Jakub Kazimierz Rubinkowski

Jakub Kazimierz Rubinkowski

Popiersie Kazimierza Rubinkowskiego autorstwa Henryka Siwickiego (1984)
Data i miejsce urodzenia	2 maja 1668 Szaflary
Data śmierci	14 listopada 1749
Zawód, zajęcie	kupiec, rajca, dworzanin, pisarz, tłumacz, publicysta, bibliofil. poczmistrz

Dawna letnia rezydencja Jakuba Rubinkowskiego w Toruniu

Toruń, fragment Rubinkowa

Jakub Kazimierz Rubinkowski (ur. 2 maja 1668 w Szaflarach koło Nowego Targu, zm. 14 listopada 1749) – polski kupiec, dworzanin, rajca toruński, poczmistrz królewski, a także mecenas sztuki, bibliofil, publicysta, tłumacz i jeden z barokowych pisarzy polskich epoki saskiej.

Życiorys

Urodził się w Szaflarach koło Nowego Targu na Podhalu jako syn Wojciecha Rubinkowskiego i Katarzyny z domu Niegoszowskiej^[1]. W młodym wieku znalazł się na dworze króla Jana III Sobieskiego, na którym wywarł bardzo dobre wrażenie. Król, który miał wielkie zaufanie do młodego dworzanina, powierzył mu funkcje komisarza celnego. Ojciec Jakuba Kazimierza, Wojciech Rubinkowski pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Topór, osiadłej w okolicach Żarnowca. Dożył sędziwego wieku. Pod koniec życia, mając 80 lat został ojcem Jakuba Kazimierza. W 1696 Rubinkowski przyjechał do Torunia, gdzie został zapisany na listę obywateli. Rozpoczął karierę kupca. Wykorzystując swoje rozliczne kontakty handlowe, rozpoczął interesy i handel między Toruniem, Gdańskiem a Polską, między innymi alkoholem, solą i zbożami, często łamiąc prawo i doprowadzając do nadużyć. Nowy król August II Sas również miał do niego zaufanie i 11 lipca 1715 obsadził Rubinkowskiego na stanowisku poczmistrza królewskiego w Toruniu. Funkcję tę pełnił przez kolejne 34 lata. W 1724 objął dodatkowo stanowisko katolickiego rajcy toruńskiego (jeden z czterech pierwszych w historii miasta), w następstwie wykonania wyroku sądu po tzw. tumulcie toruńskim. Stał się obrońcą praw katolików w Toruniu; w Radzie Miasta Torunia skupił wokół siebie środowisko katolickie. Do jego porażek można jednak zaliczyć fakt, że nie udało mu się doprowadzić do równouprawnienia katolików w Toruniu.

Uważany był za sarmackiego erudytę. Był miłośnikiem sztuki, gromadził książki i materiały źródłowe. Sam napisał „Janina zwycięskich tryumfów,dziełami y heroicznym męstwem Jana III. Króla polskiego”. Prowadził działalność fundacyjno-restauratorską, w ramach której powstawały portrety założycieli kościołów, tablice pamiątkowe dla Jana III Sobieskiego i Augusta II Sasa. Odnowiony został także w 1733 herb Prus Królewskich ustanowiony przez Kazimierza Jagiellończyka w 1489 oraz epitafium Mikołaja Kopernika w katedrze św. św. Janów w Toruniu.

Na terenie jego dawnego folwarku zostało w latach 70. XX wieku zbudowane jedno z największych w mieście osiedli, które nazwano na jego cześć Rubinkowo.

