Jakob Arcadelt

Jacob Arcadelt
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

ok. 1507
k. Namur

Pochodzenie

franko-flamandzkie

Data i miejsce śmierci

14 października 1568
Paryż

Gatunki

muzyka poważna, muzyka renesansowa

Zawód

kompozytor

Jacob Arcadelt, też Arcadelt, Arcadente, Archadet, Archadelt, Harcadelt, Harchadelt; Jacobus, Giaches, Jacques, Jachet[1] (ur. ok. 1507[a] w okolicy Namur[2], zm. 14 października 1568 w Paryżu[1][2]) – franko-flamandzki kompozytor okresu renesansu, przedstawiciel szkoły franko-flamandzkiej.

Życiorys

Prawdopodobnie był uczniem Josquina des Prés[1]. Od 1530 działał na dworze Medyceuszy we Florencji. Po śmierci Aleksandra Medyceusza w 1537 wyjechał do Wenecji, gdzie przebywał przez trzy lata[1].

Następnie wyjechał do Rzymu. Mógł być śpiewakiem Jacobusem Flandrusem, który w 1539 dołączył do Cappella Giulia, chóru bazyliki św. Piotra w Watykanie[2] (jednak żadne źródła nie potwierdzają tej hipotezy [1]). W grudniu 1540 jako protegowany papieża Pawła III został bez egzaminów przyjęty do papieskiej kapeli kaplicy Sykstyńskiej. Już jako kanonik przy kolegiacie św. Bartłomieja w Liège otrzymał w 1545 od papieża dwa beneficja w Liège: kolegiatę św. Bartłomieja i katedrę św. Pawła[1]. Po śmierci papieża w 1549, Arcadelt zaczął szukać nowej posady i w 1551 wyjechał do Francji[2].

Prawdopodobnie w 1552 wstąpił na służbę do kardynała Lotaryngii, Karola de Guise, wpływowego członka francuskiego dworu. Pozostał w służbie kardynała aż do swojej śmierci w 1568[2]. W paryskim wydaniu swoich mszy z 1557, Arcadelt był określony jako muzyk królewski (regius musicus). Służył zatem również królowi Henrykowi II, a następnie Karolowi IX[2]. Na znak królewskiej łaski otrzymał kanonię w Paryżu[2].

Twórczość

Komponował głównie muzykę świecką, zwłaszcza madrygały i chansons. Jako twórca madrygałów uchodził za jednego z najwcześniejszych i najpłodniejszych XVI-wiecznych madrygalistów, obok Costanza Festy i Philippe’a Verdelota. Znanym jego madrygałem jest Il bianco e dolce cigno (1542)[1][2][3].

Arcadelt komponował także muzykę religijną i liturgicznąmsze, motety i pieśni[1][2].

Kompozycje

  • ponad 200 trzy- i czterogłosowych madrygałów, zebranych w 6 księgach
  • ok. 120 chanson (wielokrotnie wydawane)
  • 3 msze
  • 20 motetów
  • lamentacje, psalmy i magnificaty

Uwagi

  1. Maria Pamuła określa rok urodzenia Arcadelta na ok. 1500[1], a Andrzej Chodkowski na rok 1500 lub 1505[3].

Przypisy

  1. a b c d e f g h i Pamuła 1979 ↓.
  2. a b c d e f g h i Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji James Haar, Letitia Glozer: Arcadelt [Archadelt, Arcadet, Jacques]. [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2009-11-09. [dostęp 2018-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-25)]. via Oxford University Press. (ang.).
  3. a b Chodkowski 1995 ↓, s. 49.

Bibliografia

  • Maria Pamuła: Arcadelt Jacob. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 1: AB część biograficzna. Kraków: PWM, 1979. ISBN 83-224-0113-2. OCLC 468356768. (pol.).
  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • Małgorzata Kowalska, ABC historii muzyki, Kraków: Musica Iagellonica, 2001, ISBN 83-7099-102-5, OCLC 749424372.
  • Mała encyklopedia muzyki. Stefan Śledziński (red.). Wyd. III. Warszawa: PWN, 1981. ISBN 83-01-00958-6.

Linki zewnętrzne

Media

wymowa nazwiska Arcadelt

Media użyte na tej stronie

Closed Access logo alternative.svg
Autor: Jakob Voß, influenced by original art designed at PLoS, modified by Wikipedia users Nina and Beao, Licencja: CC0
Closed Access logo, derived from PLoS Open Access logo. Alternative version.
ARCADELT Io dico che fra noi.mid
Jacques (Jacob) Arcadelt: Io dico che fra noi.
Jacob Arcadelt -- Il bianco e dolce cigno.opus
(c) Collegium Vocale, CC BY 3.0
You are welcome to listen to the entire album (free MQS edition 2017): /redirect?q=https%3A%2F%2Fdrive.google.com%2Fuc%3Fid%3D0B-iaqm2wc7E1UnJRLW8yUzJac3c%26export%3Ddownload&v=Q8Gs8gTDT2s&redir_token=LN1ObtPcxUAUv-K4iEwh3kuKInJ8MTUyMDY4OTYzN0AxNTIwNjAzMjM3&event=video_description
Jarcadelt.jpg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC BY 3.0
Portrait of Jacques Arcadelt
Gnome-mime-sound-openclipart.svg
An audio speaker emitting sound waves, in the Gnome style