Jakub Wajda

Jakub Wajda
Ilustracja
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

27 lipca 1900
Szarów

Data i miejsce śmierci

kwiecień 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1916–1940

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Formacja

Orzełek legionowy.svg Legiony Polskie

Jednostki

2 Pułk Piechoty,
4 Pułk Piechoty Legionów,
Dowództwo Okręgu Korpusu Nr X,
38 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich,
44 Pułk Strzelców Legii Amerykańskiej,
72 Pułk Piechoty

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska, wojna polsko-bolszewicka, III powstanie śląskie II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Brązowy za Długoletnią Służbę

Jakub Wajda (ur. 27 lipca 1900 w Szarowie, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie[a]) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Pochodził z rodziny chłopskiej, Kazimierza, syna Franciszka Waydy i Anny z Lisowskich. Żonaty z nauczycielką, Anielą z domu Białowąs (1901–1950), był ojcem Andrzeja i Leszka.

Członek Związku Strzeleckiego, żołnierz Polskiego Korpusu Posiłkowego. W wieku 16 lat zaciągnął się do Legionów, w lutym 1918 jako żołnierz 2 pułku piechoty, internowany w Huszt, a następnie wcielony do armii austriackiej. Zdezerterował i zgłosił się do 4 pułku piechoty Legionów. Brał udział w odsieczy Lwowa[1]. Na froncie walczył do kwietnia 1919, następnie skierowany do batalionu zapasowego 4 pp Leg. Po zakończeniu wojny od kwietnia do czerwca 1921 oddelegowany jako oficer prowiantowy wojsk powstańczych na Górny Śląsk[2].

W 1923 zdał maturę. Awansowany do stopnia podporucznika w 1923, a w 1924 do stopnia porucznika. Służył w Szefostwie Intendentury DOK X. Od 1925 w 38 pułku piechoty a od 1926 w 44 pułku piechoty[1]. Awansował do stopnia kapitana w 1933, przeniesiony w marcu 1934 na stanowisko dowódcy kompanii w 72 pułku piechoty. Walczył w 72 pułku piechoty im. płka Dionizego Czachowskiego stacjonującym w Radomiu podczas wojny obronnej 1939. Trafił do niewoli radzieckiej. Padł ofiarą zbrodni katyńskiej. Według danych Ośrodka Karta, dostępnych także na witrynie katedry polowej Wojska Polskiego, sporządzonych na podstawie radzieckich list wywozowych wśród przetrzymywanych oficerów było dwóch kapitanów Wajda, urodzonych w 1900 roku, więziony w Kozielsku Karol[3][4] syn Stanisława[5], i więziony w Starobielsku Jakub[4][6]. Figuruje na liście straceń pod pozycją 453. Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC3-8-18)[7].

Grób symboliczny Jakuba Wajdy na Cmentarzu Salwatorskim

Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie do stopnia majora[8][9]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w trakcie warszawskich uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Awanse

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienia

Przy Publicznym Gimnazjum im. ks. Zdzisława Jastrzębiec Peszkowskiego w Belsku Dużym w dniu 15 kwietnia 2010 r., z okazji 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, posadzono 6 Dębów Pamięci upamiętniających ofiary zbrodni pochodzące z okolicznych regionów, wśród nich kpt. Jakuba Wajdę[11]. W Radomiu na dawnym domu oficerskim mieszczącym się przy ul. Malczewskiego, dnia 14 października 2011 r. odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą kpt. Jakubowi Wajdzie. Odsłonięcia dokonali jego synowie Andrzej Wajda oraz Leszek Wajda[12].

Jakubpwi Wajdzie został poświęcony jeden z odcinków filmowego cyklu dokumentalnego pt. Epitafia katyńskie (2010)[13].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W 1940 w Katyniu zamordowany został kapitan Karol Wajda s. Stanisława, także urodzony w 1900.

Przypisy

  1. ↑ a b BETA Księgi Cmentarne, ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2017-06-03].
  2. ↑ a b Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki, Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, 2000, s. 308.
  3. ↑ Karol Wajda. [w:] Indeks Represjonowanych [on-line]. Ośrodek Karta. [dostęp 2010-04-19].
  4. ↑ a b Nazwisko: Wajda. [w:] Polscy oficerowie i policjanci zamordowani w Katyniu, Miednoje i w Charkowie oraz obywatele RP z tzw. Ukraińskiej Listy Katyńskiej [on-line]. Katedra polowa Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2010-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  5. ↑ Karol Konrad Erazm Wajda, kapitan, syn Stanisława i Marii z Konigow
  6. ↑ Jakub Wajda. [w:] Indeks Represjonowanych [on-line]. Ośrodek Karta. [dostęp 2010-04-19].
  7. ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-08-17].
  8. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 r. w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  9. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Miednoje i w Charkowie mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie, odczytana w trakcie uroczystych obchodów w dniach 9 -10 listopada 2007 r.. Katedra polowa WP. s. 62. [dostęp 2011-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-07)].
  10. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  11. ↑ Uroczystość środowiskowa w 70. rocznicę Zbrodni Katyńskiej. Serwis gimnazjum w Belsku Dużym, 2011-11-04. [dostęp 2011-11-04].
  12. ↑ Tablica i wystawa pamięci Jakuba Wajdy. Serwis miasta Radom, 2011-10-14. [dostęp 2011-10-14].
  13. ↑ Epitafia Katyńskie - Jakub Wajda. youtube.com, 2010-04-09. [dostęp 2022-12-14].

Bibliografia

  • Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 92, 571.
  • Tadeusz Lubelski: Wajda. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-475-9.
  • Kazimierz Banaszek; Krystyna Wanda Roman; Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
  • Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 578. [dostęp 2022-12-14].
  • Jakub Wajda. ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl. [dostęp 2022-12-14].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

PL Epolet kpt.svg
Naramiennik kapitana Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Orzełek legionowy.svg
Orzełek legionowy
Grób prof. Leszka Wajdy.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób prof. Leszka Wajdy na Cmentarzu Salwatorskim
POL Medal Za Długoletnią Służbę Brązowy BAR.svg
Baretka: Brązowy Medal za Długoletnią Służbę