Jakub Hanecki

Jakub Hanecki

Jakub Hanecki, Karol Radek, bułgarscy socjaldemokraci: Wasił Kołarow i Georgi Kirkow i socjaldemokraci szwedzcy: Carl Lindhagen i Zeth Höglund. Sztokholm maj 1917

Jakub Hanecki, ros. Якуб Станиславович Ганецкий, właśc. Jakub Fürstenberg, ps. partyjne: Kuba, Mikoła, Maszynist (ur. 15 marca 1879 w Warszawie, zm. 26 listopada 1937 w Moskwie) – polski, rosyjski (a następnie radziecki) działacz komunistyczny, bliski współpracownik i skarbnik Lenina, wiceprzewodniczący Polrewkomu 1920, uczestnik negocjacji pokojowych w Rydze.

Rodzina

Ojciec – Szaja Firsztenberg, matka – Chana z Gościnnych. 7 listopada 1913 roku poślubił w Krakowie Gitel Kelner wyznania mojżeszowego. Sam Jakub wylegitymował się w chwili ślubu świadectwem bezwyznaniowości^[1].

Życiorys

Od 1896 roku zaangażowany w działalność Socjaldemokracji Królestwa Polskiego. W młodości wyjechał by studiować w Europie Zachodniej (Berlin – Heidelberg – Zurych).

Jeden z czołowych działaczy Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (od 1902). Uczestniczył w pracach II, IV i V Zjazdu SDPRR reprezentując SDKPiL jako organizację autonomiczną SDPRR. W latach 1907–1910 zastępca członka Komitetu Centralnego SDPRR. W latach 1903–1909 był jednym z przywódców SDKPiL. Uczestnik rewolucji 1905 roku w Warszawie.

W latach 1912–1914 przebywał w Galicji, gdzie pomógł w uwolnieniu Włodzimierza Lenina z więzienia w Nowym Targu. W listopadzie 1913 roku mieszkał w Krakowie gdzie poślubił Gitel Kelner. Według aktu ślubu w gminie żydowskiej był „słuchaczem prawa”^[1]. W kwietniu 1917 roku uczestniczył wspólnie z Parvusem w operacji przewiezienia przyszłego wodza rewolucji ze Szwajcarii do Rosji, wspomagał finansowo SDPRR(b) prowadząc nielegalne interesy w Skandynawii i pośredniczył (również wspólnie z Parvusem) w transferze środków niemieckiego sztabu generalnego na działalność partii bolszewików w Rosji w roku 1917.

W 1918 roku otrzymał tekę ludowego wicekomisarza finansów, zarządzał Bankiem Ludowym RFSRR. W 1920 roku wszedł w skład Polrewkomu, parę miesięcy później uczestniczył w rokowaniach pokojowych w Mińsku i Rydze. W latach 1920–1922 radca handlowy RFSRR na Łotwie. 18 października 1921 podpisał w imieniu RFSRR traktat w Karsie (traktat przyjaźni pomiędzy Gruzińską SRR, Armeńską SRR i Azerbejdżańską SRR a kemalistowską Turcją, gwarantowany przez RFSRR).

Do roku 1923 był naczelnikiem wydziału zachodniego Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych (Narkomindieł) RFSRR. W latach 1923–1925 członek kolegium komisariatu handlu zagranicznego ZSRR, w latach 1925–1930 członek kolegium handlu zagranicznego i wewnętrznego ZSRR. W latach 1929–1932 członek Prezydium Najwyższej Rady Gospodarki Narodowej ZSRR (WSNCh), członek prezydium Głównego Komitetu Koncesyjnego ZSRR.

W latach dwudziestych skutecznie pertraktował w Polsce o przekazanie ZSRR tzw. archiwum Lenina, czyli dokumentów z okresu pobytu Lenina w Polsce (osobistych, skonfiskowanych przez Austriaków w 1914 i dotyczących działalności partii bolszewickiej).

Od 1932 do 1935 roku stał na czele Państwowego Zjednoczenia Muzyki, Estrady i Cyrku (Государственное объединение музыки, эстрады и цирка, Гoмэц), w latach 1935–1937 dyrektor Muzeum Rewolucji.

W okresie wielkiej czystki 18 lipca 1937 aresztowany przez NKWD. 26 listopada 1937 skazany na śmierć przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR z zarzutu od zdradę Ojczyzny, terroryzm i działalność kontrrewolucyjną, stracony tego samego dnia. Ciało skremowano w krematorium na Cmentarzu Dońskim, prochy pochowano anonimowo.

Zrehabilitowany postanowieniem Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR 4 listopada 1954.

Bibliografia, linki

• Ганецкий Я. „Воспоминания о Ленине” – Moskwa 1933
• Идашкин Ю. „Тайна шалаша в Разливе” – Екатеринбург: «Каменный пояс», 1992
• Арутюнов А. «Досье Ленина без ретуши» – М.: «Вече», 1999. 656 с. ISBN 5-7838-0530-0.
• Ленин, Владимир Ильич, „Биографическая хроника”, T. IV, s. 31, 35.
• Ганецкий (Фюрстенберг) Яков Станиславович
• Ганецкий Яков Станиславович na portalu hrono.ru
• Ганецкий Яков Станиславович

Przypisy