Jan Antoni Grabowski

Jan Antoni Grabowski
Imię i nazwisko

Jan Antoni Józef Grabowski

Data i miejsce urodzenia

16 marca 1882
Rawa Mazowiecka

Data i miejsce śmierci

19 lipca 1950
Warszawa

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Dziedzina sztuki

literatura

Jan Antoni Grabowski (ur. 16 marca 1882 w Rawie Mazowieckiej, zm. 19 lipca 1950 w Warszawie) – pedagog, pisarz, znawca sztuki, autor podręczników geometrii, monografii zabytków, przewodników po Warmii i Mazurach, twórca wielu książek dla dzieci i młodzieży, z których największą popularność zyskały opowiadania o zwierzętach.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Hipolita i Zofii z Gołkontów. Ukończył Szkołę Przemysłową w Łodzi[1]. Po ukończeniu studiów na Politechnice Warszawskiej w 1902, pracował w warszawskich szkołach jako nauczyciel matematyki (1902–1906). Dwa lata spędził w Monachium, gdzie studiował historię sztuki. Studiował także na uniwersytetach w Paryżu i Krakowie[1]. Po powrocie do Polski pracował jako nauczyciel gimnazjalny w Warszawie. W 1920 ochotniczo służył w Wojsku Polskim. W niepodległej Polsce piastował różne stanowiska w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Był prezesem Rady Szkolnictwa m. st. Warszawy, członkiem komisji do badań dziejów szkolnictwa w Polsce przy Polskiej Akademii Umiejętności[1]. W 1936 odszedł na emeryturę. Krótki czas mieszkał w Toruniu i w Chełmnie. Był m.in. wiceprzewodniczącym Rady Miejskiej w Toruniu[1]. Na okres okupacji wrócił do Warszawy. W latach 1945–1948 przebywał w Olsztynie, gdzie był naczelnikiem Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego na okręg mazurski. Zajmował się ratowaniem zabytków i dzieł sztuki zdewastowanych w czasie II wojny światowej. W 1949 powrócił do Warszawy.

Grabowski był człowiekiem dużej wiedzy i wszechstronnych zainteresowań. Wśród jego publikacji wymienia się m.in. serię podręczników dla młodzieży szkolnej z zakresu matematyki, monografie dotyczące zabytków Chełmna, Grudziądza i Torunia, broszurę Mazowsze Pruskie (1936), Mazury i Warmia (1948)[2], edycje pamiętników Paska, bajek Ezopa, Don Kichota, powieści Rzewuskiego i Chodźki.

Najwięcej serca wkładał jednak w pracę nad literaturą dziecięcą. Jego kariera pisarska rozpoczęła się w 1916 i trwała ponad dwadzieścia lat, a jego książki dla dzieci wciąż cieszą się ogromną popularnością – każde z jego opowiadań miało wiele wydań.

Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 233-1-4,5)[3].

Wybrane opowiadania

  • Jak Tomek Kowalczyk do nieba się dostał (1922)
  • Finek (1923)
  • Jaśko z Mirachowa – baśń (1925, wznowienie w Wydawnictwie Pojezierze, Olsztyn 1981)
  • Reksio i Pucek (historia psich figlów) (Warszawa 1929, Nasza Księgarnia)
  • Europa (1929)
  • Puc, Bursztyn i goście (Warszawa 1933, Nasza Księgarnia) – lektura szkolna dla II klasy szkoły podstawowej
  • Skrzydlate bractwo (Warszawa 1936, Nasza Księgarnia) – zbiór obejmujący m.in. opowiadania Muc, wróbel beznogi, Gąska Małgosia, Pipuś
  • Kochany zwierzyniec (Warszawa 1939, Nasza Księgarnia; wśród późniejszych wydań: Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1980) – zbiór obejmujący m.in. opowiadania Metka, Fryga, Mucha z humorami, Czarny kogut, Żołnierski kot
  • Opowiadania (1950) – dwutomowy zbiór opowiadań przygotowany przez Grabowskiego tuż przed śmiercią, w skład którego weszły: Finek, Europa – prawdziwa historia o kotce, Reksio i Pucek, Puc, Bursztyn i goście, Skrzydlate bractwo i Kochany zwierzyniec
  • Puch, kot nad koty (Warszawa 1952, Nasza Księgarnia – wyd. pośmiertnie; Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1984)
  • Wilk, koza i koźlęta – wyd. pośmiertnie
  • Czarna owieczka
  • Uoo! Huuu! Ach!
  • Kruszynka
  • Ropucha
  • Uniwersytet na jesionie
  • Musia

Przypisy

  1. ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 94. [dostęp 2021-07-23].
  2. ↑ Jan Grabowski, Mazury i Warmia, Warszawa: Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, 1948.
  3. ↑ Cmentarz Stare Powązki: HIPOLIT GRABOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-03-19].

Bibliografia

  • Jan Grabowski: Reksio i Pucek i inne opowiadania (Nasza Księgarnia, Warszawa 1987, 1994).
  • Jan Antoni Grabowski. kalisz.mm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-09)]..

Linki zewnętrzne