James Earl Jones

James Earl Jones

James Earl Jones (2013)
Data i miejsce urodzenia	17 stycznia 1931 Arkabutla, stan Missisipi
Zawód	aktor
Współmałżonek	1. Julienne Marie (1968-72; rozwód) 2. Cecilia Hart (1982-2016; jej śmierć)
Lata aktywności	od 1953
Odznaczenia

James Earl Jones (ur. 17 stycznia 1931 w Arkabutla) – amerykański aktor filmowy i teatralny o charakterystycznym basowym głosie. Odznaczony w 1992 Narodowym Medalem Sztuki. Laureat Oscara za całokształt twórczości.

Kariera

Jones pozostaje jednym z najpopularniejszych czarnoskórych aktorów amerykańskich ostatnich dziesięcioleci. Pierwsze aktorskie kroki stawiał w Ramsdell Theatre w Manistee. Na scenie pojawił się w 1955 w sztuce Otello. W 1957 trafił na Broadway. Znakomite teatralne kreacje stworzył w szekspirowskich dziełach, takich jak: Król Lear (rola tytułowa), Sen nocy letniej (jako Oberon), Miarka za miarkę (jako Abhorson), Hamlet (jako Klaudiusz). Na ekranie debiutował u Stanleya Kubricka w filmie Doktor Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę (1964). Swoje najbardziej znane role zagrał w latach 80., m.in. w filmach Conan Barbarzyńca (1982) oraz Książę w Nowym Jorku (1988). Uznanie zdobył podkładając głosy filmowych bohaterów, a w szczególności Dartha Vadera w kolejnych częściach sagi Gwiezdne wojny.

Nagrody

W 1971 Jones otrzymał swoją jedyną nominację do Oscara za główną rolę w filmie Wielka nadzieja białych (1970; reż. Martin Ritt). Był wówczas drugim w historii, po Sidneyu Poitier czarnoskórym aktorem nominowanym do tej nagrody. Dwa razy, w 1969 i 1987 zdobył Nagrodę Tony za role teatralne. Był także czterokrotnie nominowany do nagrody Złotego Globu.

W sierpniu 2011 Amerykańska Akademia Filmowa ogłosiła przyznanie Jonesowi honorowego Oscara za całokształt pracy aktorskiej.

Życie prywatne

Pierwsze małżeństwo aktora z Julienne Marie zakończyło się rozwodem. Od 15 marca 1982 jego drugą żoną była aktorka telewizyjna Cecilia Hart (ur. 19 lutego 1948, zm. 16 października 2016 na raka jajnika). Mieli syna Flynna.

Jego ojciec Robert Earl Jones również był aktorem.

