Jakub Segał

Jakub Segał

Jakub Segał (ur. 8 lipca 1880 w Warszawie, zm. po 4 sierpnia 1943) – polski psycholog, filozof, estetyk, profesor Wolnej Wszechnicy Polskiej i Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej.

Życiorys

Syn Karola i Balbiny z domu Grosglik (zm. 1927)[1]. Siostra Jadwiga Judyta była zamężna za Adamem Zieleńczykiem. Uczył się najpierw w czteroklasowym II Progimnazjum, a potem w III Gimnazjum w Warszawie. Po jego ukończeniu w 1900 studiował trzy semestry na Uniwersytecie w Berlinie, gdzie słuchał wykładów Fischera, Warburga, Simmla, Dessoira i Wölfflina. Studia kontynuował od semestru zimowego 1902/1903 na Uniwersytecie Wiedeńskim, tam był słuchaczem wykładów Jodla, Jerusalema i Wallaschka. Od semestru letniego 1903 studiował pięć semestrów psychologię i filozofię na Uniwersytecie Zuryskim, pod kierunkiem Meumanna, Störringa, Wreschnera, i antropologię u Martina[2][3]. Tytuł doktora filozofii otrzymał w Zurychu w 1906 po przedstawieniu rozprawy Über die Wohlgefälligkeit einfacher räumlicher Formen przygotowanej pod kierunkiem Meumanna. Następnie uzupełniał studia na Uniwersytecie w Lipsku w 1906, od 1906 do 1907 na Uniwersytecie w Würzburgu u Oswalda Külpego, i od 1911 do 1912 na Uniwersytecie w Bonn.

Był w latach 1914-1918 wykładowcą psychologii na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie[4], a od 1919 Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Był także wykładowcą propedeutyki filozofii w kilku warszawskich gimnazjach, wykładał m.in. w I Gimnazjum Żeńskim[5]. Od 1923 wykładał również psychologię wychowawczą w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. W 1926 roku był kandydatem na katedrę psychologii pedagogicznej na Uniwersytecie Warszawskim[6]. Należał do Komisji Pedagogicznej MWRiOP; staraniem komisji ukazało się w 1927 polskie wydanie podręcznika Williama Sterna Inteligencja dzieci i młodzieży w tłumaczeniu Tadeusza Klimowicza i pod redakcją Segała. Od 1930 roku wspólnie ze Stefanem Baleyem i Marią Grzegorzewską redagował „Polskie Archiwum Psychologii”.

Od połowy lat 20. chorował na przewlekłą, postępującą chorobę mięśni, która uniemożliwiała mu pracę naukową i dydaktyczną. Podczas okupacji niemieckiej przebywał w podwarszawskich Bielanach, aresztowany 4 sierpnia 1943 przez Gestapo i przewieziony do aresztu śledczego na Szucha; jego dalsze losy są nieznane[7]. Wspomnienia pośmiertne poświęcili mu Władysław Tatarkiewicz[8] i Benedykt Bornstein[9].

10 czerwca 1915 ożenił się z Marią Anną Corbel. Mieszkał pod adresem Nowy Świat 43[10].

Segał był autorem szeregu prac w języku polskim i niemieckim, dotyczących wyobrażeń i estetyki rozumianej jako dział psychologii. Przypisywane Segałowi autorstwo skryptu Estetyka form literackich (Wolna Wszechnica Polska, 1918)[11] prawdopodobnie jest niesłuszne; jak wykazuje Maciej Adamski, tekst jest raczej autorstwa Kazimierza Wóycickiego[12].

Ofiarował zbiory książkowe Towarzystwu Przyjaciół Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie[13].

