Jan Baptysta Tęczyński

Jan Baptysta Tęczyński

Topór
Rodzina	Tęczyńscy herbu Topór
Data urodzenia	1540
Data śmierci	1563
Ojciec	Stanisław Gabriel Tęczyński
Matka	Anna Bogusz

Jan Baptysta Tęczyński herbu Topór (ur. 1540, zm. w grudniu 1563 w Kopenhadze) – wojewoda bełski (1563) i starosta lubelski (1560-1563), dziedzic Kraśnika, dyplomata, hrabia (tytuł Świętego Imperium Rzymskiego od 1527 roku).

Jego ojcem był Stanisław Gabriel Tęczyński h. Topór, kasztelan lwowski, wojewoda krakowski i sandomierski. Matką była Anna Bogusz, a siostrą Katarzyna Tęczyńska (1544-1592), żona Jerzego Olelkowicza i następnie Krzysztofa Mikołaja Pioruna Radziwiłła.

W młodości studiował na Akademii Krakowskiej. W 1561 r. otrzymał urzędy starosty urzędowskiego i lubelskiego. Był w tym czasie najmłodszym senatorem Rzeczypospolitej. Wyjechał w 1556 r. z Kraśnika do Paryża na cztery lata, wysłany przez ojca w celu pobierania nauk. Odbył podróże edukacyjne do Francji (1556-1560) oraz do Bazylei (1557) i Hiszpanii (1559-1560).

W 1561 roku został wysłany przez króla z poselstwem do Szwecji i Finlandii. Podczas pobytu na dworze szwedzkim zakochał się w królewnie Cecylii – córce króla Gustawa Wazy i siostrze Eryka i zaczął zabiegać o jej rękę. Po uzyskaniu zgody na małżeństwo wrócił do Polski. By zdobyć fundusze „darował wieczyście” (za pożyczki) miasto Kraśnik wraz z zamkiem i okolicznymi wsiami swoim kuzynom Janowi i Andrzejowi Tęczyńskim.

We wrześniu 1563 roku wyruszył drogą morską wraz ze swoim kuzynem Janem Tęczyńskim - starostą rohatyńskim i towarzyszącym im orszakiem, by sfinalizować zabiegi o rękę Cecylii. Do ślubu jednak nie doszło. W drodze do Szwecji Tęczyńscy zostali uwięzieni przez Duńczyków, którzy wtedy prowadzili wojnę ze Szwedami. Jan Baptysta zmarł w grudniu 1563 roku w więzieniu w Kopenhadze. Jego ciało sprowadził do Polski kuzyn – ordynat Jan Zamoyski, który prawdopodobnie był też fundatorem nagrobku, wykonanego w pracowni słynnego Santi Gucciego. Jan Baptysta został pochowany w Kraśniku w rodzinnej kaplicy, w kościele parafialnym.

Historię tej miłości i nieszczęśliwej podróży opisał Jan Kochanowski w utworze Pamiątka wszytkimi cnotami hojnie obdarzonemu Janowi Baptiście hrabi na Tęczynie oraz Julian Ursyn Niemcewicz w romansie historycznym Jan z Tęczyna. Powieść historyczna (1825).

Bibliografia

• Janusz Kurtyka, „Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu” Wydawnictwo Secesja: 1997