Jaminy

Jaminy

wieś
Budynek OSP w Jaminach
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	augustowski
Gmina	Sztabin
Liczba ludności (2011)	170[1][2]
Strefa numeracyjna	87
Kod pocztowy	16-310[3]
Tablice rejestracyjne	BAU
SIMC	0769500[4]
Położenie na mapie gminy Sztabin Jaminy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Jaminy
Położenie na mapie województwa podlaskiego Jaminy
Położenie na mapie powiatu augustowskiego Jaminy
53°39′48″N 23°01′26″E/53,663333 23,023889

Mogiły rozstrzelanych mieszkańców wsi

Jaminy (lit. Jominai) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie augustowskim, w gminie Sztabin^[4][5]. Leży na skraju Biebrzańskiego Parku Narodowego. Około 200 mieszkańców (2006).

Wieś królewska ekonomii grodzieńskiej położona była w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego^[6]. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Dębowo, następnie, aż do 1972 r., należała i była siedzibą gromady Jaminy. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie suwalskim.

Historia

Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XVII w. Nad rzeczką Jaminą powstała rudnia, prowadzona przez Stanisława Reszkę. W 1703 roku Rudę i Puszczę Jaminy przejął miecznik litewski i generał artylerii Kazimierz Sienicki. Bezprawnie pozabierał okolicznym osadnikom łąki i pozakładał nowe wsie (Mogilnice, Czarniewo, Lipowo, Wrotki). Rozbudował też osadę Jaminy, niszczejącą rudnię przekształcił w młyn wodny a obok wystawił dwór. W 1707 roku podczas wojny północnej Kazimierz Sienicki trafił do niewoli rosyjskiej, a w 1711 roku zmarł na Syberii. Po jego śmierci dzierżawę ziem przejął Kasper Dewicz, który kontynuował akcję osadniczą na tych terenach. W 1713 roku posesorem wsi leżących na terenie Puszczy Jaminy został wojewoda mścisławski Jerzy Stanisław Sapieha (zm. 1732) i wdowa po nim – Teodora z Sołtanowa. W 1755 roku Teodora Sapieha wystawiła w Jaminach na piaszczystym pagórku drewniany kościół parafialny pw. św. Mateusza, który spłonął w 1789 roku. Rok później parafianie zbudowali tymczasową kaplicę. W 1793 Król Stanisław August Poniatowski nadał parafii grunt i nakazał budowę nowej świątyni. Zanim jednak do tego doszło, nastąpiły rozbiory, a budulec przeznaczono na budowę kościoła w Suchowoli. Obecny kościół drewniany z 1780 roku został przeniesiony z Augustowa w 1845 roku. Przy kościele jest krzyż upamiętniający rozstrzelanie przez Niemców 22 czerwca 1944 roku 24 mieszkańców wsi za zabicie niemieckiego żandarma.

Zamordowani mieszkańcy wsi

Pomnik ku pamięci mieszkańców wsi rozstrzelanych 22 czerwca 1944 roku

22 czerwca 1944 roku 24 mieszkańców wsi zostało rozstrzelanych w odwecie za zabicie niemieckiego żandarma. Miejscem egzekucji jest lasek koło Jamin (Ług przy polu Nowinka). Po ekshumacji przeniesieni zostali na cmentarz parafialny w Jaminach, gdzie stoi pamiątkowy krzyż. Na placu w centrum wsi znajduje się pamiątkowy pomnik z nazwiskami wszystkich zamordowanych osób postawiony w 1969 roku.

Lista zamordowanych osób (w nawiasie podano wiek)

Zabytki

We wsi znajdują się ciekawe świronki (zabytkowe spichlerze z podcieniami). Na cmentarzu żeliwne pomniki i krzyże wytapianie niegdyś w Hucie Sztabińskiej. W okolicy zachowały się również kapliczki drewniane o konstrukcji zrębowej z XIX w.

• zespół kościoła parafialnego, nr rej.:36 z 23.05.1979
  • drewniany kościół pod wezwaniem św. Mateusza, 1780, przeniesiony z Augustowa w 1849^[7], nr rej.230 z 24.10.1966
  • 2 kaplice, 1881
  • ogrodzenie z bramami, 4 ćw. XIX
  • rzymskokatolicki cmentarz parafialny, XIX-XX, nr rej.:A-873 z 18.11.1991
• drewniana plebania, obecnie dom nr 16, 1831, nr rej.:A-148 z 6.12.2005
• drewniana stodoła plebańska, 1860, nr rej.:A-148 z 6.12.2005^[8].

Inne

• Biebrzański Park Narodowy

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jaminy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 390 .
• Jaminy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 631 .
• Strona gminy Sztabin