Jakub Hirszberg

Jakub Hirszberg
Data i miejsce urodzenia

14 marca 1848
Kutno

Data i miejsce śmierci

11 kwietnia 1914
Berlin

Miejsce spoczynku

Nowy cmentarz żydowski w Łodzi

Zawód, zajęcie

przemysłowiec polski żydowskiego pochodzenia

Jakub Hirszberg (Hirschberg) (ur. 14 marca 1848 w Kutnie, zm. 11 kwietnia 1914 w Berlinie) – przemysłowiec łódzki, żydowski działacz społeczny.

Biogram

Był synem Teodora (1819–1889), kupca i właściciela domu. Po przybyciu do Łodzi początkowo pracował jako pośrednik w handlu przędzą i tkaninami z wełny czesankowej (wyroby kamgarnowe).

W 1871 r. przy ul. Spacerowej (obecnie al. T. Kościuszki) 23/25 na dwóch działkach pomiędzy ul. Spacerową a ul. Wólczańską założył fabrykę w której produkował trykotaże i wyroby dziewiarskie[1]. W 1884 r. rozbudował firmę, następnie przyjął wspólnika Maksa Wilczyńskiego i wspólnie ją znów rozbudowali, równocześnie założyli towarzystwo akcyjne „Hirszberg i Wilczyński”, później przekształcone w spółkę akcyjną pod nazwą Towarzystwo Wyrobów Trykotażowych i Dzianych Jakub Hirszberg i Maks Wilczyński. W tej fabryce otwarto bibliotekę, ze zbiorów której mogli bezpłatnie korzystać robotnicy[2]. W 1899 r. wspólnicy przy ul. Widzewskiej (obecnie ul. Jana Kilińskiego) 60 założyli przędzalnię wełny czesankowej.

Po ich śmierci firmą zarządzali spadkobiercy: m.in. synowie Jakuba: Emil i Leon oraz Salomea, wdowa po M. Wilczyńskim. Podczas II wojny światowej Niemcy przejęli firmę w końcu 1939 r. jako „Hirszberg Jacob & Wilczynski, AG, Erzeugung von Trikot– und Wirkwaren”. W 1946 r. zakłady zostały upaństwowione pod nazwą Państwowe Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego nr 2 w Łodzi, a później Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego im. Tomasza Rychlińskiego „Dresso”.

Od 1908 r. Jakub Hirszberg był członkiem komitetu nadzorczego Towarzystwa Kredytowego m. Łodzi oraz członkiem Rady i Zarządu Banku Handlowego w Łodzi. Był współzałożycielem i członkiem zarządu Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynności, członkiem zarządu Domu Starców i kuratorem Fundacji im. Hermana i Miny małżonków Konstadtów. Wchodził w skład komitetu budowy Żydowskiego Szpitala dla Dzieci im. Konstadtów. Z upoważnienia Miny Konstadt, fundatorki Domu Przedpogrzebowego (na nowym cmentarzu żydowskim przy ul. Brackiej), czuwał nad jego budową. Był członkiem Komitetu Synagogi przy ul. Spacerowej 2 (al. T. Kościuszki).

Żonaty z Ernestyną z d. Kot (25 X 1851 – 31 I 1927), miał synów: Emanuela (Emila) Majera (ur. 8 lub 20 IX 1872 w Łodzi, zm. pomiędzy X a XII 1939 w Łodzi) i Leona Leopolda (9 IX 1875 – 25 VI 1938)[3] oraz córkę Rozalię (Różę) (ur. 8 grudnia 1878)[4]. Był bratem fabrykanta Franciszka Hirszberga[5].

Zmarł 11 kwietnia 1914 r. w Berlinie, pochowany został 16 kwietnia w Łodzi na cmentarzu żydowskim przy ul. Brackiej tzw. „nowym”. W rodzinnym grobowcu (odnalezionym w połowie lat 80. XX w.) spoczywają razem: Jakub i jego żona Ernestyna, ich syn Leon, wraz z córeczką Anielą Marią, oraz córka Rozalia[4].

Przypisy

  1. ↑ Mirosław Jaskulski, Stare fabryki Łodzi, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w Łodzi, Zora Łódź 1995, s. 58, ISBN 83-86699-01-9.
  2. ↑ Izaak Kersz, Szkice z dziejów Gminy Żydowskiej oraz cmentarza w Łodzi, Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1996, s. 107, ISBN 83-86058-69-2, OCLC 169978243.
  3. ↑ W momencie śmierci współwłaściciel fabryki wyrobów trykotowych „Hirszberg i Birnbaum”, SA, przy al. T. Kościuszki 23/25; foto portretowe w „Łódź w Ilustracji”, 1938, nr 28, s. 5 oraz w „Giewont”, 1928, nr 3, s. 138.).
  4. ↑ a b Danuta i Lech Muszyńscy Cmentarz Żydowski w Łodzi, Oficyna Bibliofilów 1995, s. 119 (58) ISBN 83-86058-56-9.
  5. ↑ Andrzej Kempa, Marek Szukalak, Żydzi dawnej Łodzi: słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, Oficyna Bibliofilów, 2001, ISBN 978-83-87522-52-0 [dostęp 2022-10-09] (pol.).

Bibliografia

  • Andrzej Kempa, Marek Szukalak Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom I A-Z, Łódź 2001, Oficyna Bibliofilów, s. 71, ISBN 83-87522-47-3.
  • Wiesław Puś, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793-1914, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001, ISBN 83-7171-411-4, OCLC 830273491.
  • Stefan Pytlas, Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864–1914, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1994, ISBN 83-7016-758-6, OCLC 830054300.