Jan Bolechowski

Jan Bolechowski
Ilustracja
Jan Bolechowski w mundurze Związku Strzeleckiego
kapitan rezerwy artylerii kapitan rezerwy artylerii
Data i miejsce urodzenia

13 lipca 1891
Dolina

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier,
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

Pułk Artylerii Fortecznej Nr 1
1 Pułk Artylerii Górskiej
20 Pułk Artylerii Polowej
3 Pułk Artylerii Polowej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Późniejsza praca

nauczyciel

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920-1941, dwukrotnie) Medal Waleczności (Austro-Węgry) Krzyż Wojskowy Karola

Jan Bolechowski[1] (ur. 13 lipca 1891 w Dolinie, zm. wiosna 1940 w Katyniu) – polski nauczyciel, kapitan rezerwy artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 13 lipca 1891 w Dolinie jako syn Jana i Wiktorii z domu Romanczukiewicz[2]. Ukończył studia filozoficzne i prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie[2].

Należał do Związku Strzeleckiego[2]. Podczas I wojny światowej został powołany do C. K. Armii i w rezerwie artylerii fortecznej został mianowany chorążym (kadetem) artylerii fortecznej z dniem 1 maja 1915[3], a następnie awansowany na stopień podporucznika z dniem 1 stycznia 1916[4]. Był przydzielony do pułku artylerii fortecznej Nr 1[5][6][7].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 walczył w wojnie polsko-ukraińskiej w szeregach 1 pułku artylerii górskiej, w tym uczestniczył w odsieczy Lwowa[2]. Brał także udział w walkach na Śląsku[2]. Został mianowany do stopnia kapitana rezerwy artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[8][9]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 20 pułku artylerii polowej garnizonie Prużana[10][11]. W latach 1929–1939 był przydzielony do 3 pułku artylerii lekkiej Legionów[2]. W 1934 jako kapitan rezerwy był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr IV jako oficer po ukończeniu 40 roku życia i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Łódź Miasto II[12].

W okresie II Rzeczypospolitej pracował jako nauczyciel gimnazjalny. W 1924 był profesorem w Inowrocławiu, ucząc języka polskiego w Państwowym Gimnazjum Męskim oraz w Gimnazjum Żeńskim im. Marii Konopnickiej[13]. W 1926 był polonistą w Gimnazjum Humanistycznym im. Macieja Stryjkowskiego w Brzezinach[14]. W tej szkole był opiekunem kołka literackiego, Bratniej Pomocy uczniowskiej oraz był członkiem zarządu Koła Polskiej Macierzy Szkolnej w Brzezinach (1925/1926)[15]. Pracował też jako nauczyciel gimnazjalny w Łodzi[2]. W 1935 został wybrany członkiem komisji rewizyjnej Towarzystwa Przyjaciół Akademika w Pabianicach (prezesem był dr Henryk Broniatowski)[16]. We wrześniu 1936 został wicemistrzem Towarzystwa Sportowego Krusche Ender w Pabianichach (w finale uległ Henrykowi Broniatowskiemu)[17]. W 1939 był profesorem Liceum im. A. Zimowskiego[18]

Jego żoną była Maria, z domu Orłowska, z którą miał dwie córki: Barbarę i Ewę[2].

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę w dniu 17 września, został aresztowany przez Sowietów, po czym był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. W ocalałych pamiętnikach, które w obozie pisał inny jeniec, Zbigniew Przystasz, znalazły się wpisy wspominające Jana Bolechowskiego: m.in. autor zanotował dane adresowe Bolechowskiego (Łódź, Ulica Wólczańska 222 m. 20, lub Gimnazjum Zimowskiego)[19], a ponadto zanotował pod datą 31 stycznia 1940, że tego dnia Bolechowski miał wygłosić dla współosadzonych oficerów wykład pt. „Idea Polski – Żeromskiego”[20][21][22]. Na wiosnę został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane pod numerem 2723 w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców (przy zwłokach zostały znalezione legitymacja oficerska kapitana WP, wizytówki, oraz list)[23][24], gdzie został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

Kamień przy Dębie Pamięci honorującym Jana Bolechowskiego w Falejówce

Upamiętnienie

Jan Bolechowski został wymieniony na Pomniku Katyńskim w Łodzi[25].

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie na stopień majora[26]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[27].

16 maja 2010, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” w Falejówce został zasadzony Dąb Pamięci upamiętniający Jana Bolechowskiego[28].

Odznaczenia

austro-węgierskie

Przypisy

  1. ↑ W ewidencji wojskowych c. k. armii był określany w języku niemieckim jako „Johann Bolechowski”.
  2. ↑ a b c d e f g h i Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej. Jan Bolechowski. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2019-04-18].
  3. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 808.
  4. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 1089.
  5. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 811.
  6. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 1100.
  7. ↑ a b c Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1364.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 842.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 768.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 753.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 674.
  12. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 135, 901.
  13. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 263, 264.
  14. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 174.
  15. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Koła Pol. Macierzy Szkolnej w Brzezinach Łódzkich za okres 1916-1926. Brzeziny Łódzkie: 1926, s. 46.
  16. ↑ Tow. Przyjaciół Akademika. „Gazeta Pabjanicka”. Nr 46 (3), 3 listopada 1935. 
  17. ↑ Mistrzostwa tenisowe T. S. Kruschender zakończone. „Gazeta Pabjanicka”. Nr 36 (4), 6 września 1936. 
  18. ↑ Zdjęcie. „Łódź w Ilustracji. Dodatek niedzielny do Kurjera Łódzkiego”. Nr 23 (właśc. 24), s. 9, 11 czerwca 1939. 
  19. ↑ Zbigniew Przystasz. Spuścizna z Katynia. Odpis notatek. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 17, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  20. ↑ Zbigniew Przystasz. Spuścizna z Katynia. Odpis notatek. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 29, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  21. ↑ Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 16, R. 9 Z. 2 (18) / 2000. 
  22. ↑ Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 74, 76.
  23. ↑ Katyń według źródeł niemieckich - 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-02-27].
  24. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 30. ISBN 83-7001-294-9.
  25. ↑ Łódź – pomnik katyński. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2020-05-06].
  26. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  27. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  28. ↑ Uroczystość sadzenia Dębów Katyńskich. spfalejowka.szkolnastrona.pl. [dostęp 2014-02-27].
  29. ↑ Franciszek Latinik: Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919. Cieszyn: 1934, s. 141.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet kpt.svg
Naramiennik kapitana Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
POL Krzyż Walecznych (1920) 2r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.
AUT KuK Kriegsbande BAR.svg
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
AUT Karl-Truppenkreuz BAR.svg
Baretka Krzyża Wojskowego Karola – Austro-Węgry. (Karl-Truppenkreuz)
Dąb Pamięci to Jan Bolechowski in Falejówka.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamień pamiątkowy w Falejówce przy Dębie Pamięci ofiary zbrodni katyńskiej; uhonorowany Jan Bolechowski
Jan Bolechowski (ZS).JPG
Jan Bolechowski w mundurze Związku Strzeleckiego