Jakub Ignacy Dederko

Jakub Ignacy Dederko

Biskup miński
Data i miejsce urodzenia	1751 w powiecie wiłkomirskim
Data i miejsce śmierci	24 grudnia 1829 w Ołyce
Sufragan łucki
Okres sprawowania	1792–1798
Biskup miński
Okres sprawowania	1798–1816
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Śluby zakonne	przed 1773
Prezbiterat	1776
Nominacja biskupia	28 kwietnia?/ 9 maja 1798
Sakra biskupia	15 listopada?/ 26 listopada 1798
Odznaczenia

Pieczęć J. I Dederki

Jakub Ignacy Dederko herbu własnego^[1] (ur. 1751 w powiecie wiłkomirskim, zm. 24 grudnia 1829 w Ołyce) – biskup miński w latach 1798–1816.

Działalność przed objęciem biskupstwa mińskiego

Urodził się w 1751 roku w powiecie wiłkomirskim w rodzinie skarbników drohickich na Podlasiu^[2]. Nauki teologiczne pobierał w Akademii Wileńskiej, po czym wstąpił do jezuitów. Po ogłoszeniu w 1773 roku kasaty zakonu został wyświęcony w 1776 roku przez sufragana białoruskiego na kapłana diecezjalnego i rozpoczął pracę duszpasterską przy katedrze wileńskiej. Swoją gorliwością w spełnianiu obowiązków i przykładnym życiem pozyskał poparcie generalnego oficjała wileńskiego ks. Nikodema Puzyny. W 1777 roku spełniał posługę kapłańską w kaplicy Bożego Ciała przy kościele św. Jana w Wilnie. W 1781 roku wszedł do kapituły wileńskiej. W 1794 roku, dzięki protekcji księcia Karola Radziwiłła, otrzymał godność infułata kolegiaty wileńskiej. W 1790 roku zdał egzamin na stopień doktora prawa świeckiego i kanonicznego w Akademii Wileńskiej. Po studiach został surogatem konsystorza generalnego wileńskiego. W 1792 roku król Stanisław August wyniósł Dederkę na sufraganię łucką, ale z powodu sytuacji politycznej nie doczekał się bulli nominacyjnej. W okresie rozbiorów Rzeczypospolitej, Dederko parokrotnie jeździł do generał-gubernatora Michaiła Kreczetnikowa w sprawie obrony praw duchowieństwa i funduszów oraz dóbr kościelnych zajętych przez państwo^[3][4][5].

19 listopada 1794 został kawalerem Orderem Orła Białego, w 1789 odznaczony Orderem Świętego Stanisława^[6].

Biskup miński

Ukazem Pawła I z 28 kwietnia^?/ 9 maja 1798 Dederko został mianowany biskupem mińskim^[7]. 15 listopada^?/ 26 listopada 1798 otrzymał sakrę biskupią z rąk sufragana mohylewskiego Jana Benisławskiego. Po uroczystym wjeździe do Mińska, zajął się organizacją nowej diecezji. Zabiegał o fundusze na sufraganię, uposażył kapitułę, wyznaczając dla prałatów i kanoników, jako uposażenie, dochody z bogatszych parafii, ozdobił katedrę, wybudował zakrystię katedralną, urządził konsystorz, założył w stolicy swojej diecezji Towarzystwo Dobroczynności, klasztor dominikanów w Mińsku przerobił na rezydencję dla biskupa mińskiego. W 1810 roku, z woli rządu, uroczyście inaugurował akademię jezuicką w Połocku.

Zesłanie

W 1812 roku biskup rozwinął aktywną działalność patriotyczną. Ogłoszenie przez biskupa Dederkę Konfederacji Obywateli Mińskich 19 lipca 1812 roku, jego wyjazd do Głębokiego celem złożenia hołdu cesarzowi Napoleonowi i jednocześnie zaangażowanie się jego w sprawy Kościoła unickiego ściągnęły na biskupa gniew Aleksandra I. Nie biorąc pod uwagę tego, że Dederko został nagrodzony przez rząd rosyjski orderami św. Anny I stopnia i św. Włodzimierza II stopnia, biskup został pozbawiony władzy nad diecezją ukazem carskim z 16 maja 1816 roku oraz zesłany do Ołyki, gdzie miał zamieszkać przy kolegiacie. Pozostawał tam pod nadzorem biskupa łuckiego. Był to pierwszy biskup katolicki w Rosji, pozbawiony na początku XIX wieku zarządu diecezją i skazany na zesłanie. Przez blisko 13 lat odsunięty był od zarządu diecezją. Zmarł w Ołyce 24 grudnia 1829 roku, pochowany w grobie, który sobie za życia wystawił.

Przypisy

Bibliografia

• Akty i dokumenty otnosâŝiesâ k ustrojstvu i upravleniû rimsko-katoličeskoj cerkvi v Rossii, t. 1, 1762–1825, wyd. I. Belogolov i inn., Petrograd 1915.
• Encyklopedia Powszechna Orgelbranda, t. 6, Warszawa 1861.
• Hierarchia Catholica Medii et recentioris aevi sive summorum pontificum – S.R.E. Cardinalium Ecclesiarium antistitum series e documentis tabularni praesertim Vaticani, vol. 6, A pontificatu Clementis PP. XII (1730) usque pontificatum Pii PP. VI (1799), Patavii 1958.
• Hierarchia Catholica Medii et recentioris aevi sive summorum pontificum – S.R.E. Cardinalium Ecclesiarium antistitum series e documentis tabularni praesertim Vaticani, vol. 7, A pontificatu Pii PP. VII (1800) usque pontificatum Gregorii PP. XVI (1846), Patavii 1968.
• Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, oprac. M. Męclewska, Warszawa 2008. ISBN 978-83-7022-178-2 .
• Polski Słownik Biograficzny, red. W. Konopczyński, t. 5, Kraków 1939–1946.

Linki zewnętrzne

• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564–1995, Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, Kraków 1996