Jagielnica (Ukraina)

Jagielnica

Ягільниця

Fasada kościoła w Jagielnicy
Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	czortkowski
Hromada	Nagórzanka
Prawa miejskie	1518
Populacja (2001) • liczba ludności	1314
Nr kierunkowy	+380 3552
Kod pocztowy	48542
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Jagielnica
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Jagielnica
48°57′N 25°44′E/48,950000 25,733333
Portal Ukraina

Jagielnica^[1][2] (ukr. Ягільниця) – wieś na Ukrainie, w rejonie czortkowskim obwodu tarnopolskiego, w hromadzie Nagórzanka, do 1945^[3] w Polsce, w województwie tarnopolskim, w powiecie czortkowskim, siedziba gminy Jagielnica II. Dawna rodowa siedziba polskiego rodu Lanckorońskich.

Historia

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1448. W 1454 w drodze do Kamieńca Podolskiego zatrzymał się tutaj na kilka dni król Kazimierz Jagiellończyk. W 1473 Zygmunt z Jagielnicy, sędzia kamieniecki, erygował parafię rzymskokatolicką w miasteczku.

W 1518 stolnik kamieniecki Mikołaj Iskrzycki, którzy przed 29 lipca 1512 ożenił się z Katarzyną Jagielnicką, córką chorążego kamienieckiego Jana z Jagielnicy oraz wdową po Andrzeju Mianowskim, łowczym lubelskim, uzyskał konsens na lokację miasteczka we wsi wraz z przywilejem na tygodniowe targi w piątki. W 1538 miasteczko doznało najazdu hospodarza mołdawskiego Piotra Raresza^[4]. W 1581 król Stefan Batory za zasługi dla Rzeczypospolitej przyznał miejscowość staroście Skały Podolskiej Stanisławowi Lanckorońskiemu. Prawa miejskie od 1518.

Na podstawie uchwały Sejmu Krajowego Galicji od 17 października 1883 została założona Krajowa niższa szkoła rolnicza w Jagielnicy^[5].

1 sierpnia 1934 Jagielnica utraciła prawa miejskie^[6].

Zabytki

• zamek^[7] - znajduje się na wzniesieniu w małej miejscowości Nagórzanka obok Jagielnicy. Wybudowany pod koniec XV w. jako drewniany, przebudowany na murowany na przełomie XVI/XVII wieku przez Lanckorońskich. W 1648 r. zamek oparł się najazdowi kozackiemu, ale w 1655 roku 200-osobowa załoga opór stawiała tylko kilka dni. W 1672 r. w wyniku utraty przez Polskę wschodnich ziem na rzecz Imperium Osmańskiego na mocy pokoju w Buczaczu został oddany Turkom przez jej właściciela Hieronima Lanckorońskiego i stał się siedzibą Ibrahima Szejtana. Zamek odbity został przez chorążego Sieniawskiego we wrześniu 1673 roku, a w styczniu 1674 roku z niego wyruszył Hieronim Lanckoroński przeciwko Turkom pod dowództwem wojewody Jana Potockiego. Ponownie opanowali go Turcy w 1680 roku, ale w 1683 roku na stałe opanowali go Polacy dzięki kampanii podolskiej Andrzeja Potockiego. Oficjalnie zamek wrócił do Polski w 1699 r. na mocy pokoju w Karłowicach i po odbudowie ze zniszczeń wojennych został ponownie rezydencją Lanckorońskich. W 1817 r, w czasie rozbiorów zamek był własnością władz austriackich, które urządziły w nim dużą fabrykę tytoniu. Funkcjonowała ona z przerwami do lat 90. XX w. Od 2000 r. zamek stanowi własność prywatną. Na bramie zamku zachował się kamienny herb Lanckorońskich.
• kościół rzymskokatolicki p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny; pierwsza świątynia powstała już w 1478 jako drewniana, z wyposażenia tego kościoła ocalały do dzisiejszych czasów dwie drewniane figurki. Następnie miejscowy kościół trafił pod opiekę Lanckorońskich, którzy nie szczędzili funduszy na jego wyposażenie i wizerunek. Na początku XIX wieku kościół spłonął. Obecna świątynia została wybudowana (konsekrowana w 1842^[8]) w stylu neobarokowym i została wyposażona w organy. I ten budynek został dotknięty pożarem, a następnie odbudowany. Po wysiedleniu Polaków z tych ziem w 1945 roku kościół zamknięto i przeznaczono go na magazyn zbóż, a następnie wykorzystywano jako salę sportową. W latach 90. XX wieku zdewastowana świątynia została zwrócona wiernym i przystąpiono do prac restauracyjnych, które trwały od 1993 do 2002 roku. Fundusze pochodziły od różnych polskich organizacji i od prywatnych osób. Znaczną sumę przekazała hrabina Karolina Lanckorońska, która ufundowała także trzy dzwony do przykościelnej dzwonnicy. W kościele znajduje się tablica jej poświęcona.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zamek w Jagielnicy
• Podolskie gniazdo Lanckorońskich. kuriergalicyjski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-22)].
• Historia Żydów w Jagielnicy na portalu Wirtualny Sztetl. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
• Jagielnica, 1) miasteczko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 367 .
• Chomiakówka 3.), przedmieście miasteczka Jagielnica, [na zachód], [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 628 .
• Zdjęcia z Jagielnicy w Kurierze Galicyjskim
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona