Jama ustna
 | Ten artykuł od 2011-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Jama ustna (łac. cavum oris, cavitas oris[1]) – jama gębowa człowieka, początkowy odcinek przewodu pokarmowego, ograniczony od przodu przez wargi ust, po bokach przez policzki (opierające się na szczęce oraz żuchwie), od góry przez podniebienie twarde, natomiast od tyłu – przez podniebienie miękkie (wraz z języczkiem) oraz cieśń jamy ustnej[2][3]. Przestrzeń pomiędzy wargami a zębami to przedsionek jamy ustnej, natomiast za zębami – jama ustna właściwa[2].
Funkcje
Trawienna
W jamie ustnej następuje wstępna, mechaniczna obróbka pokarmu i przygotowanie go do dalszego trawienia. Za pomocą zębów pokarm jest odgryzany, rozdrabniany i miażdżony. W trakcie żucia pokarm jest zwilżany śliną wydzielaną przez ślinianki (gruczoły ślinowe), których przewody uchodzą w różnych miejscach jamy ustnej. Ślina zawiera również enzym trawienny rozkładający skrobię na maltozę i dekstrynę – amylazę ślinową.
Po uformowaniu kęsa pokarmowego zostaje on przekazany do dalszej części przewodu pokarmowego w akcie połykania.
Zmysłowa
Dzięki obecności kubków smakowych w jamie ustnej odbierane są wrażenia smaku. Kubki smakowe rozmieszczone są na języku, podniebieniu, w nabłonku gardła, nagłośni oraz w górnej części przełyku. Wymagają one aby pokarm był dobrze rozdrobniony i rozpuszczony w ślinie aby móc odebrać i przekazać wrażenia smakowe.
Artykulacyjna
Budowa jamy ustnej oraz ruchy języka, podniebienia miękkiego i warg umożliwiają artykulację głosek oraz innych dźwięków.
Oddechowa
Jama ustna stanowi alternatywny początek drogi pobierania tlenu jednak jest to sposób niefizjologiczny - powoduje wysuszanie śluzówki, a powietrze dociera do płuc nieoczyszczone i słabo nawilżone. U dzieci oddychanie przez usta prowadzi do powstania poważnych wad zgryzu.
Obronna
Jama ustna stanowi wrota zakażenia drobnoustrojami, ze względu na połączenie wnętrza organizmu ze środowiskiem zewnętrznym. Jednak w jamie ustnej występuje szereg mechanizmów zapobiegających zakażeniu, np. ochronna warstwa błony śluzowej, stale złuszczający się nabłonek, ciągłe wydzielanie śliny (która sama zawiera wiele mechanizmów obronnych) oraz płynu dziąsłowego, obecność komórek żernych (neutrofile, makrofagi, komórki NK).
W jamie ustnej może występować temperatura 10-70 °C w zależności od temperatury przyjmowanego pokarmu (lody, gorące pożywienie)[4].
Inne
- Estetyczna – popularne są zabiegi piercingu (język, wargi) tatuowania (np. błon śluzowych) oraz zabiegi mające na celu wybielanie zębów (np. poprzez skaling, piaskowanie[5], środki wybielające takie jak paski), czy ich prostowanie (leczenie ortodontyczne).
- Resorpcyjna – w jamie ustnej możliwa jest bardzo szybkie wchłanianie leków przez ich podanie podjęzykowo.
Choroby
W budowie jamie ustnej można wyróżnić wiele elementów i choroby każdego z nich charakteryzują się innymi objawami, toteż – mimo tak małego obszaru – różnorodność chorób tkanek jamy ustnej jest duża. Są to m.in. choroby błony śluzowej (grzybice, choroby wirusowe i bakteryjne), choroby przyzębia (stany zapalne i martwicze), choroby zębów (próchnica, ubytki pochodzenia niepróchnicowego oraz choroby miazgi), choroby dziąseł (stany zapalne) oraz zaburzenia ich budowy i rozmieszczenia, wady wrodzone (rozszczep podniebienia, hipoplazje i przerosty).
Higiena jamy ustnej
Stwierdzono, że częste stosowane zabiegów higienicznych jamy ustnej, regularne profilaktyczne wizyty u stomatologa są związane z mniejszym ryzykiem występowania chorób układu krążenia[6].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Barbara Dąbrowska, Podręczny słownik medyczny łacińsko-polski i polsko-łaciński, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1997, s. 662, ISBN 83-200-2109-X.
- ↑ a b Zofia Knychalska-Karwan, Choroby zębów i jamy ustnej, [w:] Encyklopedia zdrowia rodziny. Tom V, Kazimierz Janicki (red.), Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004, s. 287, ISBN 83-60160-74-0.
- ↑ jama ustna, Słownik terminów biologicznych PWN, 18 lutego 2021.
- ↑ Bolesława Arabska-Przedpełska, Halina Pawlicka: Współczesna endodoncja w praktyce. Łódź: Bestom DENTOnet.pl, 2011, s. 33. ISBN 978-83-927915-6-0.
- ↑ Wybielanie zębów, www.mp.pl [dostęp 2020-05-22] (pol.).
- ↑ Shin-Young Park i inni, Improved oral hygiene care attenuates the cardiovascular risk of oral health disease: a population-based study from Korea, „European Heart Journal”, 40 (14), 2019, s. 1138–1145, DOI: 10.1093/eurheartj/ehy836, ISSN 0195-668X [dostęp 2020-05-22] (ang.).
| Przedsionek jamy ustnej |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Zęby |
| ||||
| Przyzębie | |||||
| Jama ustna właściwa |
|
.jpg)
| Przewód pokarmowy | |
|---|---|
| Gruczoły trawienne, narządy towarzyszące |
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.Star of life, blue version. Represents the Rod of Asclepius, with a snake around it, on a 6-branch star shaped as the cross of 3 thick 3:1 rectangles.
Design:
The logo is basically unicolor, most often a slate or medium blue, but this design uses a slightly lighter shade of blue for the outer outline of the cross, and the outlines of the rod and of the snake. The background is transparent (but the star includes a small inner plain white outline). This makes this image usable and visible on any background, including blue. The light shade of color for the outlines makes the form more visible at smaller resolutions, so that the image can easily be used as an icon.
This SVG file was manually created to specify alignments, to use only integers at the core 192x192 size, to get smooth curves on connection points (without any angle), to make a perfect logo centered in a exact square, to use a more precise geometry for the star and to use slate blue color with slightly lighter outlines on the cross, the rod and snake.
Finally, the SVG file is clean and contains no unnecessary XML elements or attributes, CSS styles or transforms that are usually added silently by common SVG editors (like Sodipodi or Inkscape) and that just pollute the final document, so it just needs the core SVG elements for the rendering. This is why its file size is so small.Autor: Kedziorek1998d, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jama ustna - schemat opisany w języku polskim