Jadwiga Wajsówna
 | |||||||||||||||||||||||||
| Data i miejsce urodzenia | 30 stycznia 1912 | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 1 lutego 1990 | ||||||||||||||||||||||||
| Dorobek medalowy | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Odznaczenia | |||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||
Jadwiga Wajsówna, po mężu Grętkiewiczowa, a następnie Marcinkiewiczowa (ur. 30 stycznia 1912 w Pabianicach, zm. 1 lutego 1990 tamże) – polska lekkoatletka, medalistka olimpijska.
Życiorys
Urodziła się 30 stycznia 1912 w Pabianicach jako córka Artura i Pauliny Janowskiej. Jej rodzina wywodziła się z Westfalii[1]. Treningi w Sokole Pabianice rozpoczęła w wieku 8 lat[2]. W wieku kilkunastu lat zapisała się do sekcji młodych Stronnictwa Narodowego. W 1934 odniosła zwycięstwa w zawodach lekkoatletycznych w Brukseli i Londynie. W tym samym roku po raz pierwszy otrzymała wielką honorową nagrodę Sportową[3]. Trzykrotnie reprezentowała Polskę w tej konkurencji na igrzyskach olimpijskich, zawsze zajmując miejsce w ścisłej czołówce. W Los Angeles 1932 zdobyła brązowy medal wynikiem 38,74 m[4]. Na następnych igrzyskach w Berlinie 1936 została srebrną medalistką z wynikiem 46,22 m – tym rezultatem poprawiła własny rekord Polski, który został pobity dopiero 20 lat później[5][6]. Po igrzyskach po raz drugi została uhonorowana wielką honorową nagrodę Sportową [7]. Uzyskała także kwalifikację olimpijską w gimnastyce jednak z powodu kolizji terminów zawodów z rzutem dyskiem nie wystąpiła w tej konkurencji [8]. 7 stycznia 1938 w Pabianicach wyszła za mąż za automobilistę Franciszka Grętkiewicza[9][10]. W styczniu 1939 wyprowadziła się do Łodzi. W maju tego samego roku złożyła ślubowanie przed igrzyskami olimpijskimi w Helsinkach[11]. Podczas wojny wyjechała z Warszawy. Utrzymywała kontakty z Marią Kwaśniewską i Eugeniuszem Lokajskim. W 1943 roku została aresztowana przez gestapo i podczas przesłuchań straciła zęby[11]. Podczas powstania warszawskiego kopała rowy i budowała umocnienia. Po kapitulacji przedostała się do Bochni gdzie pracowała w piekarni[11]. Pod koniec wojny zamieszkała w Łodzi a następnie wróciła do Pabianic. Po zakończeniu wojny powróciła do uprawiania sportu. Została zawodniczką Dziewiarskiego Klubu Sportowego[12]. W sierpniu 1946 w Oslo została brązową medalistką Mistrzostw Europy w Oslo (1946). Na tych samych zawodach zajęła 4. miejsce w pchnięciu kulą (11,50)[12]. Podczas przygotowań do Igrzysk olimpijskich w Londynie 1948 zajęła 4. miejsce (39,3 m)[12]. W 1949 została trenerką w Łódzkim Klubie Sportowym. Jednocześnie reprezentowała jego barwy do 1958 roku[12]. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracowała w Pabianicach w Towarzystwie Przyjaciół Dzieci i Kole Dzieci Specjalnej Troski [13] oraz Polskim Komitecie Olimpijskim [13].
Zwyciężyła w rzucie dyskiem podczas IV Światowych Igrzysk Kobiet w 1934 w Londynie (43,795).
Zdobyła wiele tytułów mistrzyni Polski:
- rzut dyskiem: 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1945, 1946, 1947, 1948
- pchnięcie kulą: 1934, 1935, 1936, 1937, 1945, 1947
- skok wzwyż: 1933, 1935, 1936
- skok w dal z miejsca: 1936, 1937.
