Jakubów (powiat polkowicki)
| Artykuł | 51°36′27″N 15°59′57″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 51°34'59.9"N, 16°0'0.0"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 2840 m |
| wieś | |
 Ruiny pałacu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.2019) | 218[1] |
| Strefa numeracyjna | 76 |
| Kod pocztowy | 59-160[2] |
| Tablice rejestracyjne | DPL |
| SIMC | 0366965 |
Położenie na mapie gminy Radwanice _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Radwanice") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu polkowickiego  | |
 51°36′27″N 15°59′57″E/51,607500 15,999167 | |
Jakubów (niem. Jakobskirch, w latach 1945–1950 Dębina) – wieś w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, w gminie Radwanice, w pobliżu Głogowa.
Podział administracyjny
Do lat 50. istniała gmina Jakubów. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa legnickiego. Obecnie wieś liczy ponad 40 posesji. Według Gminy Radwanice (31.12.2019 r.) liczyła 218 mieszkańców[3].
Rezerwat przyrody
W pobliżu wsi znajduje się rezerwat Buczyna Jakubowska o powierzchni 18,88 ha, w nim zaś źródełko św. Jakuba, słynne już w XII wieku, do którego przybywali liczni pielgrzymi. Do dziś bije z niego woda o ponoć cudownych właściwościach.
Szlak Świętego Jakuba
18 października 2004 zadecydowano o utworzeniu pierwszego w Polsce stałego szlaku św. Jakuba, łączącego Dolny Śląsk z europejską siecią szlaków do Santiago de Compostela w Hiszpanii. Szlak ten pod nazwą Dolnośląska Droga św. Jakuba został oficjalnie otwarty 24 lipca 2005, a obecnie prowadzi z Głogowa do Zgorzelca.
Nazwa
Nazwa wsi pochodzi od świętego Jakuba, patrona miejscowego kościoła, istniejącego, według kronikarza parafii, ks. J. Górlicha, od 991 roku. Według niego pierwotna świątynia powstała na otwartym polu w miejscu, w którym poganie składali ofiary swoim bogom. Data ta nie jest jednak pewna, jako że opiera się na tradycji i dawnych przekazach. Badacz historii Śląska, J. Blaschke, cytuje natomiast zapis Jacopo Maiori 1103, znajdujący się ponoć na zbudowanej obok kościoła wieży, która służyła jako schronienie podczas napadów. W 1376 r. bezspornie istniał już w Jakubowie gotycki kościół podległy głogowskiej kolegiacie.
Po wojnie wieś nazwano Dębiną, jednak w roku 1950 przywrócono jej nazwę Jakubów.
Historia
Obszar wsi, leżącej przy bocznym trakcie Głogów – Szprotawa, zasiedlony był już w X wieku przez plemię Dziadoszan. Pierwotna osada położona była na stoku małego wzniesienia, obok jaru i źródła wody.
W średniowieczu toczyły się tu walki między Polakami a Czechami, w wyniku których osady kolonistów czeskich zostały zniszczone. Podczas rządów księcia Bolesława Wysokiego (1163-1201) i jego sporów z bratem Konradem nastąpiła tu potyczka zbrojna. Po północnej stronie jaru znajduje się stożkowe wzniesienie, gdzie w XIII-XIV wieku stał gródek obronny. Istnienie gródka potwierdza zapis z 1260 r., który jest jednak mało wiarygodny. W 1367 r. istniał tu już bezspornie gotycki zamek, w którym rycerstwo Księstwa Głogowskiego uwięziło Henryka V Żelaznego. Uwolnili go, opowiadający po stronie księcia mieszczanie.
W 1419 r. w Jakubowie pojawiły się wojska husyckie, co nie wiązało się jednak ze stratami. Kolejnymi panami wsi byli von Kreckwitzowie, po nich zaś von Würchwitzowie. W II poł. XVI wieku dominującą religią stał się tam protestantyzm. W 1571 r. protestanci przejęli kościół.
W tymże wieku, podczas wojny trzydziestoletniej, przez wieś przechodziły wojska austriackie, brandenburskie, saksońskie, szwedzkie i śląskie. Stacjonujący w Jakubowie Szwedzi ubezpieczali większe oddziały w Głogowie. Na stożkowym wzgórzu utworzyli okopy i utrzymali funkcję miejscowego pastora. Z czasem Szwedzi splądrowali kościół i paląc stare księgi zaprószyli ogień, który spalił kilka domów. Po zakończeniu wojny, 21 stycznia 1654, cesarska komisja rewindykacyjna przekazała kościół katolikom, a pastor, Kaspar Gigas, opuścił wieś.
