Jan Bienias (działacz społeczny)

Kościół św. Anny w Święcanach

Budynek C.K. Rady Powiatowej w Jaśle

Jan Bienias (ur. 1839 w Święcanach, zm. 1915 w Jaśle) – polski działacz społeczny, spółdzielczy i samorządowy działający na terenie Galicji w Cesarstwie Austro-Węgierskim, członek rady gminy Święcany w latach 1878–1884, a następnie wójt gminy Święcany w latach 1884–1896, radny Cesarsko-Królewskiej Rady Powiatowej w Jaśle w latach 1894–1900.

Jeden z głównych pretendentów do objęcia mandatu posła VIII kadencji Sejmu Krajowego Galicji w 1904^[1].

Życiorys

Urodził się w 1839 w Święcanach koło Biecza (obecnie województwo podkarpackie, wówczas kresy wschodnie Galicji Zachodniej), jako syn Wawrzyńca (ur. 1789) i jego drugiej żony – Anny (ur. 1808)^[2], która pochodziła z rodziny młynarzy. Został ochrzczony kilka dni po narodzinach przez ks. Jana Rządzkiego^[3]. Jego dziadek i ojciec byli zamożnymi kowalami^[4]. Jedna z gałęzi rodziny mieszkała w Czermnej^[5], jednakże korzenie ich przodków po mieczu wywodzą się z obszaru Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie piastowali stanowiska zarządców majątków dworskich i ekonomów folwarków pańszczyźnianych. Legitymowali się szlacheckim rodowodem i herbem Pielesz.

Przez dwie kadencje, od 1878 do 1884 zasiadał w radzie gminy wiejskiej Święcany. Od 1881 wchodził w skład Zwierzchności gminnej. Po wyborach w 1884 został wybrany na wójta gminy Święcany, na terenie której wraz z przyrodnim bratem Józefem (ur. 1826, syn Wawrzyńca z pierwszego małżeństwa, które zawarł w 1812 z Katarzyną Setlik) prowadził znaną w okolicy kuźnię. Do 1851 kuźnia należała do ich ojca – Wawrzyńca. Tam w trakcie powstania styczniowego wraz z członkami rodziny wykonywał m.in. broń białą, którą poprzez pochodzącego z Siepietnicy powstańca Aleksandra Paszkiewicza (ur. 1837, zm. 1908, syn Michała)^[6] oraz Stefana Wilczkiewicza z Libuszy (ur. 1844, syn Józefa i Salomei) i Rylskiego z Biecza dostarczano polskim, walczącym oddziałom powstańczym^[4]. Od 1876 był właścicielem dużego gospodarstwa rolnego^[4]. Opowiadał się za ruchem ludowym. Od 1894 do 1900 zasiadał w Cesarsko – Królewskiej Radzie Powiatowej w Jaśle (wybrany z grupy przedstawicieli gmin wiejskich)^[7]. Za jego kadencji w gremium tejże rady, w 1897 wzniesiono neorenesansowy budynek stanowiący siedzibę tego urzędu^[8], który w kwietniu 1898 został oddany do użytku. Zabiegał o wzniesienie murowanego budynku szkoły w Święcanach. Po przekazaniu działki pod budowę przez Felicję z hr. Bobrowskich Pruszyńską budynek szkolny został ukończony w 1898^[9]. W 1900 wszedł w skład delegacji samorządowej witającej cesarza Franciszka Józefa na największych w historii Galicji manewrach wojskowych odbywających się w Jaśle i okolicach. Jego kandydatura była rozważana odnośnie do objęcia mandatu posła do Sejmu Krajowego Galicji po przedwczesnym złożeniu urzędu przez ks. Karola Krementowskiego w 1904^[1]. Od momentu założenia na początku XX wieku był członkiem Kółka Rolniczego, a dodatkowo od 1906 członkiem Związku Katolicko–Społecznego^[10], na zebraniu którego, 26 listopada 1909 stał się jednym z postulatorów utworzenia Wiejskiej Kasy Oszczędnościowo–Pożyczkowej Raiffeisena w Święcanach. Ostatecznie po blisko miesięcznych konsultacjach z działaczem spółdzielczym i ekonomistą Franciszkiem Stefczykiem założono Kasę Stefczyka^[4], której był współudziałowcem.

Zmarł w 1915, w 76 roku życia^[4]. Ceremonię pogrzebową prowadził ks. Józef Śliwiński, ówczesny proboszcz święcański i inicjator powstania miejscowej jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Święcanach.

Życie prywatne

Z małżeństwa z Karoliną Nigborowicz (córką Antoniego i Małgorzaty z domu Pawłowicz) miał kilkoro dzieci, w tym Piotra, Pawła (1874–1934, zmarł w USA) i Mariannę (1878–1955). Jego wnukami byli m.in. Władysław (1913–2000) i Franciszek Bienias (1900–1964) – synowie Pawła, uczestnicy kampanii wrześniowej oraz synowie Marianny: Michał Wacław Suski (1913–1994), Jan Fryderyk Suski ps. „Ryś” (1916–2004) – właściciel młynu w Tokach, żołnierz AK i dowódca pułku zbrojnego na ziemi żmigrodzkiej^[11] oraz Stefana Suskiego – zamordowanego w 1943 w KL Auschwitz. Praprawnuczką Jana Bieniasa jest znana hepatolog związana z Uniwersytetem Medycznym we Wrocławiu – prof. dr hab. n. med. Małgorzata Inglot z d. Suska.

Jego bliskim przyjacielem był ksiądz prałat Karol Krementowski (1839–1909), powołany przez biskupa Józefa Sebastiana Pelczara na urząd kanonika przemyskiego i proboszcza parafii katedralnej, poseł na VIII kadencję Sejmu Krajowego Galicji z okręgu Jasło, a także Romuald Palch i Jan Data.

Wywód genealogiczny

Zobacz też

• Bienias

Przypisy

Bibliografia

• SZEMATYZM Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894, Lemberg 1894
• Ks. Andrzej Motyka – Ks. Karol Krementowski – przyjaciel świętego biskupa, Niedziela rzeszowska, 2012