Sześć razy była wicemistrzynią Polski:
- rzut dyskiem: 1931
- pchnięcie kulą: 1932, 1933
- skok wzwyż: 1932, 1934, 1937
Jako pierwsza kobieta na świecie rzuciła dyskiem ponad 40 m. Ośmiokrotnie biła rekord świata w latach 1932–1934. Dziesięciokrotnie była rekordzistką Polski w rzucie dyskiem oraz trzy razy w pchnięciu kulą.
Rekordy życiowe:
- rzut dyskiem – 46,22
- pchnięcie kulą – 12,24
- skok wzwyż – 1,48
- skok w dal z miejsca – 2,39
Kilkakrotnie była klasyfikowana w pierwszej dziesiątce Plebiscytu Przeglądu Sportowego na najlepszych sportowców Polski: 3. miejsce w 1932, 2. miejsce w 1933 i 1934, 4. miejsce w 1936 i 3. miejsce 1948. Laureatka Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej (1934 i 1936). W 1936 otrzymała Honorowe obywatelstwo Pabianic [13]. Na jej cześć została nazwana jedna z ulic w Pabianicach na osiedlu Bugaj.
Ordery i odznaczenia
- Srebrny Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 9 listopada 1932[14], 19 marca 1937[15])
Przypisy
- ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 302.
- ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 303.
- ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 321.
- ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 315.
- ↑ W. Lipniacki, A. Miller: Od Aten do Melbourne 1896-1956. Warszawa: Sport i Turystyka, 1957, s. 162.
- ↑ Janusz Waśko, Andrzej Socha: Athletics National Records Evolution 1912 – 2006. Zamość – Sandomierz: 2007, s. 283.
- ↑ Mała encyklopedia sport. T. 2. Warszawa: Sport i Turystyka, 1987, s. 604. ISBN 83-217-2564-3.
- ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 324.
- ↑ Jadwiga Wajsówna na ślubnym kobiercu. „ABC”. Nr 1, s. 2, 9 stycznia 1939.
- ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 331.
- ↑ a b c Szujecki 2020 ↓, s. 332.
- ↑ a b c d Szujecki 2020 ↓, s. 333.
- ↑ a b c Szujecki 2020 ↓, s. 334.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 298 „za zasługi na polu sportu i propagandy Polski zagranicą”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.
Linki zewnętrzne
- Sylwetka na stronie portalu olimpijskiego PKOl. olimpijski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-28)].
- Biografia na stronie PTTK Pabianice. pabianice.pttk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-26)].
- Największe sukcesy i wyniki. wulkana.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-10)].
- Książka o życiu i czasach Jadwigi Wajsówny - "Królowa Dysku"
| Złoto |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Srebro |
| ||||
| Brąz |
|
.svg){kind=small}
| Srebro |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Brąz |
|
nr – nie rozegrano
nr – nie rozegrano
| Zimowe Mistrzostwa Polski w Lekkoatletyce | |
|---|---|
| Halowe Mistrzostwa Polski w Lekkoatletyce |
|
| Zimowe Mistrzostwa Polski w Lekkoatletyce | |
|---|---|
| Halowe Mistrzostwa Polski w Lekkoatletyce |
|
Media użyte na tej stronie
Pictograms of Olympic sports – . This is an unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Olympic Rings without "rims" (gaps between the rings), As used, eg. in the logos of the 2008 and 2016 Olympics. The colour scheme applied here pertains to the 2016 Olympics in Rio de Janeiro.
Olympic Rings without "rims" (gaps between the rings), As used, eg. in the logos of the 2008 and 2016 Olympics. The colour scheme applied here pertains to the 2016 Olympics in Rio de Janeiro.
Zdjęcie Jadwigi Wajsówny
Baretka: Srebrny Krzyż Zasługi (nadany dwukrotnie) – III RP (1992).
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 4.0
Dom Jadwigi Wajsówny w pabianicach przy ul Kilińskiego 24
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 4.0
Grób Jadwigi Wajs na Cmentarzu Starym w Pabianicach
Zdjęcie zawodniczki rzucającej dyskiem - Jadwigi Wajsówny podczas zawodów lekkoatletycznych w Berlinie (1937 rok)
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 4.0
Tablica na domu Jadwigi Wajsówny przy ul Kilińskiego 24 w Pabianicach