W 1741 r., u początku wojen śląskich między Prusami a Austrią, ziemia głogowska znalazła się pod kontrolą pruską. Około połowy XVIII wieku, w Jakubowie powstał zbór protestancki, później zaś wyznaniowa szkoła elementarna. Podczas okresu napoleońskiego (1806-1813) w okolice zgermanizowanego od wieków Jakubowa napływać zaczęli Polacy, kolejni zaś osiedlili się tu w 2. połowie XIX wieku.
Od roku 1920 Jakubów ulegał modernizacji – nastąpiła elektryfikacja wsi i pokrycie traktu asfaltem. W latach 1918-1939 mieszkało tu 35 rodzin. Corocznie przyjeżdżali tu zatrudniani sezonowo w rolnictwie Polacy. Podczas I i II wojny światowej Polacy pracowali tu przymusowo.
Wojska radzieckie zajęły Jakubów 10 lutego 1945, o godzinie 13:00. 47 żołnierzy radzieckich zginęło podczas nalotu samolotów niemieckich. W lutym roku 1945 spalony został też pałac. Wiosną tego samego roku nadzór nad wsią objęło wojsko polskie. Wieś była zasiedlana od 6 maja 1945. Pierwszym przybyłym po wojnie do Jakubowa polskim osadnikiem był Adam Widera.
Na przykościelnym cmentarzu spoczywają dwaj polscy żołnierze, którzy zginęli od wybuchu miny podczas żniw w pobliżu wsi Borów (na polu za przystankiem autobusowym). Tabliczki na krzyżach z informacją o nieznanych polskich żołnierzach wisiały na grobach jeszcze w latach 90. XX wieku. Około 2011 r. na ich grobach ktoś zawiesił klepsydry z nazwiskami sowieckich żołnierzy, którzy rzekomo zginęli w okolicy Jakubowa.
Z nocy 3 maja na 4 maja 2021 roku doszło do pożaru plebanii w Jakubowie, którego straty oszacowano wstępnie na dwa miliony złotych. W wyniku pożaru spaleniu uległ nowo wyremontowany dach plebanii oraz uszkodzeniu lub zawaleniu uległy stropy międzykondygnacyjne i jeden z kominów[4][5].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:
- kościół parafialny pw. św. Jakuba, z 1376 r., 1505 r., 1735 r.
- kaplica grobowa rodziny Kreckwitzów, z 1752 r.
- plebania, z 1800 r.
- zespół pałacowy, z XVII w., XIX w.:
- pałac (w ruinie)
- park
- dwór, dawna szkoła, obecnie dom nr 20, z drugiej połowy XVIII wieku
inne obiekty:
- źródło św. Jakuba
Galeria
Kościół pw. św. Jakuba
Widok kościoła pw. św. Jakuba od wschodu
Muszla pielgrzymia św. Jakuba przy kościele
Szkoła z XVIII w.
Sadzonka z dębu Chrobry koło miejscowego kościoła
Przypisy
- ↑ Gmina Radwanice [1]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 370 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Gmina Radwanice, Ludność, Gmina Radwanice [dostęp 2020-05-02] (pol.).
- ↑ Polsat News, Pożar w Jakubowie. Spłonęła zabytkowa plebania - Polsat News, polsatnews.pl [dostęp 2021-05-04] (pol.).
- ↑ 112 Polkowice, 112 Polkowice - Pożar plebani przy Sanktuarium św. Jakuba Apostoła w Jakubowie., 112polkowice.com.pl [dostęp 2021-05-04] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego, Narodowy Instytut Dziedzictwa, s. 143 [dostęp 2012-09-29].
Bibliografia
- Jan Biliński, Tysiąclecie kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Jakubowie 991 – 1991 r., Komitet Organizacyjny Obchodów Tysiąclecia kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Jakubowie
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Flaga województwa dolnośląskiego
Autor: Paweł Dembowski, Licencja: CC BY 1.0
Kościół pw. Św. Jakuba w Jakubowie w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim.
Autor: Skarabeusz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jakubów-widok kościoła od wschodu
Coat of arms of Gmina Radwanice