Twórczość

Ważniejsze dzieła

• Miscellanea albo Hesperyjski ogród drogimi różnych historii kwiatami zasadzony in anno 1727 (wizerunki postaci legendarnych i historycznych z komentarzami, dedykowane Elżbiecie z Lubomirskich Sieniwaskiej); rękopis: Biblioteka Narodowa nr akc. 6911
• Janina zwycięskich tryumfow dziełami i heroicznym męstwem Jana III króla polskiego na Marsowym polu najjaśniejszy, po przełomanej otomańskiej i tatarskiej potencji nieśmiertelnym wiekom do druku podany, Poznań 1739, Druk. J.K.M. Collegium Societatis Jesu; wyd. następne: wyd. 2 Poznań 1744; Supraśl 1754; Lwów 1757; Poznań 1759, przedr. J.K. Radecki Pamiątki z dziejów dawnej Polski, t. 2, Poznań 1842
• Promienie cnót królewskich po śmiertelnym zachodzie najjaśniejszego słońca Augusta II... świat oświecające, Poznań 1742
• Bellona triumphorum generose animis, gloriosius meritis, fortissime virtutibus, in militante ecclesia certans S. Salomea principissa Poloniae... ad Chocimum Joanni III Regi Poloniarum palmam victoriae porrigens, wydane w książce: J. Mocki Gemma coronae Sarmaticae, Poznań 1746
• Przydatek do Janiny albo kroniki monarchów polskich krótko zebrane zacząwszy od Lecha Pierwszego aż do Augusta III, króla polskiego szczęśliwie nam panującego, wyd. razem z wcześniejszym utworem Janina zwycięskich tryumfow dziełami i heroicznym męstwem Jana III króla polskiego na Marsowym polu najjaśniejszy, po przełomanej otomańskiej i tatarskiej potencji nieśmiertelnym wiekom do druku podany
• Pamiątka z uczynku bodaj nigdy niesłuchana, z ukazania zaś potomnym wiekom nie zapomnieniu podana, którą z Torunia świat cały chrześcijański słysząc niechaj się dziwuje, wyd. razem z wcześniejszym utworem Janina zwycięskich tryumfow dziełami i heroicznym męstwem Jana III króla polskiego na Marsowym polu najjaśniejszy, po przełomanej otomańskiej i tatarskiej potencji nieśmiertelnym wiekom do druku podany
• Promienie cnót królewskich po śmiertelnym zachodzie nayiaśnieyszego słońca Augusta II monarchy polskiego [...] in lucem publicam, Poznań: Druk. J.K.M. Collegium Societatis Jesu, 1742

Listy i materiały

• List do Elżbiety Sieniawskiej, dat. 1717, ogł. J. Lankau „Prasa staropolska na tle rozwoju prasy w Europie 1513-1729, Kraków 1960, Biblioteka Wiedzy o Prasie, t. 1
• Listy z lat 1717-1730, rękopisy: Biblioteka Czartoryskich nr 5933
• Miscellanea polityczno-literackie z lat 1575-1731 (tymczasowa własność J.K. Rubinkowskiego), rękopis: Biblioteka Narodowa nr 3099

Prace edytorskie

• Stanisław H. Lubomirski Próżność i prawda rady, tłum. A. Mączyński, Poznań 1739, Druk. J.K.M. Collegium Societatis Jesu
• Awantura albo historia światowe rewolucje i niestatecznego alternatę szczęścia zamykająca, z francuskiego na ojczysty język przez syna, śp. Jana Karola Rubinkowskiego, sekretarza J.K. M., wytłumaczona. Teraz przez ojca... do druku podana, 1741
• J. Mocki Gemma coronae Sarmaticae, Poznań 1746 (tu od karty 53: Bellona triumphorum generose animis, gloriosius meritis, fortissime virtutibus, in militante ecclesia certans S. Salomea principissa Poloniae... ad Chocimum Joanni III Regi Poloniarum palmam victoriae porrigens)

Bibliografia

• KrzysztofK. Obremski KrzysztofK., Jakub Kazimierz Rubinkowski. Dziejopis i człowiek saskiego półwiecza, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2008, ISBN 978-83-7181-545-4, OCLC 316471247 .
• Kazimierz Maliszewski, Jakub Kazimierz Rubinkowski szlachcic, mieszczanin toruński, erudyta barokowy, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, rocznik 81, zeszyt 1, Toruń, PWN 1982
• Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 186-187

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Toruński Serwis Turystyczny
• Janina zwycięzkich tryumfow dziełami y heroicznym męstwem Jana III króla polskiego, w zbiorach Opolskiej Biblioteki Cyfrowej
• Awantura albo historia światowe rewolucje i niestatecznego alternatę szczęścia zamykająca, z francuskiego na ojczysty język przez syna, śp. Jana Karola Rubinkowskiego, sekretarza J. K. M., wytłumaczona.
• Publikacje i rękopisy Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego w bibliotece Polona