami domu została wypędzona z Warszawy. Po drodze do obozu przejściowego Dulag w Pruszkowie, udało im się odłączyć od tłumu wychodźców i ukryć przy drodze. Przedostali się do Poronina. Przy wsparciu krakowskiej „Żegoty” sierociniec działał tu do końca wojny.

Jak wspomina jedna z ocalonych, Janina Hescheles: „Od pierwszej chwili przekroczenia progu tego domu w Poroninie i zetknięciu się z jego kierowniczką – Jadwigą Strzałecką – został mi zwrócony status młodej dziewczynki, zostałam otoczona dobrocią, miłością i troską. Trzeba tu podkreślić, że tym ciepłym stosunkiem wszystkie dzieci w tym domu były traktowane. Było nas tam ponad pięćdziesiąt. Zostałam umieszczona w pokoju z nieco tylko młodszymi ode mnie. Były to wówczas ostatnie miesiące wojny. W codziennym życiu nie mieliśmy już z nią nic wspólnego. […] Bardzo często wracam wspomnieniami do pobytu w tym Domu Dziecka, jako do okresu, w którym zwrócono mi dzieciństwo, umożliwiono zagoić się psychicznym ranom i dano radość i entuzjazm do życia. Dziś z perspektywy czasu jestem pełna podziwu dla odwagi i przedsięwzięcia Jadwigi Strzałeckiej, Ziutki Rysińskiej, Wandy Wójcikowej i tych wszystkich Polaków, którzy w owych czasach dzień w dzień narażali własne życie. Nie wiem, czy my Żydzi, wobec tragedii innego narodu, zdolni bylibyśmy do tego samego poświecenia.”^[1].

Po wojnie wyjechała do Paryża, gdzie w 1947 r. zmarła na raka krtani.

Wraz mężem Januszem otrzymała 10 lipca 1973 r. (pośmiertnie) tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Przypisy

Bibliografia

• Jadwiga Strzałecka w internetowym Polskim Słowniku Biograficznym
• Rodzina Strzałeckich. sprawiedliwi.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. w Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata
• Władysław Bartoszewski i Zofia Lewinówna, Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-1944, Kraków 1969, s. 208-214.
• Stanisław Tazbir (red.), W obronie dzieci i młodzieży w Warszawie 1939-1945, Warszawa 1975, s. 260-265.