Filmografia

Filmografia

• Doktor Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę (1964) jako porucznik Lothar Zogg
• Haiti – wyspa przeklęta (1967) jako dr Magiot
• Wielka nadzieja białych (1970) jako Jack Johnson
• Claudine (1974) jako Rupert „Roop” Marshall
• Spotkanie z UFO (1975) jako Barney Hill
• Załoga kapitana Lyncha (1976) jako Nick Debrett
• Wyrównane rachunki (1977) jako Joshua Burke
• Ostatni film o Legii Cudzoziemskiej (1977) jako szejk
• Egzorcysta II: Heretyk (1977) jako Kokumo
• Jezus z Nazaretu (1977) jako Baltazar
• Miecz z kraju Bushido (1981) jako więzień
• Conan Barbarzyńca (1982) jako Thulsa Doom
• Las Vegas – gra o wszystko (1984) jako Jack Madrid
• Granice miasta (1985) jako Albert
• Moja mała dziewczynka (1986) jako pan Bailey
• Rasowy stypendysta (1986) jako prof. Banks
• Kamienne ogrody (1987) jako Goody Nelson
• W szachu (1987) jako „Few Clothes” Johnson
• Allan Quatermain i zaginione miasto złota (1987) jako Umslopogaas
• Książę w Nowym Jorku (1988) jako król Jaffe Joffer
• Trójka uciekinierów (1989) jako detektyw Dugan
• Pole marzeń (1989) jako Terence Mann
• Najlepsi z najlepszych (1989) jako Frank Couzo, trener
• Polowanie na Czerwony Październik (1990) jako wiceadmirał James Greer
• Ambulans (1990) jako detektyw Spencer
• Śmierć przychodzi o świcie (1990) jako generał w okularach – „Alice”
• Gorąca noc (1991) jako Bear
• Czas patriotów (1992) jako wiceadmirał James Greer
• Włamywacze (1992) jako Bernard Abbott
• Sommersby (1993) jako sędzia Barry Conrad Isaacs
• Niepohamowana siła (1993) jako Jake
• Amatorzy sportu (1993) jako pan Mertle
• Człowiek-meteor (1993) jako Earnest Moses
• Detektyw bez pamięci (1994) jako John Dolby
• Stan zagrożenia (1994) jako wiceadmirał James Greer
• Naga broń 33 ⅓: Ostateczna zniewaga (1994) – w roli siebie samego
• Jefferson w Paryżu (1995) jako Madison Hemings
• Płacz, ukochany kraju (1995) jako Stephen Kumalo
• Wszystko zostaje w rodzinie (1996) jako Ray Murdock
• Brudny glina (1997) jako Arthur Baylor
• Fantazja 2000 (1999) – gospodarz
• Koniec lata (1999) jako dr William Blakely
• Amatorzy sportu 2 (2005) jako pan Mertle
• Czytelnia (2005) jako William Campbell
• Witaj w domu panie Jenkins (2008) jako Roscoe Steven „Papa” Jenkins Sr.

Role głosowe

• Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja (1977) – Darth Vader
• Gwiezdne wojny: część V – Imperium kontratakuje (1980) – Darth Vader
• Gwiezdne wojny: część VI – Powrót Jedi (1983) – Darth Vader
• Pinokio i Władca Ciemności (1987) – Władca Ciemności
• Król Lew (1994) – Mufasa
• Sędzia Dredd (1995) – narrator
• Król Lew II: Czas Simby (1998) – Mufasa
• Gwiezdne wojny: część III – Zemsta Sithów (2005) – Darth Vader
• Straszny film 4 (2006) – narrator
• Klik: I robisz, co chcesz (2006) – narrator opowiadający o przeszłości Michaela
• Star Wars: Rebelianci (2014-2016) – Darth Vader
• Łotr 1. Gwiezdne wojny – historie (2016) – Darth Vader
• Król Lew (2019) – Mufasa
• Obi-Wan Kenobi (2022) – Darth Vader

Występy w serialach telewizyjnych

• Doktor Kildare (1966) jako dr Lou Rush (4 odc.)
• Korzenie: Następne pokolenia (1979) jako Alex Haley
• Autostrada do nieba (1987) jako Gabe Wilson (gościnnie)
• Prawnicy z Miasta Aniołów (1988-89) jako Lee Atkins (2 odc.)
• Prawo i porządek (1993) jako Horace McCoy (gościnnie)
• Gdzie diabeł mówi dobranoc (1994) jako Bryant Thomas (gościnnie)
• Nowe przygody Supermana (1994) jako Franklin W. Stern (gościnnie)
• Frasier (1997) jako Norman Royster (gościnnie)
• Dotyk anioła (1997) jako Anioł wśród Aniołów (gościnnie)
• Everwood (2003-2004) jako Will Cleveland (3 odc.)
• Dwóch i pół (2008) jako on sam (gościnnie)
• Doktor House (2009) jako Dibala (gościnnie)
• Teoria wielkiego podrywu (2014) jako on sam (gościnnie)

Linki zewnętrzne

• James Earl Jones w bazie IMDb (ang.)
• James Earl Jones w bazie Filmweb
• James Earl Jones w bazie Notable Names Database (ang.)