Lista prac

  • Die bewusste Selbsttäuschung als Kern des ästhetischen Geniessens. Eine kritische Betrachtung. „Archiv für die gesamte Psychologie” 6, 254–270, 1906
  • Beiträge zur experimentellen Ästhetik. I. Über die Wohlgefälligkeit einzelner räumlicher Formen. Eine psychologisch-ästhetische Untersuchung. „Archiv für die gesamte Psychologie” 7, s. 53–124, 1906
  • Über die Wohlgefälligkeit einzelner räumlicher Formen. Eine psychologisch-ästhetische Untersuchung. Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1906
  • Sztuka a iluzya. „Bibljoteka Warszawska” 1 (2), s. 272–289, 1906
  • Psychologische und normative Aesthetik. „Zeitschrift für Aesthetik und allgemeine Kunstwissenschaft” 2 (1), 1–20, 1907
  • Iluzja świadoma jako istota rozkoszy estetycznej (Autoreferat). „Przegląd Filozoficzny” 10 (1), s. 104–105, 1907
  • Z powodu odczytu Lippsa pt. Przyrodoznawstwo a światopogląd. „Przegląd Filozoficzny” 10 (3), s. 365–375, 1907
  • Przyczynki do estetyki doświadczalnej. I. O działaniu estetycznym prostych form przestrzennych. Poszukiwania psychologiczno-estetyczne (Autoreferat). „Przegląd Filozoficzny” 10 (3), s. 379–388, 1907
  • Über den Reproduktionstypus und das Reproduzieren von Vorstellungen. „Archiv für die gesamte Psychologie” 12, s. 124–235, 1908
  • Psychologia w szkole średniej. „Nowe Tory” 5 (6), s. 1–27, 5 (7), s. 93–107, 1910 oraz 6 (3), s. 227–252 i 6 (5), s. 418–439, 1911
  • O charakterze psychologicznym zasadniczych zagadnień estetyki. Przegląd Filozoficzny 14 (3), s. 383–394, 1911
  • O próbie nowej teorji uczuć i wzruszeń. „Tydzień” 1 (2), s. 14–16 i 1 (3), s. 15–17, 1912
  • Badania doświadczalne nad pamięcią. „Tydzień” 2 (5), s. 15–17, 1913
  • O typach odtwórczych. „Nowe Tory” 8, s. 149–170, 1913
  • Oceny i sprawozdania. Dr. Władysław Spasowski: Adam Mahrburg i jego poglądy na naukę i filozofję. „Nowe Tory” 8 (4–5), s. 226–229, 1913
  • Über das Vorstellen von Objekten und Situationen: ein Beitrag zur Psychologie der Phantasie. Eine experimentelle Untersuchung. München: Spemann, 1916
  • Kolorowe dźwięki. „Przegląd Warszawski” 3 (27), s. 349–389, 1923
  • Marzenia na jawie a struktura fantazji. „Przegląd Warszawski” 5 (44, 45), s. 149–157, 299–316, 1925
  • Analiza psychologiczna fenomenalnych uzdolnień rachunkowych (Autoreferat). „Ruch Filozoficzny” s. 72, 1925
  • Sprawozdania. Joteyko J. Metoda testów umysłowych i jej wartość naukowa. „Ruch Filozoficzny” 10 s. 22–26, 1925
  • Ekonomia i technika pracy pamięciowej. Szkoła Specjalna 4, s. 4–10, 1927/1928

Przypisy

  1. ↑ B.P. Balbina z Grosglików Segałowa. „Nasz Przegląd”, s. 9, 1927-08-11. 
  2. ↑ Matrikeledition. [dostęp 2017-10-09].
  3. ↑ „Vita”. [w:] Segal J. Über die Wohlgefälligkeit einzelner räumlicher Formen. Eine psychologisch-ästhetische Untersuchung. Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1906 s. 77.
  4. ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s.130, Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
  5. ↑ Z sądów. "Kurier Warszawski" nr 210 (2.8.1918) s. 6
  6. ↑ Teresa Rzepa, Bartłomiej Dobroczyński: Historia polskiej myśli psychologicznej: gałązki z drzewa Psyche. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 192. ISBN 978-83-01-16055-5.
  7. ↑ Segał Jakub. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 36. Warszawa–Kraków: PAN, 1995, s. 152–153.
  8. ↑ Tatarkiewicz W. Jakub Segał. „Przegląd Filozoficzny”. 42 (3/4), s. 327–328, 1946. 
  9. ↑ Bornstein B. Jakub Segał (1880-1943). Przegląd Historyczno-Oświatowy 5, 305-309, 1949.
  10. ↑ Łoza S.: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wyd. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 657.
  11. ↑ Estetyka form literackich. Warszawa: Wolna Wszechnica Polska, 1918.
  12. ↑ M. Adamski. Wóycickiego wykład powielony. „Pamiętnik Literacki”. 105 (3), s. 197–222, 2014. 
  13. ↑ Prace Towarzystwa Przyjaciół Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie w latach 1922–1932. Warszawa: Tow. Przyjaciół Uniw. Hebrajskiego w Jerozolimie, 1933 s. 5.

Bibliografia

  • Piotr Graff. „Poglądy estetyczne Jakuba Segała”. [w:] Sław Krzemień-Ojak, Krystyna Rosner (red.). Studia z dziejów estetyki polskiej, 1890-1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972. s. 261–286
  • Zofia Buczek: Segał Jakub. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 177-178.
  • Redakcja. „Segał Jakub”. [w:] Polski Słownik Biograficzny T. 36. Warszawa–Kraków: PAN, 1995, s. 152–153
  • Władysław Szaniawski, Segał Jakub, [w:] Encyklopedia filozofii polskiej. 2, M – Ż, Marian Aleksandrowicz, Andrzej Maryniarczyk (red.), Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 514–516, ISBN 978-83-60144-48-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Jakub Segał.jpg
Jakub Segał, polski psycholog