Jakub Ksawery Potocki

Jakub Ksawery Aleksander Potocki
Ilustracja

Pilawa
Rodzina

Potoccy herbu Pilawa

Data i miejsce urodzenia

26 stycznia 1863
Berlin

Data i miejsce śmierci

27 września 1934
Helenów

Ojciec

Stanisław Potocki (zm. 1887)

Matka

Maria Konstancja z Sapiehów

Odznaczenia
Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej

Jakub Ksawery Aleksander Potocki h. Pilawa (ur. 26 stycznia 1863 w Berlinie, zm. 27 września 1934 w Helenowie) – hrabia[1].

Pałac Potockich w Raju

Życiorys

Syn Stanisława i Marii Konstancji Sapiehy. Z wykształcenia był prawnikiem. Studia prawnicze odbył na Uniwersytecie w Dorpacie. Tam został przyjęty do najstarszej polskiej korporacji akademickiej Konwent Polonia[2]. Należał również do Stowarzyszenia Filistrów Konwentu Polonia w Warszawie. Jeden z najbogatszych ludzi II RP. W 1922 roku posiadał majątki ziemskie o powierzchni 33 680 ha[3]. Ostatni właściciel zamku w Brzeżanach. Ofiarował je zresztą po I wojnie światowej Wojsku Polskiemu. To dzięki inicjatywie hrabiego ocalała część brzeżańskich nagrobków Sieniawskich, które wywieziono do Krakowa. Dziś można je oglądać w Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu oraz w zamku w Pieskowej Skale.

Przez wiele lat wspierał utworzenie w Polsce Instytutu Radowego. Ogromną część swojego majątku, m.in. majątki Brzeżany i Helenów, zapisał utworzonej przez siebie w 1934 roku Fundacji mającej na celu wspierać badania i leczenie chorób nowotworowych oraz gruźlicy. Już wcześniej wspomagał licznymi stypendiami lekarzy i naukowców zajmujących się tą problematyką.

Nie posiadając potomków oraz żyjącego rodzeństwa przekazał Muzeum Narodowemu w Warszawie wiele dzieł sztuki: gobeliny, portrety, obrazy etc. Do zbiorów Ossolineum przekazał m.in. obraz Jana Matejki Unia Lubelska.

Był twórcą kilku wielkich bibliotek, m.in. w Helenowie oraz w Bałabanowce na Ukrainie, którą całkowicie zniszczono w czasie wojny.

Mimo swojego bogactwa był człowiekiem niezmiernie skromnym. Unikał zaszczytów. Jedyny honorowy tytuł jaki przyjął, to honorowy obywatel miasta Brzeżan, w którym został pochowany.

22 września 1934 sporządził testament, którego wykonawcami zostali: wcześniejszy pełnomocnik jego dóbr w Raju, Bronisław Czuruk oraz Kazimierz Moszyński[4][5].

Siostra Jakuba Potockiego Izabela była pierwszą żoną Romana Potockiego – III ordynata na Łańcucie.

Został pochowany w kościele parafialnym w Brzeżanach.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 757.
  2. ↑ „Album Polonorum” – spis członków korporacji akademickiej Konwent Polonia, tom I, 1828–1940. konwentpolonia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-05)]..
  3. ↑ Wojciech Roszkowski, Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r. „Przegląd Historyczny”. 1983, T. 74, Nr 2, s. 283.
  4. ↑ Ogłoszenie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 220 z 26 września 1935. 
  5. ↑ Historia Fundacji im. Jakuba hr. Potockiego. fpotockiego.org.pl. [dostęp 2016-04-06].
  6. ↑ M.P. z 1934 r. nr 225, poz. 290 „za długoletnią działalność obywatelską oraz wielką ofiarność dla kraju”.
  7. ↑ Odznaczenie hr. Jakóba Potockiego złotą odznaką L.O.P.P.. „Świat Zasłużonych”. Nr 2, s. 8, 1934. Warszawa. [dostęp 2020-12-08]. 
  8. ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 287.

Bibliografia

  • Stanisław M. Brzozowski, Potocki Jakub Ksawery Aleksander, [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. XXVII, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984–1985, s. 23–24.

Media użyte na tej stronie

Jakub Ksawery Potocki.png
Граф Якуб Ксаверы Патоцкі (1863—1934) — земянін (памешчык), апошні ўладальнік замка ў Беражанах. Стваральнік фонду барацьбы з захворваннямі лёгкіх і ракам.